Je zou toch weggaan, Joschka? Ga dan!
Veel lol hebben de Groenen tot dusverre niet beleefd aan hun oppositierol in de Duitse Bondsdag. Aanvankelijk wekten zij - mogelijk tegen beter weten in - de indruk er wel zin in te hebben....
De begeerte naar de oppositie was wellicht ook ingegeven door de wensJoschka Fischer tot een afscheid van de politiek te bewegen. De aartsvadervan de partij zag hogere roepingen dan het ministerschap van BuitenlandseZaken voor zichzelf weggelegd. Om aan degradatie naar de kleinsteoppositiepartij te ontkomen, kondigde hij op 20 september - twee dagen nade verkiezingen - zijn vertrek uit de politiek aan. Tot nader order behoudthij alleen zijn Bondsdagmandaat .
Wie goed luisterde, kon zijn partijgenoten opgelucht horen ademhalen.Want buitenstaanders genoten doorgaans meer van Fischers politieke talentendan de Groenen zelf. Zíj droegen de zware last van zijn machismo. Zíjvormden het mikpunt van zijn spotzucht en zijn minachting voor iedereen diede hoge vlucht van zijn gedachten niet kon volgen. En zíj ervoeren datFischer - als een volleerd Oost-Europees dictator - potentiële opvolgersafkneep en intimideerde. In zijn nabijheid mochten geen bloemen bloeien.
Sinds Fischers onverhoedse vertrek zijn de Groenen dan ook vooral metzichzelf in de weer geweest. Zij vertrouwden de leiding van deBondsdagfractie toe aan twee politici - Fritz Kuhn en oud-minister RenateKünast - wier grootste aanbeveling was dat zij niet tot Fischers intimibehoorden. En zij kozen Fischers 'favoriete vijanden' Reinhard Bütifokeren Claudia Roth tot partijvoorzitters. Duidelijker had de stellingname nietkunnen zijn.
Met de inhoudelijke positionering hadden de Groenen het wat moeilijker.Zij ontlenen hun bestaansrecht aan het milieu. Maar dat thema staat algeruime tijd onderaan het Duitse prioriteitenlijstje. De Groenen zullen hunagenda dus moeten verbreden. Zij zullen zich in het politiek bewustzijnmoeten nestelen als een verstandige, links-liberale partij met bestuurlijkeaspiraties.
De pogingen om het post-Fischer-tijdvak gestalte te geven zijn totdusverre echter stelselmatig door de vroegere voorganger gesaboteerd. Hijgedraagt zich, aldus Der Spiegel, 'als de patriarch die nog elke morgenzijn oude bedrijf bezoekt, ofschoon zijn zoons de leiding allang hebbenovergenomen'.
Om zich binnen de partij te doen gelden, hoeft Fischer zich overigensniet dagelijks met de gang van zaken te bemoeien. Hij houdt zich vaker inhet buitenland op dan in Berlijn. Maar zodra de Groenen aanstalten makenom over Fischers schaduw heen te springen, intervenieert hij persoonlijk.Met weinig woorden, maar met veel machtsvertoon.
Zo kwam de partijtop onlangs in Wörlitz bijeen om haar denkbeelden overde Europa-politiek te ontvouwen. Tot ieders verrassing was Joschka Fischerer ook. Niet om zich over het gespreksthema uit te laten, maar om -gebruikmakend van de aanwezigheid van de pers - de onthulling van Bild tekunnen tegenspreken dat hij een leerstoel aan een Amerikaanse universiteithad aanvaard. Tot leedwezen van zijn partijgenoten ging de berichtgevingvervolgens uitsluitend over Fischer.
Vorige week daalde Fischer, met duidelijke tegenzin, af naar despelonken van de Duitse politiek om zijn partij ervan af te brengen eenparlementair onderzoek te beginnen naar de zogenoemde BND-affaire - hetverlenen van hand- en spandiensten aan de Amerikanen door de Duitse geheimedienst. De Groenen-fractie had gezinspeeld op steun aan een motie van deandere oppositiepartijen (FDP en Die Linke) voor de instelling van zo'nenquêtecommissie, en partijvoorzitter Bütikofer zei ongevraagd dat hij zich goed kon voorstellen dat die commissie ook graag met de vroegereminister van Buitenlandse Zaken zou spreken.
In de beslotenheid van de fractie viel Fischer furieus uit naarBütikofer, en diskwalificeerde hij de parlementaire enquête op voorhandals een poging het 'vredesbeleid' van de rood-groene coalitie verdacht temaken. Zowaar wist hij de fractie weer in het gareel te krijgen: ze zalhaar steun aan een enquête onthouden als de regering zich íetsmededeelzamer toont over de aard van de samenwerking tussen de Duitse ende Amerikaanse geheime diensten.
Fischer verliet na gedane arbeid voldaan de Bondsdag - om zich naar eenlezing in Spanje te begeven. En zijn partij vraagt zich vertwijfeld afwanneer hij nu eens écht opkrast.
Sander van Walsum
