Jongeren vieren uitbundig hun eerste Koningsnacht. ‘Iedereen die ze probeert te temperen zien ze als hinderlijk’

‘Jongens, een shotje op de koning en deze nacht.’ De 19-jarige Thijmen heft zijn shotglas gevuld met Barcardi Razz en zijn vijf vrienden doen hetzelfde. Rood-wit-blauwe of oranje bloemenkransen hangen om de nekken van de jongens en de Nederlands elftal-shirts zijn uit de kast getrokken. Vanuit de grote speakerbox op de eettafel in het Alkmaarse studentenhuis van Thijmen, Gijs (19) en Jesse (18) klinkt het nummer Ik Ben Kachel van OBZ (1,5 miljoen views op YouTube):

Ik drink bier
Ik denk dat ik kapot ga
En ook nog Chardonnay
Alle vrouwen die doen mee

Om de sfeer er goed in te krijgen voor hun eerste Koningsnacht zijn de drie huisgenoten al aan het begin van de avond met indrinken begonnen. De tafel staat vol flessen Licor 43, Smirnoff, Sourz en Villa Massa – alle met nog maar een bodempje drank. Hun vrienden Liam (18), Justin (19) en Jasper (18) drinken ook mee.

Wat ze moeten verwachten van de komende nacht en de daarop volgende Koningsdag weet eigenlijk niemand. Door corona hebben ze namelijk nog niet eerder Koningsnacht kunnen vieren. ‘Ik ga denk ik morgen naar de supermarkt om halve liters te halen en dan kunnen we weer de stad in’, zegt Justin. ‘Mijn broer doet dat ook altijd met Koningsdag.’

Alkmaar kent de trouwe traditie om op tijd te beginnen met het inluiden van de verjaardag van de koning. Op de dag voor Koningsdag mogen Alkmaarders al vanaf de ochtend hun spullen verkopen op de vrijmarkt in de winkelstraten. In de avond vullen feestende menigten de pleinen in de stad. Al sinds 1980, het jaar van de troonswisseling van Juliana en Beatrix, wordt de nacht groots gevierd, zegt de voorzitter van de Alkmaarse afdeling van branchevereniging Koninklijke Horeca Nederland, Karin Hiemstra. ‘En het lijkt elk jaar groter te worden.’

Voorpret

Na twee jaren afgelasting door de coronalockdowns is op sociale media de voorpret al goed te merken, zegt Hiemstra op de middag voor Koningsnacht. ‘Het lijkt wel alsof het extra los zal gaan dit jaar. Mensen hebben zoveel moeten missen afgelopen tijd, je zal merken dat ze vanavond even flink het leven willen vieren. In WhatsApp-groepjes zie ik collega’s in de horeca elkaar extra succes wensen met de grote drukte die wordt verwacht.’

De gretigheid naar het feesten ziet Koninklijke Horeca Nederland overal in de uitgaanssector sinds die weer helemaal open is. Uitbaters klagen de laatste weken over overlast van vooral jongeren die door de coronasluiting de kans niet hebben gekregen geleidelijk ervaring op te doen met uitgaan. De nieuwe generatie zou te onbesuisd zijn en de eigen grenzen niet kennen.

‘Uitgaan moet je een beetje leren’, zegt Martha de Jonge, onderzoeker van het Trimbos-instituut. ‘Er zijn sociale normen in het nachtleven die je meestal gaandeweg meekrijgt van oudere generaties. Hoe ga je om met barpersoneel, portiers of beveiligers? Hoe gedraag je je tegenover andere bezoekers? Wat doet alcohol met je als je te snel of te veel drinkt?’

Nu stroomt er volgens haar in één keer een grote groep van 18-, 19- en 20-jarigen het uitgaansleven in die daar allemaal geen enkele ervaring mee hebben. ‘Iedereen die hen probeert te temperen zien ze als een hinderlijke beperking. Ze hebben het idee: ik mag doen wat ik wil tijdens het uitgaan. Maar zo zit het natuurlijk niet.’

Het Waagplein is de plek waar de zes vrienden in Alkmaar naartoe moeten, heeft Justin van zijn oudere broer gehoord. Daar komt het jongere publiek naartoe en wordt ‘foute Nederlandse muziek’ gedraaid, zegt hij. ‘Dries Roelvink komt ook hè, dat is toch gaaf?’ Het plein is afgezet met hekken en af en toe laat de beveiliging een groepje feestgangers binnen. Voor sommige jongeren duurt het te lang. ‘Kom op jongens, gooi dat hek om’, roept iemand uit de wachtende menigte.

De aanmoediging slaat aan en een grote groep weet zich naar binnen te worstelen, onder wie Thijmen en Justin. Hun vier vrienden hadden zich al eerder tussen de omheining door gewurmd. Binnen de hekken is het een Koningsnacht als vanouds: vertrapte plastic glazen, rondvliegend bier, geschminkte vlaggetjes op de wangen en zoveel mogelijk oranje attributen. Ook het eeuwige turen naar de telefoon ontbreekt niet, in de hoop met een enkel streepje internetverbinding eindelijk te achterhalen waar de vrienden zich precies bevinden.

Uit politiecijfers blijkt nog niet dat de afgelopen tijd er meer problemen in het uitgaansleven zijn dan vóór de coronajaren, zegt Raoul Verwey van Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Toch krijgt Verwey van horeca-uitbaters, handhavers en wijkagenten ‘massaal’ dezelfde klachten door. Hij is met hen in gesprek en zal in juni een ‘totaalbeeld’ daarvan presenteren.

Als het inderdaad aan die onervarenheid en gretigheid ligt, dan is de verwachting dat het een tijdelijk effect is, zeggen de kenners. Veel jongeren zullen door schade en schande snel hun grenzen leren kennen. Bovendien kunnen ze niet eeuwig zo opgewonden blijven als dansende koeien die na een lange winter weer de weide op mogen.

Drankmuntjes

Het zestal heeft elkaar weer gevonden op het Waagplein, waar doorgaans op vrijdagochtend de Kaasmarkt wordt gehouden. Jesse loopt met grote stappen richting het podium. Hij wordt teruggefloten door zijn vrienden, want eerst moet een biertje worden bemachtigd. De lange rijen voor de drankmuntjes en weer opnieuw voor de bar: ook dat is Koningsnacht.

Na veertig minuten sinds ze de Alkmaarse binnenstad binnenliepen, staan de jongens op een goede plek in de feestmenigte. ‘Het is leuk’, zegt Jasper, ‘maar wel echt heel erg druk.’ Oudere, en daarmee meer ervaren feestvierders, beamen dat het een uitzonderlijk drukke avond is.

Uit de speakers schalt het nummer Atje voor de sfeer, waar een zingende menigte bij aanhaakt. Liam tikt zijn vrienden aan en tilt zijn handen geopend omhoog: ‘Hé, ze zijn leeg! Tijd voor een nieuwe lading bier!’