Jazz Fred Frith ****

Zand en steentjes. Fred Frith, elektrische gitaar op schoot, laat het mengsel langzaam in een metalen bakje op de snaren sijpelen. Over en over, steeds vaker knoeiend over de snaren zelf. Ssjchroevfff... De muziek van Frith is vervreemdend, helemaal wanneer hij met hoge gilletjes gaat praatzingen. Of wanneer hij het tafereel afsluit met twee lange ademstoten, de gitaar optilt en de steentjes wegblaast.

Dit is waar de Brit Frith (64 jaar) al zo'n veertig jaar mee bezig is: nieuwe vormen van improvisatie. Muzikale onderdelen als melodie, ritme en harmonie zeggen Frith niet meer dan geluid zelf. Het avontuur, de verrassing en de persoonlijke overgave hoeven in klank en opbouw helemaal niet smetteloos te klinken. Integendeel, in rariteiten tekent zich het menselijke karakter.

Guitar Solos (1974) was de baanbrekende plaat van Frith, waarmee hij de elektrische gitaar van conservatieve context ontdeed. Door zijn gitaren te prepareren, of meerdere tegelijk te bespelen creëerde hij een ongehoord geluidsspectrum. Onder meer Brian Eno pakte het op en de twee gingen samenwerken.

Frith is sindsdien een voorbeeld in de experimentele improvisatie en hij gaat onvermoeibaar voort. Concerten zijn belevenissen die je met open mond ervaart. Die verwondering geldt ook de onorthodoxe hulpmiddelen die Frith gebruikt. In het Bimhuis zijn dat onder meer een veter waarmee hij een snaar op en neer lift, doeken, kettingen en stokken tussen hals en snaren, een radio'tje en een strijkstok langs een metalen ring. Hij bevoelt en streelt zijn gitaar en drumt erop. In combinatie met zijn effecten, pedalen (met blote vloeten) en loopstation rijgen oorspronkelijke geluiden zich aaneen. Op een gegeven moment lijkt hij zelfs een orgel te bespelen, je denkt echt lucht door pijpen te horen glijden.

Maar verwondering is saai zonder bewondering, excentriciteit mist zijn doel zonder inhoud. Daarvan is geen sprake bij Frith. Want het resultaat is razend spannend en soms zelfs bloedmooi. Zoals in duistere drones die laag voor laag worden gebouwd en in sfeervolle soundscapes die omwentelen richting agressieve ontwrichting. Soms rommelt hij wat aan en zoekt hij naar de juiste klanken. Dat stoort niet, want het hoort bij de improvisatie in het moment. De trip van een klein uur mag best wat langer duren.

Frith is in alles een kunstenaar. Met een oorspronkelijke blik op muziek, doortastende vernieuwingsdrang en daardoor altijd controversieel, zonder commerciële intentie, maar musicerend uit noodzaak.

undefined