JSF weer duurder
Het laatste nieuws over de Joint Strike Fighter (JSF) past naadloos in een patroon dat zich steeds nadrukkelijker opdringt: alwéér vallen de kosten van het gevechtsvliegtuig dat de F16 moet vervangen veel hoger uit dan geraamd. De laatste prognoses van minister Hillen van Defensie wijzen op een kostenstijging van 1,4 miljard euro. Dat is ruim 20 procent meer dan de 6,2 miljard waar Nederland tot nu toe van uitging. En nu zelfs CDA'er Hillen, tot voor kort één van de grootste pleitbezorgers van het toestel, openlijk twijfelt of zo'n kostenoverschrijding in deze tijden van bezuinigingen nog wel verantwoord is, dringt de vraag zich op wie er in Den Haag eigenlijk nog wel enthousiast is.
Sinds het besluit in 2002 om in het JSF-project te stappen en mee te doen aan de ontwikkeling is er veel misgegaan. Onomstreden was het toch al nooit. Defensie wekte de indruk vanaf het begin voor de JSF te hebben gekozen. De Tweede Kamer kreeg nauwelijks een eerlijke keus tussen de JSF en toestellen van concurrerende vliegtuigbouwers voorgelegd, terwijl er toch genoeg deskundigen zijn die twijfelen aan de technische vermogens van de JSF. Ook is nu duidelijk dat de Kamer destijds een te rooskleurig beeld is voorgehouden van de kosten en opbrengsten van de deelname in het project en de aankoop van de toestellen. De Rekenkamer waarschuwt al jaren dat er bij alle onzekerheden rond de JSF één steeds terugkerende zekerheid is: het wordt alleen maar duurder.
Nu het kabinet na al die jaren voor de defnitieve keus staat of er 85 toestellen worden aangeschaft, is het de vraag waar het plafond ligt. Zelfs regeringspartijen CDA en VVD vinden dat de grens is bereikt. Dan maar wat minder toestellen, is nu hun adagium. Zover is Hillen nog niet, maar hij lijkt er al wel op aan te koersen.
Er zit waarschijnlijk weinig anders op. De kans om onder goede en voordelige voorwaarden bij andere fabrikanten in te stappen is inmiddels zo goed als bekeken. Defensie is er in geslaagd Nederland met handen en voeten aan het toestel te binden. In het voorjaar moet de Kamer het definitieve besluit nemen. Als de volksvertegenwoordigers zichzelf serieus nemen voegen ze daar nog een tweede besluit aan toe: het instellen van een onderzoek naar de politieke besluitvorming rond de JSF. Er zijn intussen zoveel vragen over de manier waarop Defensie het project in de loop der jaren aan de Kamer heeft verkocht, dat die niet langer onbeantwoord mogen blijven.
