Kabinet May vol working-class heroes

Van alle benoemingen ging de meeste aandacht, in binnen- en vooral ook in het buitenland, uit naar die van Boris Johnson. Het gezicht van de Brexit-campagne heeft, mede door zijn vileine pen, veel landen en staatshoofden gekwetst, van Duitsland tot Papoea Nieuw-Guinea, van Barack Obama tot Hillary Clinton. Zijn benoeming is gezien als een uit de hand gelopen geval van Engelse humor, maar het kan ook een slimme zet van May zijn. Binnen het kabinet is hij ongevaarlijker dan erbuiten en bovendien draagt hij nu verantwoordelijkheid voor de situatie die hij mede heeft veroorzaakt.

Als beroemde en meest aaibare Britse politicus moet hij een superambassadeur worden, net zoals hij dat acht jaar lang was namens Londen. 'Hij heeft veel gereisd, is cultureel onderlegd, intelligent, vermakelijk en gevat. Ik twijfel er niet aan dat diplomaten en hoogwaardigheidsbekleders tijdens zijn missie zullen smelten,' voorspelde commentator James Delingpole. Voormalig VS-ambassadeur Christopher Meyer noemde het een benoeming vol verbeelding. 'Hij kan de nodige adrenaline zijn in ons diplomatieke systeem zodat we ons beter kunnen profileren in de wereld.'

Johnsons eerste belletje was, hoe kan het ook anders, met zijn Amerikaanse collega John Kerry.

Waar Johnson het boegbeeld is, zal het handwerk worden gedaan door Brexit-minister David Davis en zijn collega voor Internationale Handel, Liam Fox, twee harde Brexiteers. Eerstgenoemde was in de jaren negentig staatssecretaris voor Europese Zaken, een tijd waarin hij in Brussel bekend kwam te staan als Monsieur Non. Nu moet hij een nieuwe relatie met de EU veilig stellen. De Tory-veteraan wil voor kerst Artikel-50 in werking laten treden en ziet niet Brussel, maar Berlijn als zijn eerste halte. Volgens hem kan Groot-Brittannië sneller handelsakkoorden sluiten dan een unie met 28 landen.

Het voorbereiden daarvan is de taak van Liam Fox, die de wereld af gaat reizen op zoek naar landen die daartoe bereid zijn. Het tekent de doelstelling van de Conservatieven: de Brexit is een voldongen feit, nu moet het een succes worden. Door deze zware taak te geven aan haar drie Brexiteers, vormt May een verdedigingslinie. Wanneer ze er een succes van maken, profiteert de hele regering; wanneer ze geen goed akkoord tot stand brengen, kan zij de schuld leggen bij het trio. Hetzelfde idee zit achter de benoeming van haar rivale Andrea Leadsom op Landbouw. Zij moet de boeren helpen.

Mini-kabinet

De Brexit-vleugel vormt een mini-kabinet binnen een kabinet, ook in filosofisch opzicht. Mensen als Fox en Davis zien het land als een neoliberale, belastingvriendelijke handelsnatie, compleet met een vennootschapsbelasting van 10 procent. Groot-Brittannië als een Singapore in de Noordzee. Dat staat op gespannen voet met de sociaal bewogen One Nation-filosofie die May verkondigt. Passages uit haar Downing Street-toespraak over sociale rechtvaardigheid, de kwalijke kanten van sprinkhaankapitalisme en het belang van de gemeenschap misstaan niet op een Labour-congres.

Een van haar bijnamen is niet voor niets 'de Merkel van Maidenhead', een referentie naar haar kiesdistrict. Ze wil een land dat voor iedereen werkt, niet alleen voor de bewoners van Notting Hill maar ook van Nottingham. Daarom heeft ze keihard afscheid genomen van de coterie van Notting Hill rondom Cameron: naast Osborne werden ook Michael Gove en partijvoorzitter Oliver Letwin Downing Street uitgestuurd. De chique wijk in Londen, bekend geworden dankzij Hugh Grant en Julia Roberts, is nu Notting Hell, zoals een boek van Boris Johnson's zus Rachel heet.

'Gewone' achtergrond

Het is symbolisch dat de rol van de Old Etonian Letwin is overgenomen door Patrick McLoughlin, die ten tijde van Thatcher werkte in de mijnen van Stafford benoemd tot voorzitter van de Conservatieve Partij. Mays personeelsbeleid spreekt boekdelen. Voor het eerst komt er een Onderwijsminister, Justine Greening, die niet naar een gewone openbare school is geweest. Op het ministerie van Gemeenschappen komt Sajid Javid, de zoon van een Pakistaanse buschauffeur. Een andere staatsscholiere, Liz Truss, moet het strafrecht humaner en progressiever maken.

Door in haar kabinet meer politici met een 'gewone' achtergrond op te nemen, wil May toenadering zoeken tot een bredere groep kiezers, zeker nu Labour naar links afdrijft. Het verloren referendum was, naast een protest tegen immigratie en de EU, ook een signaal over de ongelijkheid. May beoogt de sociale omstandigheden die ertoe leiden dat mensen hun onvrede uiten over immigratie - wachtlijsten voor huizen, schoolplekken en ziekenhuisafspraken - te verbeteren. Dat is een voorzorg voor het geval er een handelsakkoord komt zonder immigratiebeperking.

Tweede industriële revolutie

Zo wil ze af van Osborne's harde bezuinigingsbeleid, dat een Brexit-gebied als het noordoosten hard heeft getroffen. Het idee lijkt te zijn om een tweede industriële revolutie te veroorzaken, in het midden en noorden van het land. Nu is het eiland te afhankelijk van de Londense City. Er moeten weer dingen worden gemaakt. 'Made in Britain' sluit bovendien aan op de voornemens van de Brexiteers om de wereld te veroveren. De onderwijsminister moet meer aandacht schenken aan het creëren van stageplekken, aan praktijkopleidingen. Niet iedereen hoeft een academische graad te hebben.

Een belangrijke rol komt er voor het nieuwe ministerie van Zaken, Energie en Industriële Strategie. May heeft het zelfs over 'Industriële politiek', een term die veertig jaar geleden voor het laatst klonk uit de mond van de bekende socialist Tony Benn. May wil een land vol bedrijvigheid en innovatie. Een heikel - en symbolisch - punt binnen het kabinet zal de vraag worden of Heathrow wel of geen derde landingsbaan moet krijgen. Aan de ene kant is het een belangrijk vertrekpunt naar de wereld, maar tegelijkertijd bestaat de drang om de eigen burgers - die in West-Londen dan - te beschermen.

Mays missie bevat iets paradoxaals. Haar Brexiteers moeten een afscheid van de EU organiseren, terwijl andere bewindslieden die het land op sociaal-economisch gebied iets 'Europeser' maken.