'Jongeren te hoog pensioen voorgespiegeld'

AMSTERDAM - Pensioenfondsen geven jongere werknemers een te rooskleurig beeld van het te behalen pensioen, vindt de Autoriteit Financiële Markten (AFM). 'Zaken als achterblijvende indexatie en minder opbouw kunnen het voorgespiegelde pensioen nog flink verlagen', aldus Harman Korte (1956), die als AFM-directielid verantwoordelijk is voor het toezicht op onder meer pensioencommunicatie.

In de vandaag te verschijnen Pensioenrisicoanalyse komt de AFM tot de conclusie dat de huidige informatie over het inkomen na pensionering onvoldoende inzicht geeft in het risico op een onverwachte inkomensachteruitgang na de pensionering. 'Een 60-plusser die zijn uniform pensioenoverzicht (UPO) ontvangt, heeft een redelijk goed beeld van zijn pensioen. Dat geldt niet voor werknemers jonger dan 40. Alle plagen van Egypte kunnen het pensioen nog aantasten in de jaren tot het pensioen', aldus Korte.

Dat de kans groot is dat het pensioen een stuk lager uitvalt dan verwacht, concludeert de AFM op grond van cijfers van het CBS en De Nederlandsche Bank.

Uit de AFM-berekeningen blijkt dat een royale meerderheid van de werknemers onder de 40 op zijn UPO een pensioen heeft staan dat ten minste 70 procent van zijn huidige salaris is. Bij de 50-plussers is het percentage met zo'n voorbeeldig pensioen geslonken naar 30. Korte: 'De risico's hebben zich gemanifesteerd. Gemiste indexaties, echtscheidingen en bijvoorbeeld een paar jaar minder of niet in loondienst werken, hebben flinke gaten geslagen in het pensioeninkomen.'

Met name een lagere indexatie dan de prijs- of looninflatie heeft een grote impact. Korte: 'In de jaren 2006 tot 2009 bleven de pensioenen gemiddeld 1 procentpunt per jaar achter bij de loonstijgingen. Als die trend zich voortzet - en dat is niet denkbeeldig - valt het aanvullend pensioen bij een modaal inkomen van een 30-jarige eenderde lager uit dan verwacht, door het langjarige rente-op-rente-effect.'

De afgelopen jaren is de achterstand alleen maar verder opgelopen. De meeste werknemers hebben helemaal geen indexatie ontvangen. Hierdoor lopen ze 8 tot 10 procent achter bij de inflatie.

De manier om deelnemers te waarschuwen is volgens Korte het werken met scenario's. 'Dat moet je niet doen op een papieren UPO', zegt Korte. 'Mijnpensioenoverzicht.nl is sowieso vaak beter, omdat daarop alle opgebouwde pensioen plus de AOW worden opgeteld. Internet leent zich goed voor doorrekenen van verschillende scenario's.' Het moet mogelijk worden drie soorten scenario's door te rekenen. 'Werknemers moeten kunnen bekijken hoe macro-economische ontwikkelingen door het missen van indexatie doorwerken. Verder is het ook van belang dat ze de gevolgen van individuele gebeurtenissen zoals een echtscheiding of een paar jaar werken in het buitenland kunnen onderzoeken. Ten slotte moet het mogelijk zijn zicht te krijgen op de financiële consequenties van eigen keuzes, zoals langer doorwerken en eerder stoppen.'

De AFM pleit voor benchmarks, zodat deelnemers hun pensioen en hun regeling kunnen afzetten tegen gemiddelden. 'Er zijn grote verschillen tussen de kwaliteit van pensioenregelingen, waarvan maar weinigen zich bewust zijn', zegt de AFM-directeur. Ook moeten er individuele benchmarks komen, zodat een werknemer met een bepaald inkomen zich kan spiegelen aan een vergelijkbare deelnemer. 'De pensioensector is niet enthousiast. Die vindt het te gecompliceerd en stelt dat regelingen moeilijk te vergelijken zijn. We denken toch dat het nuttig is. Een slechter pensioen is beter te verkroppen als je weet dat iedereen er een beetje op achteruit gaat dan wanneer je een slechter pensioen hebt dan je even oude buurman met ongeveer hetzelfde inkomen.'

De AFM ziet graag dat pensioenfondsen de uitbreiding van de informatievoorziening snel ter hand nemen. Korte: 'Ze kunnen het gezamenlijk via mijnpensioenoverzicht.nl regelen. Daar komt immers alle informatie van pensioenfondsen samen.'

ABP heeft kritiek op nieuwe pensioenregels van minister Kamp

De nieuwe pensioenregels die minister Henk Kamp van Sociale Zaken wil invoeren, bieden volgens het ABP niet echt een alternatief voor de huidige situatie. Het nieuwe pensioencontract is volgens het grootste pensioenfonds van Nederland te weinig uitgewerkt en bevat te veel losse eindjes en het oude, nog lopende contract is nog steeds te streng.

Kamp wil in zijn deze week gepresenteerde plannen de pensioenfondsen een keuze bieden. Ze kunnen blijven werken binnen het huidige contract of voor een nieuw systeem kiezen. In het laatste geval hebben ze meer financiële speelruimte, maar lopen ze ook meer risico als het tegenzit op de financiële markten.

Kamp komt de pensioenfondsen tegemoet door een nieuwe norm voor de rente op lange termijn te hanteren, waardoor ze niet meer worden afgerekend op dagkoersen. Maar volgens het ABP zal dat 'een beperkt positief effect' hebben.

Via de nieuwe pensioenregels moeten de pensioenfondsen ook in de toekomst aan hun verplichtingen kunnen voldoen. De fondsen hebben te kampen met grote onzekerheden op de financiële markten, waar ze hun geld beleggen, en met de stijgende levensverwachting.

Kamp waarschuwt dat ondanks de nieuwe aanpak absolute zekerheid niet is te geven en sommige fondsen waarschijnlijk toch hun pensioenen moeten verlagen, al verwacht de minister 'niet dat het erger wordt'.

Het ziet er niet naar uit dat veel pensioenfondsen zullen overstappen op een nieuw pensioencontract. Niet alleen het ABP heeft kritiek, ook de Pensioenfederatie - een koepel van pensioenfondsen - heeft veel technische bezwaren.

Het ABP wijst er overigens op dat niet de pensioenfondsen zelf een besluit nemen over een eventuele overstap. Dat gebeurt door de sociale partners, die de fondsen besturen. Die reageren in beginsel positief op de plannen om het pensioenstelsel 'generatieproof' te maken, al ziet de vakcentrale FNV nog veel onduidelijkheden.

undefined