'Je buigt diep voor Israël, leerde je vroeger. Niet meer'

Eén Facebook-oproep voldoet...
Hier ligt het krediet van Israël...

Een eeuwigheid geleden, dat wil zeggen twaalf jaar, schreef ik een reportage over 'het nieuwe antisemitisme' in Parijs. Ik ging op stap met de voorzitter van de Joods-sefardische vereniging. Op weg naar de buitendeur deed hij zijn keppeltje af. Daar kon je beslist niet mee over straat. Er was sprake van bedreigingen, vuile Jood roepen, het ingooien van de ruiten van kosjere restaurants. Frankrijk met zijn vijf miljoen moslims en 600 duizend Joden werd beschouwd als de frontlijn van het Midden-Oosten in Europa.

Joodse naam
Deze dagen worden dit soort reportages in Nederland geschreven. In Amsterdam durven nog maar weinig Joden herkenbaar de deur uit. Iemand met een Joodse naam op zijn naambordje kreeg op vierhoog een steen door de ruit, net als een rabbijn in Amersfoort. Het internet is niet te harden. 'Holocaust is coming' en 'zoals iedere epidemie wordt uitgeroeid is t ook een kwestie van tijd voor jullie', meldt Yasmine. In Parijs lopen ze nog altijd voor, dat is waar. Daar ging ditmaal een kosjere winkel in vlammen op en werden een paar synagoges belegerd, met gelovigen erin.

Het is hier geen Parijs, maar we zijn nu wel waar ze toentertijd daar waren. De frontlinie. Toen was er een relatie met het Midden-Oosten, die is er nu ook. Zeker zijn de gebeurtenissen in Gaza gruwelijk en je maag keert zich om bij de beelden van gedode kinderen. Het ziet er naar uit dat Israël zijn laatste restje krediet heeft verspeeld. In The Economist kun je lezen over een debat tussen keurige mensen van wie niemand het bestaan van Israël een goed idee vond en zelfs nrc.next kopte van de week op de voorpagina 'Hier ging het al mis'. Dat sloeg op 1948 en suggereerde dat het met Israël van meet af aan al hommeles was.

'Anti-Israël-enthousiasme'
Daar keek ik van op. Ik heb altijd geleerd dat je van het bestaan van Israël afblijft. Niet meer kennelijk. Er is een lastig te bepalen grens tussen kritiek op Israël en antisemitisme. Zeker is dat Nederland ooit pal stond voor de Joodse staat. En dat daarvoor een uitbundig 'anti-Israël-enthousiasme' in de plaats is gekomen, zoals Abram de Swaan het heeft genoemd. Net als in Frankrijk die vijf miljoen moslims psychologisch meer gewicht in de schaal legden dan 600 duizend Joden, hebben wij nu ook een multiculturele samenleving met een miljoen moslims. Die zijn heus niet allemaal antisemiet, maar hun boosheid en luidruchtige verontwaardiging heeft hoe je het wendt of keert consequenties.

Laten we wel wezen, Jodenhaat heeft de wandaden van Israël helemaal niet nodig. Je hebt ook ouderwets autochtoon antisemitisme, zei CIDI-directeur Esther Voet van de week bij Knevel en Van den Brink. Dat is zo, er is een besmuikt Nederlands antisemitisme dat nu zijn kans schoon ziet. Dat is niet nieuw, nieuw is dat Marokkaanse jongens op straat, open en bloot, 'dood aan de Joden' roepen. Nieuw is ook de omvang van de haat, die alles te maken heeft met het feit dat de globalisering niet in alle opzichten een zegen is geweest. Het is nu eenmaal niet zo dat als de mensen verhuizen, de ideeën achterblijven.

Wie weleens in Afghanistan is geweest, om een willekeurige dwarsstraat te noemen, weet dat alles wat misgaat in het leven te wijten is aan de Joden. Teruggekeerde jihadstrijders zijn zonder uitzondering hooglopend antisemiet - de aanslagpleger op het Joods museum in Brussel was een teruggekeerde jihadist, net als zijn collega in Toulouse. Als je je ook maar enigszins verdiept in de Arabische media, weet je dat diepe Jodenhaat schering en inslag is.

Nieuwe media
Nieuw zijn vooral de nieuwe media. Zoals gezegd, mijn generatie discussieerde niet over het bestaan van Israël. Wij lazen Pressers Ondergang en we leerden: Israël, daar buig je diep voor. Niet meer. Deze week stond ik bij de demonstratie voor de Israëlische ambassade in Den Haag. Daar riepen ze 'zionisme terrorisme'. Dat was niet bijzonder, bijzonder was dat de (illegale) bijeenkomst met één oproep op Facebook was georganiseerd. De dingen gaan als een lopend vuurtje rond, en dat geldt ook voor de foto's van dode kinderen. Het beeld regeert en elke nuance of diepte verdwijnt - zo wordt één foto van een overleden kind het overtuigende bewijs van genocide. Daar kan geen Israëlische propaganda tegenop en al helemaal geen ingewikkeld geschiedenisboek. Ook het Anne Frank Huis moet worden beveiligd met een paar containers voor de deur.

Wat nu? De regering heeft vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap ontvangen. Er komt meer beveiliging, burgemeesters houden demonstranten strikter aan de teugel. Marokkaanse moskee-organisaties hebben beloofd dat imams zich in hun preek zullen keren tegen Jodenhaat. Dat is mooi van de Marokkaanse imams en het vestigt meteen de aandacht op het feit dat de Turkse imams niets van zich hebben laten horen. En dat heeft zonder twijfel weer te maken met de tot in Nederland reikende arm van premier Erdogan, die tegenwoordig Israël een nazistaat pleegt te noemen. Ik zei al dat de globalisering niet in alle opzichten een zegen is.

Ronselen
Een paar jaar nadat ik mijn Parijse reportage had geschreven was het weer eens antisemitisch raak in de Franse hoofdstad. De Israëlische premier van destijds, Sharon, riep Franse Joden op hun boeltje te pakken en naar Israël te verhuizen. Hoon was zijn deel, hij was aan het ronselen voor de Joodse staat.

Iets dergelijks overkwam Frits Bolkestein toen hij eind 2010 zei dat er vanwege het toenemende antisemitisme voor herkenbare Joden in de toekomst in Nederland geen plaats meer is. We zijn nog geen vier jaar verder en die toekomst van Bolkestein komt angstig dichtbij.

_{Martin Sommer is columnist voor de Volkskrant}