Jörg Haider worstelt met zijn imago

In de Rotterdamse Kuip zat Jörg Haider als voorzitter van de Oostenrijkse voetbalclub FC Kärnten onlangs broederlijk naast zijn collega Jorien van den Herik, al kreeg de NOS het verzoek van de Feyenoord-directie om het tweetal niet prominent in beeld te brengen. De omgang met de rechtsradicale politicus ligt nog steeds gevoelig. Een gevolg van de hetze, die de VVD tegen hem heeft gevoerd, meent Haider.

De gouverneur van Karinthië hekelt vooral het 'hypocriete gedrag' van EU-commissaris Frits Bolkestein, die de Oostenrijkse FP & Ouml; wegens haar asielbeleid heeft bekritiseerd. Bolkesteins pleidooi voor 'regionale opvang' komt volgens Haider neer op een raciaal onderscheid.

'We zouden vijandig tegenover buitenlanders staan', zegt Haider, in een zaaltje boven een café in Klagenfurt, daags voor de returnwedstrijd van Feyenoord tegen FC Kärnten. 'Nu heeft Bolkestein als EU-commissaris nota bene de brutaalste maatregelen tegen buitenlanders voorgesteld die ik ooit in een Europese staat heb gehoord. Hij pleit voor regionale opvang, maar hij vindt eigenlijk dat alleen nog blanke emigranten dienen te worden toegelaten.'

'Hoe kan Bolkestein met zulke ideeën over buitenlanders EUcommissaris zijn, terwijl ik na mijn uitspraken over asielzoekers internationaal gebrandmerkt werd en sancties tegen Oostenrijk werden ingesteld?' Volgens Haider worstelt de Nederlander met een gespleten ziel. 'De geschiedenis leert dat Nederland zich altijd open heeft opgesteld jegens buitenlanders. Maar net als in andere Europese landen bespeur je ook in Nederland de tendens dat een overdaad aan asielzoekers met een andere cultuur niet langer wordt geaccepteerd. Het is een natuurlijk afweermechanisme van de mens en Pim Fortuyn heeft dat gevoel bij jullie verwoord.

'Fortuyn doorgrondde de Nederlandse ziel. In een democratie moet je dergelijke gevoelens serieus nemen, er mag geen taboe op rusten. Ik kende Pim Fortuyn niet persoonlijk, maar ik voelde me wel verwant met zijn ideeën. Als Fortuyn niet was vermoord, had zijn beweging de Nederlandse politiek vermoedelijk voor langere tijd beïnvloed.

'Het is wrang dat een populistische burgerbeweging als de onze inmiddels ook in Nederland is geaccepteerd, terwijl ik aanvankelijk door iedereen werd verketterd. Kortgeleden kon ik zonder problemen als voorzitter van FC Kärnten naar Nederland komen om mijn club tegen Feyenoord te zien spelen. Ook Nederland heeft nu een streng asielbeleid, jullie zijn gewoon later wakker geworden.'

Maar evenals de Nederlandse LPF is de Oostenrijkse FP & Ouml; sinds haar verpletterende triomf in 1999 aan een vrije val begonnen. De partij is verscheurd door een machtsstrijd. De FP & Ouml; dreigt zelfs in Karinthië, de 'thuisprovincie' van Haider, tot een splinterpartij te worden gereduceerd. De jongste peilingen wijzen uit dat de FP & Ouml; op nog maar 7 procent van de stemmen mag rekenen, drie jaar geleden was dat nog 28,6. Haider predikt tegenwoordig in kleine zaaltjes. 'Maar de beweging is niet doodgebloed,' verzekert hij.

Door zijn bezoeken aan dictator Saddam Hussein, dubieuze uitspraken over Hitler en zijn lofzang op de Waffen SS worstelt Haider met een imagoprobleem. Zonder een spier te vertrekken: 'In zijn onomstreden biografie van Hitler prijst Sebastian Haffner diens economische politiek. Maar als Haider zoiets beweert, wordt het negatief uitgelegd. Elke politicus doet wel eens aanvechtbare uitspraken als hij zijn boodschap te geforceerd wil overbrengen, of hij nu Chirac, Fortuyn of Haider heet.'

Met sarcasme in zijn stem vertelt Haider hoe hij in de Amerikaanse media werd afgeschilderd na de enorme verkiezingszege van de FP & Ouml; in 1999. 'Er is een verkeerd beeld van mij geschetst, alsof onder mijn leiding in Oostenrijk een staatsgreep had plaatsgevonden.Amerikaanse journalisten hebben inwoners van Klagenfurt gevraagd hoeveel politieke gevangenen ik vasthield.

'Met mij op de achtergrond werdenop de Amerikaanse televisie beelden vertoond van Hitler tijdens de Anschluss met Oostenrijk in 1938. Nu weten we inmiddels hoe Amerika over Europa denkt, maar van dat stigma kom ik nooit meer af.'

Haider herkent dan ook de ironie van de verkiezing van zijn landgenoot en oude vriend Arnold Schwarzenegger tot gouverneur van Californië. 'Schwarzenegger liet ook als politicus zijn spierballen zien. Ik hoorde hem alleen maar spreken over law and order, de bezem moest door het oude politieke bestel. Toen ik vijf jaar geleden hetzelfde verkondigde in Oostenrijk sprak iedereen schande van mijn militante taal.'

Maar de acteur voerde een betere pr, beseft Haider. 'Schwarzenegger heeft Oostenrijk verlaten, omdat zijn familie wegens het nationaal-socialistische verleden van zijn vader met de nek werd aangekeken. Daar wordt Schwarzenegger nooit meer mee geconfronteerd, omdat hij als acteur in Amerika een indrukwekkende carrière achter de rug heeft. Ik ken Arnold goed. Hij is slim en consequent en stippelt zijn loopbaan zorgvuldig uit, ook als politicus. Schwarzenegger hoeft niet langer zijn spieren te laten rollen om iets gedaan te krijgen.'

U bent geen Terminator?

'Ik ben helaas wat minder gespierd dan Schwarzenegger.'

Uw droom bondskanselier van Oostenrijk te worden lijkt niet uit te komen.

'Waarom? Het kan sneller gebeuren dan iedereen denkt. Ik ben een marathonloper. Ik laat me niet monddood maken omdat ik hardop zeg wat het volk denkt.'

Maar het Oostenrijkse volk heeft genoeg van de FP & Ouml;.

'De crisis binnen de FP & Ouml; zal binnen enkele weken worden opgelost. Het is geen conflict tussen mij en partijleider Haupt. De vraag is hoe de FP & Ouml; haar herstart organiseert, doen we dat binnen de huidige coalitie met de ÖVP en met de bestaande regeringsploeg? Beiden functioneren niet optimaal. We zullen personele en inhoudelijke beslissingen moeten nemen om de coalitie én de FP & Ouml; nieuw leven in te blazen.'