NieuwsIndonesië
Jakarta is te vol en vervuild dus verhuist Indonesië zijn hoofdstad naar Borneo
Indonesië verplaatst zijn hoofdstad definitief van Java naar de provincie Kalimantan op het eiland Borneo. De huidige hoofdstad Jakarta is overbevolkt en zakt langzamerhand weg. De bouw van de nieuwe stad gaat volgens president Joko Widodo bijna 30 miljard euro kosten.
Samboja, dat nu weinig meer is dan een paar huizen en veel tropisch regenwoud, is waarschijnlijk de plek waar de nieuwe Indonesische hoofdstad wordt gebouwd. Op dit moment kunnen liefhebbers de orang-oetan hier nog in zijn natuurlijke omgeving zien, maar in 2024 moeten de eerste ambtenaren deze kant op gaan verhuizen.
Toch is het volgens president Widodo de perfecte plek voor een nieuwe hoofdstad. Het dorpje ligt in de provincie Oost-Kalimantan, op het eiland Borneo, dat zich in het hart van het uitgestrekt eilandenrijk bevindt. ‘De locatie is uiterst strategisch’, aldus Widodo in een toespraak op televisie. ‘Dit is het centrum van Indonesië en nabij snel groeiende stedelijke centra’.
Als het parlement akkoord gaat, kan de bouw over een jaar beginnen. Dat gaat 29,5 miljard euro kosten, zo wordt nu geschat, en de Indonesische overheid is van plan voor 19 procent bij te dragen. De rest komt van private investeerders en samenwerkingsverbanden van overheid en bedrijfsleven. Van het totaalbedrag moeten alle overheidsgebouwen worden gebouwd, maar ook de huizen voor zo’n anderhalf miljoen ambtenaren. Met deze beslissing volgt Indonesië een lange trits landen, zoals Brazilië, Nigeria en Myanmar (zie inzet), die compleet nieuwe hoofdsteden bouwden.
Milieuzorgen
Milieuactivisten hebben hun zorgen geuit over de bouw van een nieuwe hoofdstad op Kalimantan. Ze zijn bang dat het leefgebied van de orang-oetan verdwijnt voor het nieuwe politieke centrum van Indonesië. Directeur Yohana Tiko van de Indonesische milieuorganisatie Walhi zei tegen de Australische nieuwszender ABC, dat ze vreest voor watervervuiling, die nu al ernstig is door kolenmijnen en palmolieplantages in het gebied.
Maar de regering moet wel een alternatief vinden voor Jakarta. De huidige hoofdstad is indertijd verrezen in moerasgebied, en veertig procent van de stad ligt onder de zeespiegel – die snel stijgt. Veel wijken van de ruim tien miljoen inwoners tellende stad zijn hierdoor een risicogebied geworden. Een ander probleem is dat die miljoenen inwoners bij gebrek aan waterleiding maar gewoon grondwater oppompen, Hierdoor daalt de bodem en dreigen hele gebieden op termijn in zee te verdwijnen; op sommige plekken zou Jakarta 10 centimeter per jaar wegzakken.
Door de bouw van een enorme dijk probeert Jakarta het gevaar te verkleinen op herhaling van de grote overstroming uit 2007 toen ongeveer 75 procent van de stad onderliep. Het duurt nog jaren voordat dit miljardenproject af is.
Al sinds de jaren vijftig werd gesproken over vervanging voor de stad. Toenmalig president Soekarno bouwde Palangkaraya, ook op Kalimantan, nu een onbelangrijke provincieplaats.
Abuja - Nigeria
De voormalig Nigeriaanse hoofdstad Lagos, bevond zich in het gebied van de Yoruba, één van de etnische groepen van het land. Dat schuurt in een land waar moslims en christenen, en verschillende stammen regelmatig met elkaar botsen. Op 12 december 1991 werd de hoofdstad dan ook verplaatst naar Abuja, in het hart van Nigeria en, niet onbelangrijk, tribaal gezien op neutraal terrein. Om eendracht uit te stralen zijn de nationale moskee en het nationale christelijke gebedscentrum in de stad gevestigd.
Het nieuwe centrum van Nigeria is een van de snelst groeiende steden ter wereld: in 2006 woonden bijna 800 duizend mensen in Abuja, en volgens sommige schattingen nu al 2.4 miljoen.
Nay Pyi Daw - Myanmar
Het militaire regime dat het land bestuurt, heeft zich altijd afgezet tegen het koloniale verleden: eerst werd de naam ‘Birma’, die de Britten ooit aan het land hadden gegeven, veranderd in Myanmar. Enkele jaren later moest de hoofdstad Rangoon eraan geloven. In november 2005 werd de regeringszetel verplaatst naar het landinwaarts gelegen Nay Pyi Daw, dat ‘koningszetel’ betekent.
Dat terwijl het land sinds 1916 geen koning meer heeft, en al decennialang onder leiding van een groep militairen staat. De naam en de locatie zou een strategische keuze van de junta zijn geweest, waarbij zij zich wilden spiegelen aan oude Birmese koningen.
De stad werd in het uiterste geheim gebouwd, en moest het land nieuw elan geven. Dat is niet echt gelukt. Ondanks de vele luxe en megalomane gebouwen, wonen er relatief weinig mensen in Nay Pyi Daw, en rijdt er zelden iemand over de snelweg met twintig rijstroken tussen het parlement en het presidentiële paleis.
Brasilia - Brazilië
Brasilia, een stad die ver weg ligt van de dichtbevolkte zuidoostkust met vervuilde, overbevolkte, en met criminaliteit kampende miljoenensteden als Rio de Janeiro en São Paulo, moest een nieuwe start voor het land symboliseren. De centraal gelegen stad, die eind jaren vijftig werd gebouwd, staat vanwege de vele postmoderne architectuur en de artistieke stadsplanning op de Werelderfgoedlijst van UNESCO
Brasilia heeft de vorm van een vliegtuig met een centrale boulevard - de Monumentale As -, waaraan vrijwel alle regeringsgebouwen liggen. Ook heeft de hoofdstad een neutrale status binnen Brazilië: het valt niet onder een van de deelstaten.
Meer lezen
Regen en overlopende rivieren hebben Jakarta weer eens bijna tot stilstand gebracht. Het verkeer loopt vast en hele buurten staan blank. Al dat water gaat ook wel weer weg, weten de bewoners, maar voor president Joko Widodo was in april de maat vol. Hij besloot een nieuwe hoofdstad te bouwen.
Voormalig Zuid-Oost Azië-correspondent Michel Maas schreef in 2014 over de veerkracht van Jakarta.
Indonesië bouwt al aan een ‘nieuw Jakarta’. In de rijstvelden van het Indonesische Cikarang moet Meikarta uit de grond worden gestampt. Maar door overmoed, geldgebrek en corruptie is de stad voorlopig nog een fata morgana.
Podcast: 18 jaar correspondent in Indonesië
Hij maakte de gruwelijke ramp met de tsunami mee, werd neergeschoten tijdens een reportage, en zag de islamisering van Indonesië om zich heen gebeuren. 18 jaar was Michel Maas correspondent in Zuidoost-Azië, met als standplaats Jakarta. Nu verlaat hij zijn post en keert hij terug naar Nederland, en is hij te gast in het Volkskrantgeluid om over zijn ervaringen te praten.
