Is Nederland half vol of half leeg?
Door de regen dreigde in het noorden de evacuatie van bejaarden naar elders in het al zo volle Nederland. Zij het niet naar de hei bij Ermelo, zo constateert John van Tilburg, die zich afvraagt waarom koningin Beatrix en premier Kok de asielzoekers daar niet bezochten....
AFGELOPEN week was ik verontrust en angstig. Zoals u weet, of niet, woon ik in het hoge Noorden. Toen de aanhoudende regenval de oevers van rivieren en stroompjes in het noorderland deed zwellen, en de akkers, graslanderijen, tuintjes en kelders deed onderlopen, toen, bekroop mij een onbehaaglijk gevoel. Er werd gesproken over evacuatie van woonwijken, verzorgings- en bejaardentehuizen. Beelden van verontruste bejaarden in de Journaals, foto's in de kranten en stemmen op de radio.
De natuur drong zich op en de mens zou moeten wijken. Maar waar naar toe? We wisten immers allemaal dat er geen plaats meer was in Nederland. Zodra ik mijn ogen wilde sluiten voor een welverdiende rust na noeste arbeid drongen zich beelden aan mij op. Beelden van bejaarden onderweg naar de zompige heidegronden van Ermelo. Dat is toch de plaats waar we mensen naar toebrengen voor wie geen plaats meer is in Nederland.
Ziet u de beelden al voor u? Zelfs premier Kok had kort geleden nog gezegd dat er geen opvangplaatsen meer waren. Hij wist niet meer wat er mee aan te vangen. 'Wie het weet mag het zeggen', riep hij uit ten overstaan van de natie. Inmiddels weet ik wel beter, dus kon ik uiteindelijk mijn welverdiende rust nemen.
Toen die lekkende defensie-tenten zonder vloervlonders, geflankeerd door gemiddeld zo'n tien onafgeschermde jerrycans met brandstof per tent, zonder enige fatsoenlijke voorziening in de drassige heide asielzoekers onderdak moest bieden was heel de natie geschokt, de politici voorop. Nu werd het tijd wat te doen aan de instroom van asielzoekers. De tv-beelden waren verworden tot het levende bewijs dat Nederland vol was. Gevlucht voor wassende wateren of voor dictatoriale regimes, er is alleen nog maar plaats in de lekkende tenten op zompige heide.
Met enige verbazing nam ik kennis van dit gebeuren en zag onthutst toe hoe de Nederlandse overheid deed alsof ze met de handen in het haar zat. Onthutst omdat ik wist dat de toenmalige staatssecretaris Schmitz, van Justitie, in het begin van dit jaar nog wist te melden dat de prognose van het aantal te verwachten asielzoekers voor dit jaar 48 duizend bedroeg. Kort voor de verkiezingen bepaalde het kabinet dat er nog maar 30 duizend asielzoekers zouden komen terwijl er in het geheel geen daling van het aantal asielzoekers te zien was geweest. Een verkiezingsstunt of is het nog ernstiger?
Direct na de zomervakantie was de prognose voor het komende jaar 'gezien de huidige instroom, 67 duizend asielzoekers', aldus het kabinet. Er moesten maatregelen worden genomen. Kunt u het nog volgen? Op het moment van de oprichting van het tentenkamp in Ermelo was het allemaal duidelijk; er was gewoon geen plek meer. Er waren echter op datzelfde moment nog geen 40 duizend asielzoekers aangekomen. Ook herinnerde ik mij dat we in 1994 nog 54 duizend asielzoekers hadden weten te herbergen.
Toen ik contact opnam met de nationale koepelorganisatie van de woningbouwcorporaties in dit land, Aedes geheten, bleek dat er meer dan voldoende huurwoningen beschikbaar waren. In sommige delen van het land was er zelfs sprake van structurele leegstand. Aedes bleek zonder meer bereid de handen uit de mouwen te steken om die arme drommels van asielzoekers op de heide van Ermelo, alsook zij die soms al twee, drie, vier jaar en langer in asielzoekerscentra, inmiddels fors gehospitaliseerd, aan een woning te helpen. Aedes riep corporaties op om woningen aan te melden bij het COA - de opvang organisatie - of via mijn organisatie, INLIA, de woonruimte ter beschikking te stellen. Dat deden en doen de corporaties dan ook. Inmiddels zijn er al ruim 1500 plaatsen aangeboden en dagelijks komen er nog plaatsen bij via deze corporaties. Toch staan er nog steeds tenten in het land waar asielzoekers een tijdelijke schuilplaats hebben.
Opvallend was ook dat vrijwel iedere corporatie die contact met ons opnam zich beklaagde over het feit dat zij sinds maart/april van dit jaar geen asielzoekers meer aangemeld hadden gekregen om te huisvesten. In het kader van de zogeheten taakstelling moet iedere gemeente een aantal asielzoekers herbergen. Vele gemeenten kunnen deze taakstelling niet waarmaken, ze krijgen eenvoudigweg geen asielzoeker aangeleverd. Vrijwel alle gemeenten waar wij contact mee gehad hebben lieten ons weten dat ze niet eens de 50 procent kunnen halen. Niet omdat ze dat niet willen maar, nogmaals, omdat ze sinds het begin van dit jaar niemand meer aangemeld hebben gekregen om te huisvesten. Waarom niet? Wie het weet mag het zeggen.
Terugdenkend aan het wassende water in ons noorderland doet het me oprecht deugd dat de minister van Defensie, de premier en zelfs koningin Beatrix, een bezoek brachten aan de getroffen gebieden en de mensen een hart onder de riem kwamen steken. Alleen vraag ik me af of we misschien niet ook een beetje meer compassie en belangstelling hadden kunnen tonen aan die arme drommels in Ermelo zoals die moeder op slippers met dat kindje op de arm waggelend als een gans omdat iedere stap in het sop van de heide haar voeten doet wegzakken. Maar ja, er was geen plaats meer zo werd gezegd. Hoezo niet, waarom niet?
Wie het weet mag het zeggen.
Gelukkig heb ik nog geen bus, door water vervolgde bejaarden, vanuit het noorden naar Ermelo zien vertrekken en kan ik dus weer gerust gaan slapen na een dag van noeste arbeid.
John W. R. van Tilburg is directeur INLIA.
