Nieuwswitwasbestrijding
Jacht op fout geld brengt goede doelen in de problemen
De jacht op fout geld brengt non-profitorganisaties in de problemen. Sommige goede doelen kunnen zelfs amper meer een bankrekening krijgen.
Om niet onbedoeld mee te werken aan witwassen of terrorismefinanciering, moeten financiële instellingen hun klanten onder het vergrootglas leggen. Vooral sinds de recordboete van 775 miljoen euro voor ING in 2018 zit de schrik er goed in. De keerzijde is dat eerlijke organisaties hier het slachtoffer van dreigen te worden.
Het gaat niet alleen om coffeeshops, sekswerkers of bedrijven die zich met internationale handel bezighouden, maar ook goede doelen. Vooral kleinere ontwikkelingsorganisaties die actief zijn in ‘verdachte’ landen ondervinden grote hinder, blijkt uit een rondvraag van de Volkskrant.
Enorme kostenpost
‘Als jij en ik vandaag een stichting oprichten om goede projecten te doen in een zogenaamd eng land, bijvoorbeeld Oeganda, haken veel banken op voorhand af. Het kost ze veel te veel werk om dat allemaal te controleren’, vertelt Erik Boerrigter van Partin, dat tal van particuliere initiatieven vertegenwoordigt. ‘En dan hebben migrantenorganisaties het nog een stuk moeilijker.’
‘Non-profitorganisaties worden wereldwijd geraakt door de aangescherpte regels rond financiële integriteit’, bevestigt Lia van Broekhoven van het Human Security Collective. In een onderzoek onder twintig Nederlandse ngo’s op het terrein van vrouwenrechten en gendergelijkheid gaf 70 procent aan problemen te ervaren met geld overboeken. Zes clubs hadden moeite een bankrekening te openen. ‘Ze krijgen ontzettend veel vragen: waar komt dat geld vandaan, heb je een bestuur, hoe zit het met de jaarlijkse audit-verklaring? De grote, bekende goede doelen beschikken over het geld en de specialisten om hiermee om te gaan. De kleinere organisaties niet. Het is een enorme kostenpost.’
Haar organisatie heeft een ronde tafel opgericht om samen met de overheid en de financiële sector naar oplossingen te zoeken. Ook de Europese Bankautoriteit is onlangs een onderzoek gestart. De toezichthouder vraagt zich openlijk af ‘waarom financiële instellingen ervoor kiezen risico’s, die in verband worden gebracht met bepaalde sectoren en klanten, af te stoten in plaats van te managen.’
Lange zoektocht
Dat overkwam Inemarie Dekker. Tijdens de coronacrisis zag zij dat Afrikaanse ngo’s staan te springen om extra middelen voor het opvangen van de gevolgen van de pandemie. Samen met twee collega’s in Afrika richtte ze ‘iMPACT direct’ op: een platform waarmee Nederlanders direct geld kunnen doneren aan een aantal geselecteerde organisaties in Ghana en Kenia. ‘Dan heb je geen kantoor in Nederland nodig, en zij beschikken vaak over meer expertise.’
Zo gezegd, zo gedaan. Maar toen er een bank moest worden gevonden, plus betaaldienstverlener - bedrijven als Mollie en Multisafepay, voor de ‘doneerknop’ op de website - ging het mis. Dekker: ‘Bij de woorden Afrika, stichting en crowdfunding bleken alle haren recht overeind te gaan staan. Na zeven weken zoeken konden we uiteindelijk gelukkig bij Bunq terecht. Maar snappen doe ik het nog steeds niet helemaal. We hebben tot nu toe zo’n 1.000 euro opgehaald. Dat is toch niet de moeite waard voor witwassers?’
Hulp in het nauw
De Nederlandse Vereniging van Banken herkent het probleem en bevestigt hierover in overleg te zijn met de sector. ‘Zeker bij kleinere ngo’s is er bij de bank vaak onduidelijkheid over de activiteiten die zij financieren en met wie ze samenwerken’, zegt een woordvoerder. ‘Banken hebben aangegeven dat er bij meer inzicht en transparantie meer mogelijk zou kunnen zijn. Maar er is wel een duidelijke grens bij activiteiten van cliënten in hoog risico- en sanctielanden.’
Behalve de banken kijken de goede doelen ook naar de overheid. Die zou net zo goed risico’s van zich afschuiven. Volgens Van Broekhoven van Human Security Collective zijn in totaal ‘enkele tientallen’ gespecialiseerde organisaties de dupe van de jacht op fout geld. Een aantal van hen wordt indirect gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Doel: handen en voeten geven aan het Nederlandse ontwikkelingsbeleid.
Ironisch, vindt Van Broekhoven. Want de ene prioriteit van de overheid - criminele geldstromen bestrijden - brengt nu de andere in het nauw. Een deel van de oplossing? ‘Als je democratisering, mensenrechten en noodhulp als Nederland belangrijk vindt, moet je ook voor een deel durven riskeren dat dat geld een enkele keer bij de verkeerde terechtkomt.’
Ook bedrijfsleven klaagt over witwasbeleid
Niet alleen goede doelen hebben last van de aangescherpte controles op criminele geldstromen. Uit het bedrijfsleven komen soortgelijke klachten. Van coffeeshops en trustkantoren tot betaald voetbalclubs en bedrijven die actief zijn in de internationale handel. Daarbij lijken de eisen die banken stellen ook nog eens te verschillen. Werkgeversorganisaties maken zich zorgen over de ‘enorme bureaucratie’ die zij zien ontstaan. ‘Het kan niet zo zijn dat het anti-witwasbeleid ertoe leidt dat bonafide ondernemers in een “verdachte” branche of regio bijvoorbeeld niet meer in aanmerking komen voor een bankrekening of financiering’, laat een woordvoerder van VNO-NCW en MKB-Nederland weten. ‘Het risico is dat met het strenge beleid het kind met het badwater wordt weggegooid. Dat is een slechte zaak.’
Lees meer over de strijd tegen witwassen
En wéér duikt de naam ING op in een witwasschandaal. Waarom lijkt de bank zo populair bij criminelen?
Rabobank houdt betaald voetbalclubs buiten de deur wegens risico’s op criminele praktijken
