NIEUWSverkiezingsprogramma groenlinks
Jesse Klaver slaat linksaf: ‘gratis’ zorg en een miljoen woningen erbij
GroenLinks wil de zorg ‘gratis’ maken. Ze moet voortaan grotendeels worden betaald via de belastingen. De premie voor de zorgverzekering wordt voor iedereen 10 euro per maand, het eigen risico verdwijnt. Zorgverzekeraars worden publieke, regionale zorgfondsen met een regionaal budget.
Met deze maatregelen wil GroenLinks de marktwerking in de zorg afschaffen, zo blijkt uit het zaterdag op een online congres in Amsterdam gepresenteerde verkiezingsprogramma van de partij. Vanuit een verder vrijwel leeg Pakhuis de Zwijger in Amsterdam beantwoordde partijleider Jesse Klaver vragen van leden over het programma. Dat gaf hem de kans tussendoor korte toespraakjes te houden.
GroenLinks start de campagne met een ‘app-groep’ van tien leden die wekelijks campagne gaan voeren in hun omgeving. Dat moet de massale ‘meet-ups’ doen vergeten, die in de aanloop naar de verkiezingen van 2017 een succes waren, maar door de corona-pandemie onmogelijk zijn.
‘We stellen een ongekende herverdelingsoperatie voor’, zo vatte Klaver het verkiezingsprogramma samen. ‘We willen de sociaal-economische ongelijkheid doorbreken die in het systeem zit ingebakken. We hebben een sterke overheid nodig tegen de tucht van de markt. We slaan linksaf.’
In het programma maakt de partij sociaaleconomisch een ruk naar links. Niet alleen met de zorg maar ook met de woningmarkt die voortaan aangestuurd moet worden als volkshuisvesting. De inkomenspolitiek is gericht op nivellering van inkomens en vermogens.
Op medisch-ethisch vlak is GroenLinks liberaler dan D66. Die partij pleit voor stervenshulp aan 70-plussers die hun leven voltooid achten, GroenLinks wil dat voor iedereen. ‘Bij individuele vrijheid hoort zelfbeschikking bij het levenseinde. (..) Iedereen die ondraaglijk en uitzichtloos lijdt, lichamelijk of geestelijk, kan een beroep doen op het recht op zelfbeschikking.’
Om jongeren te plezieren, stelt GroenLinks een verjaarscadeau van tienduizend euro voor op je achttiende verjaardag. De partij wil de basisbeurs voor studenten terug, en stemrecht vanaf 16 jaar.
Ommezwaai
Het zorgplan betekent een grote hervorming en een ommezwaai in de opstelling van GroenLinks. In 2017 wilde de partij het zorgstelsel bijstellen, met bijvoorbeeld een beperkt aantal polissen per verzekeraar. Nu schuift GroenLinks op naar de SP, die zich vanouds tegen het zorgstelsel keert en een nationaal zorgfonds bepleit.
Het Centraal Planbureau heeft herhaaldelijk berekend dat zo’n hervorming miljarden kost en jaren duurt. Alleen al de afschaffing van het eigen risico, nu 385 euro per jaar, kost ruim 3 miljard euro. Het eigen risico is het bedrag dat volwassenen eerst zelf moeten betalen voordat de zorgverzekering een bezoek aan het ziekenhuis vergoedt.
GroenLinks wil alle winstuitkeringen in de zorg afschaffen. ‘Geen enkele zorgorganisatie of zorgverzekeraar mag met publiek geld winst uitkeren’, schrijft de partij. Sommige zorgverleners mogen dat nu wel, bijvoorbeeld zelfstandige klinieken en thuiszorgorganisaties. Topsalarissen in de zorg wil GroenLinks beperken door alle medisch specialisten in loondienst te nemen en onder de Wet normering topinkomens te brengen. Aan de andere kant wil GroenLinks de lonen van ‘gewone’ werkers in de zorg en ook het onderwijs verhogen.
Huurplafond
Niet alleen in de zorg maar ook in de woningmarkt wil GroenLinks ingrijpen. ‘De marktwerking in de huursector wordt afgeschaft. Voor 90 procent van de huizen stelt de overheid een huurplafond: een maximaal bedrag dat voor die woning aan huur gevraagd mag worden.’ Daarnaast wil de partij de komende tien jaar een miljoen huizen laten bouwen waarvan, 400 duizend sociale huurwoningen.
Het minimumloon gaat, als het aan GroenLinks ligt, van 10 euro nu naar 14 euro per uur voor alle 18-plussers. Daarna moet het stijgen tot 60 procent van het gemiddelde inkomen in Nederland: 35 duizend euro bruto. Of de uitkeringen die aan het minimumloon zijn gekoppeld, zoals de AOW en de bijstand, mee stijgen vermeldt de partij niet. GroenLinks wil bedrijven met minimaal honderd werknemers verplichten hun werknemers hetzelfde bedrag aan winstuitkering te betalen als de aandeelhouders.
De partij wil het mes zetten in de toeslagen. Door de beoogde hervorming van de zorg kan de zorgtoeslag verdwijnen. Ook de kinderopvangtoeslag wil de partij schrappen. ‘We geven iedereen recht op vier dagen gratis kinderopvang en gratis buitenschoolse opvang’. De 32-urige werkweek moet de norm worden.
Groen
Daarnaast heeft de partij een reeks vertrouwde ‘groene’ voorstellen. Zo moet de bio-industrie verdwijnen door het afschaffen van megastallen. Korte afstandsvluchten naar bijvoorbeeld Parijs, Brussel en Londen moeten worden vervangen door treinreizen. Het vliegverkeer en de landbouw moeten ook CO2-belasting gaan betalen.
De rekening voor alle plannen moet via de belastingen worden betaald. De verhuurdersheffing die woningcorporaties nu betalen wordt afgeschaft om hen tot woningbouw aan te zetten. Multinationals moeten meer winstbelasting betalen en belastingontwijking wordt aangepakt.
Iedereen met een vermogen van twee miljoen euro of meer moet van GroenLinks elk jaar 2 procent van zijn vermogen als ‘solidariteitsbijdrage’ afstaan. Dat is bij een bezit van twee miljoen jaarlijks 40 duizend euro. Het huis wordt tot een geschatte waarde van een miljoen niet meegeteld als vermogen. De hogere inkomens en expats gaan wat GroenLinks betreft meer belasting betalen, de lagere en middeninkomens minder.
