Japans gerechtshof veroordeelt zwangerschapsintimidatie
Steun uit onverwachte hoek voor de Japanse vrouw. Het hooggerechtshof van het land mag als uiterst conservatief te boek staan, maar de overwegend mannelijke rechters keerden zich vrijdag tegen de praktijk van 'matahara', ofwel zwangerschapsintimidatie, de gewoonte van Japanse werkgevers om vrouwen na hun zwangerschap een lagere functie te geven.
Een Japanse fysiotherapeute kreeg haar managementfunctie in een ziekenhuis niet meer terug nadat ze haar tweede kind had gekregen. Ze vocht haar demotie bij de rechtbank aan. Vergeefs, de rechters konden zich wel vinden in de handelwijze van de werkgever.
In hoger beroep bij het hooggerechtshof kreeg de vrouw wel gelijk. Volgens het hof is het op grond van de Japanse wet voor gelijke kansen verboden een vrouwelijke werknemer wegens haar zwangerschap te ontslaan of anderszins te straffen. Dit geldt ook als zij vraagt om ouderschapsverlof of taakverlichting.
De zaak wordt nu terugverwezen naar een lagere rechtbank voor een nieuw proces. 'Ik denk dat we afkoersen op een herziening van het vonnis', verklaarde Yumiko Akutso, een van de advocaten van de vrouw.
Werk en gezinsleven
Het is voor Japanse vrouwen moeilijk werk en gezinsleven te combineren. Ze behoren tot de hoogstopgeleide vrouwen ter wereld, maar hun talent wordt verspild. Slechts 63 procent heeft een betaalde baan, minder dan in veel andere rijke landen. Vaak worden ze in secretaresse-achtige, lagere functies geparkeerd, die bovengemiddeld vaak tijdelijk of parttime zijn. Bijna driekwart van de vrouwen geeft haar baan op als ze een kind krijgen, vaak voorgoed.
Japanse vrouwen dringen maar zelden tot topfuncties door, iets wat bekend staat als het bamboeplafond. Een van de problemen is de mannelijke sfeer op de werkvloer, met eindeloos overwerk en verplichte drinkgelagen van de 'sararimen' na werktijd, waarbij vrouwen zijn buitengesloten.
Thuis trekken vrouwen ook vaak aan het kortste eind. De zorg voor de kinderen en het huishouden komt grotendeels op hen neer. Japanse mannen doen nog veel minder in het huishouden dan westerse mannen, gemiddeld een uur per dag (in westerse landen is dat twee tot drie uur per dag).
Veel welvarende Japanse vrouwen lijken daar niet mee te zitten. Meer dan de helft van de vrouwen zei in 2012 liever thuis te blijven, al zijn er aanwijzingen dat jongere vrouwen vaker een carrière willen. Omgekeerd zien veel jonge mannen daar juist van af.
De zaak van de fysiotherapeute was voor de Japanse regering een testcase. Premier Shinzo Abe wil de rol van vrouwen versterken, zowel in de politiek als in het bedrijfsleven. Door de sterke vergrijzing van de Japanse samenleving is het noodzakelijk dat meer vrouwen toetreden tot het arbeidsproces. Volgens een studie van zakenbank Goldman Sachs zou het Japanse bnp met 15 procent stijgen als vrouwen even vaak betaald werk zouden hebben als mannen.
