Jury zal het moeilijk krijgen met rol van Franse ambtenaar Beeld Papon als antisemiet vervaagt

Van onze correspondent

Martin Sommer

PARIJS

De komende anderhalve week worden de slotredes gehouden door 24 advocaten van de zogenoemde 'parties civiles', de vertegenwoordigers van de slachtoffers die volgens het Franse recht ook mogen meedoen aan een strafproces.

Papon, 87 jaar, wordt in Bordeaux berecht op beschuldiging van misdaden tegen de menselijkheid. Hij zou in de oorlog verantwoordelijk zijn geweest voor de deportatie van bijna 1600 joden uit Bordeaux.

Vorige week woensdag meldde zich nog een advocaat die nooit eerder op de zitting was verschenen. Maar ook hij zal een slotpleidooi houden. Na de 'parties civiles' is de beurt aan de procureur-generaal met zijn requisitoir.

Dan de pleidooien van de drie raadslieden van Papon, en tot slot is het woord aan Papon zelf. Het vonnis van de jury wordt nu op 25 of 26 maart verwacht. Maar tot dusverre is elke planning in dit proces in rook opgegaan, zodat ook hier bescheidenheid op zijn plaats is.

Maandag mocht maître Gérard Boulanger als eerste zijn slotpleidooi afsteken. Een vorm van gerechtigheid, omdat deze advocaat uit Bordeaux al zestien jaar bovenop de zaak-Papon zit. Hij was de eerste die een strafklacht tegen de voormalige minister indiende.

Boulanger trok vijf uur voor zijn pleidooi uit. Hij kwam tot de slotsom dat niet een eventuele gevangenisstraf het belangrijkste resultaat van dit proces was, en eiste geen detentie.

Voor Boulanger heeft de zaak zijn nut al bewezen: de 'stichtingsmythe' van het gaullisme is onderuit gehaald en de 'Kristallnacht van de Franse politie' heeft ruimschoots de aandacht getrokken.

Met dat laatste doelde Boulanger op 17 oktober 1961, de dag waarop de Parijse politie keihard insloeg op een demonstratie van Algerijnen die betoogden voor het einde van de koloniale oorlog. Er moeten honderden slachtoffers zijn gevallen, maar de zaak is 35 jaar met de mantel der liefde bedekt.

Na vijf maanden van het horen van uiteenlopende getuigenissen is wel duidelijk dat de jury het zeer moeilijk zal krijgen. Serge Klarsfeld, vader van Arno en beroemd nazi-jager, had al voor het begin van het proces gezegd dat de rol in de oorlog van Papon 'bijna anekdotisch' was, in vergelijking tot echte oorlogsmisdadigers als René Bousquet.

Deze secretaris-generaal van de Franse politie, hoogste verantwoordelijke in Frankrijk voor de deportatie van de Franse joden tijdens de oorlog, werd in 1993 vermoord voordat zijn proces kon beginnen.

Gaandeweg de verhoren tekende de rol van Papon zich helderder af. Maurice Papon was een jonge en overambitieuze modelambtenaar, geen antisemiet, niet iemand die orders uitdeelde en razzia's organiseerde.

Maar ook geen oorlogsheld, ofschoon de getuigenissen over Papons verzetsdaden een serieuze indruk maken. Papon bezette weliswaar een relatief hoge post op de prefectuur, maar werkte altijd in de schaduw van de prefect, zijn directe meerdere.

In de loop van het proces lijkt de procureur-generaal zelf te zijn gaan inzien dat er wat betreft de ten laste gelegde misdaden tegen de menselijkheid niet bijzonder veel eer aan Maurice Papon te behalen is.

Het parket lijkt de voormalige secretaris-generaal meer het eveneens strafbare 'niet behulpzaam zijn van mensen in nood' aan te rekenen. Dat levert weer nieuwe problemen op, omdat voor dat artikel andere regels gelden met betrekking tot de verjaring van het misdrijf.