Jan Peter Balkenende

Gerrit Voerman sombert: 'Balkenende had zich een echte leider getoond als hij in 2002 geen premier was geworden. Een echte leider was daar nooit aan begonnen. Die had ingezien dat hij geen enkele ervaring had en daarom het leiden van een zo instabiel kabinet aan een ander overgelaten. Een natuurlijke leider kent zijn beperkingen. Balkenende zo te zien dus niet.'

Ze hebben alle vijf met een kritisch oog naar het team gekeken dat Balkenende voorzit. Althans, dat hopen ze: dat hij zijn collega's goed voorzit. Trompenaars: 'Ik hoop dat hij op informele wijze een coördinator is. Hij lijkt me geen teamworker.' Trude Maas: 'Zijn collega's gooien niet met modder naar hem. Maar wat is precies zijn toegevoegde waarde in de ministerraadsvergadering op vrijdag?'

Balkenende zou als premier moeten uitstralen waar zijn team voor staat, poneren ze stuk voor stuk. Dat doet hij niet. Paul Nobelen: 'De presentatie van het kabinet is onvoldoende. Dat is de grootste makke van dit kabimultinationale net. Het beoogt een aantal verzorgingsarrangementen voor de toekomstige generaties veilig te stellen. Dat komt helemaal niet uit de verf. De premier zegt: daadkracht, normen en waarden. Maar het echte motto van dit kabinet blijft onduidelijk.'

'Precies', zegt Trude Maas:

'Het zou goed zijn als de ploeg als team zichtbaar was. Dat ze samen een onderwerp hebben waar ze iets mee willen bereiken en daar consistent over communiceren. Innovatie zou het motto van de ploeg moeten zijn. Het is iets dat terugkomt in alles, maar het wordt niet goed benoemd. In dit team zie ik niet waar de ruimte voor het verkennende, de ambitie naar het nieuwe zit. Integendeel. Ik vind dat met name de premier iets conserverends uitstraalt. Dat is een rare frictie, want hij vindt dat er iets moet veranderen in dit land. Althans, dat zegt hij.'

Nobelen: 'Hij moet de eenheid bewaren, teamspeler zijn, beleid uitdragen. Dat zie ik niet. Pauw: 'Balkenende is geen leidsman. Hij is meer een teamleider dan een leider.' Nobelen: 'Hij is niet de vader des vaderlands.' Voerman: 'Hij stijgt niet boven de partijen uit. Hij werkt niet samenbindend.'

Trompenaars denkt dat het met Balkenende een karakterkwestie is. 'Het zwakke punt van Balkenende is dat hij impliciet de waarheid heeft gezien. Echte leiders blijven twijfelen over de waarheid.'

Trude Maas ziet wanorde. 'Hij heeft geen focus. Hij wil te veel in korte tijd. Daarom praat hij ook zo vlug. Er gaan honderd dingen door zijn hoofd. Hij is niet dom, maar zijn mond kan zijn gedachten bijna niet bijhouden.'

Nobelen ontwaart onervarenheid: 'Hij is nog te emotioneel.

Ik vrees zijn wereldvreemdheid. Hij is heel beschermd groot geworden. Hij kent het echte leven niet, anders dan Wim Kok en Ruud Lubbers. In die zin heeft hij geen ervaring om gezag aan te ontlenen. Dat speelt hem parten.'

Zijn er dan geen positieve kanten? Nobelen: 'Hij is goed in buitenlandse benoemingen. Hij is heel effectief in Brussel. Hij is toegankelijk voor derden. Hij luistert goed en is aanspreekbaar.' Dat is Trompenaars ook opgevallen: 'Charisma heeft hij niet. Maar in de confrontatie met Pim Fortuyn bleek wel dat hij een van de weinige politici is die goed kunnen luisteren.'