Je kamer uitgaan voor een plas, dat mocht niet

De kant van het kind. Nederland 1, 22.42 uur.

Het zijn verschrikkelijke, aangrijpende getuigenissen over kindermishandeling, die vijf volwassenen voor de camera afleggen in het KRO-drieluik De kant van het kind. De 'docu-serie' laat voor het leven beschadigde volwassenen zien, mensen die nooit met droge ogen of zonder trillende lip over hun jeugd zullen kunnen praten.

Al is de één het, na een van geweld en vernedering doortrokken opvoeding, beter gelukt om van het leven nog wat te maken dan de ander.

Frans (50) mag de kampioen van het overleven-met-behoud- van-gevoel worden genoemd. 'Leuk mocht niet' in zijn jeugd. Nu is hij gelukkig getrouwd, maatschappelijk geslaagd en in het trotse bezit van kinderen en kleinkinderen. 'Het leven is prachtig', klinkt het gemeend uit zijn mond. Al moet dat wel begrepen worden binnen de context van een grafscène, waarin diezelfde man met tranen in de ogen boven de met distels begroeide grafsteen van zijn vader nog zegt dat 'als de Lieve Heer rechtvaardig was, hij hier Judaspenning had laten groeien'.

Veel minder florissant is het lot van de aantrekkelijke, hoogblonde zussen Bernadette en Annelies. De zo op het oog stevige, oer-Hollandse moeders leven dagelijks met het gevoel dat alles mislukt, dat wat hun handen aanraken, misgaat, dat ze geen goeie moeder kunnen zijn, geen goede partner, niks, dat hun leven steeds maar weer gedoemd is te mislukken door de emotionele vrieskou en lichamelijke striemen die zij in hun jeugd opliepen.

Als de dood zijn ze om als slachtoffer van geweld en vernedering het stokje over te geven aan hun kinderen. Annelies, die in haar eentje twee kinderen opvoedt: 'Een half uur sta je tegen ze te schreeuwen en te tieren, omdat je je niet goed voelt, en dan ga ik naar boven om het weer goed maken. Ik ben soms bang hun hele gedachten in de war te schoppen.' Het is om akelig van te worden, zoals de meesten zich opgesloten voelen in een onstuitbare kettingreactie.

De Vereniging ter voorkoming van kindermishandeling (VKM) bestond vorig jaar 25 jaar en wilde in verband met dit feit iets doen. Praten, zei de directeur, is nodig om een rotjeugd te kunnen verwerken. Al valt dat niet mee, de buitenwereld kond doen van zoveel leed: 'Daar is veel moed voor nodig, want het zet een definitieve punt achter de illusie dat het allemaal zo erg niet was, dat je ouders zo slecht niet waren.' Want een kind is oneindig loyaal.

Meegesleept door de, soms haast terloops vertelde gruwelijkheden, ontkomt de kijker in het emotie-tv-tijdperk op zeker moment alleen niet aan de vraag: moest dit allemaal, op de buis? Zoals ook die andere ethische vraag zich onvermijdelijk opdringt: mogen mensen hun soms nog in leven zijnde ouders zomaar publiekelijk te schande maken? Maar - het moet gezegd - deze vragen dringen zich eerder als plichtpleging op dan dat men al kijkend werkelijk vindt dat in het programma de grenzen worden overschreden. Er is emotie-tv die deugt, zoals deze produktie van Alexander van der Meer. Wat bij deze serie vooral blijft hangen is dat degenen die kinderen mishandelen, over de grens zijn gegaan. De rest is daaraan ondergeschikt.

Mirjam Schöttelndreier