'Jeugdzorg in gevaar door kloof tussen Den Haag en gemeenten'
De vooruitzichten voor de gemeentelijke jeugdzorg zijn zorgelijk. Gemeenten hebben nog weinig contracten afgesloten. Zorginstellingen hebben daarom duizenden zorgspecialisten ontslag aangezegd. Kinderen met zware problemen dreigen hiervan de dupe te worden. Dat stelt Leonard Geluk, voorzitter van de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd.
Zijn commissie houdt de vinger aan de pols bij de overdracht van de jeugdzorg door het rijk aan gemeenten. Die worden op 1 januari volgend jaar verantwoordelijk voor alle jeugdzorg. Morgen debatteert de Tweede Kamer over de overdracht van de jeugdzorg naar de gemeenten.
De boodschap is weliswaar somber, maar Geluk is naar eigen zeggen een bestuurlijke optimist. De toestand is in zijn ogen ernstig, maar niet hopeloos. 'Formeel hebben gemeenten de zaken niet op orde. Hun ambitie is gaandeweg verlaagd. Eerst was het plan de zaken op de rails te hebben op 1 januari. Nu is de ambitie om in het voorjaar het minimaal noodzakelijke op orde te hebben. Ik denk en hoop dat er gekozen wordt voor de Nederlandse oplossing: een mislukking laten we niet gebeuren, waarna gemeenten kiezen voor pragmatische oplossingen.' Geluk beziet dat dan vanaf de zijlijn. Een andere instantie, genaamd Transitie Autoriteit Jeugd, gaat de decentralisatie volgen. Problemen kunnen daar gemeld worden.
Kloof tussen Den Haag en gemeenten
De kern van het probleem is volgens Geluk de kloof die gaapt tussen Den Haag enerzijds en gemeenten en jeugdzorginstellingen anderzijds. Het kabinet meent dat de overdracht van de jeugdzorg aan gemeenten goed is geregeld. Eind mei lieten de verantwoordelijke staatssecretarissen Van Rijn (Volksgezondheid) en Teeven (Justitie) de gemeenten weten voor hoeveel kinderen zij volgend jaar zorg moeten regelen en welk bedrag zij daarvoor krijgen.
Gemeenten vinden echter dat er geen duidelijkheid is over de aantallen en de bedragen. Zij sluiten daarom nog nauwelijks contracten af met jeugdzorginstellingen. De instellingen zeggen van hun kant duizenden gespecialiseerde werknemers ontslag aan omdat ze geen duidelijkheid krijgen over de financiering van hun instelling in 2015.
Een cruciaal probleem is dat gemeenten nog niet geregeld hebben waar de burgers straks kunnen aankloppen voor jeugdzorg. Laat staan dat de burgers dat zelf weten. 'Ook met huisartsen, die een grote rol spelen bij de zorgtoewijzing, zijn meestal nog geen afspraken gemaakt', zegt Geluk.
'Hierdoor kan de continuïteit van de zorg aan kinderen in gevaar komen, zowel voor kinderen die nu al zorg krijgen als kinderen die volgend jaar zorg nodig hebben.'
Hij vindt dat de zorginstellingen 'erg druistig' (voortvarend, red.) zijn met ontslagaanzeggingen. 'Maar als zorgaanbieders niet weten waar ze aan toe zijn, moeten ze toch stappen zetten, anders is het een reëel risico dat ze failliet gaan. Dan komt de zorg echt in het geding. Het gaat om gespecialiseerde zorg. Die is straks niet zomaar uit te breiden.'
Wachtlijsten voor probleemkinderen
Als er te weinig mogelijkheden zijn voor zorg, dan dreigen wachtlijsten voor probleemkinderen. Dit kan Van Rijn en Teeven in problemen brengen. Zij hebben beloofd dat kinderen die al zorg hebben daar volgend jaar ook van verzekerd zijn. De financiële problemen zijn te overzien, zo houden de bewindslieden vol.
Landelijk is het budget voor jeugdzorg volgend jaar 3 procent lager. Maar gemeenten die al wel contracten afsluiten met jeugdzorginstellingen, stellen de budgetten een kwart lager vast. Daardoor zijn de zorginstellingen gedwongen nu ontslagaanvragen voor te leggen om vanaf 1 januari af te kunnen bouwen. 'Door de subsidiesystematiek hebben deze instellingen vaak onvoldoende geld voor sociale plannen', zegt Geluk.
