Integriteitscommissie: oud-rector pleegde geen plagiaat, maar was wel slordig

Van den Boom kwam begin juni in opspraak na een artikel in NRC. De krant trof gekopieerde teksten met incorrecte of ontbrekende bronvermelding aan in haar proefschrift en in haar toespraken. Plagiaat, concludeerde de krant, die diverse experts sprak. Opmerkelijk is dat Van den Boom in de tien jaar dat zij rector was antiplagiaatmaatregelen invoerde, zoals een verplichte plagiaatscan voor proefschriften.

Volgens het rapport is er echter geen sprake van plagiaat. ‘Hoewel in het proefschrift niet steeds (voldoende) herkenbaar is welke tekstdelen van de auteur zijn en welke zijn overgenomen uit andermans werk, is wel steeds in voldoende mate duidelijk dat de auteur het werk van anderen beschrijft en zich dit niet heeft toegeëigend als ware het haar eigen werk.’

Bij haar oordeel hield de commissie ook rekening met de regels en gebruiken zoals die golden toen Van Den Boom haar proefschrift publiceerde. Externe deskundigen stellen tegen de commissie dat ‘in de jaren tachtig van de vorige eeuw geen of weinig expliciete aandacht bestond voor de ethische aspecten van wetenschapsbeoefening en dat plagiaat (nog) geen onderwerp van gesprek was’.

Andermans veren

Hoewel voor toespraken andere normen gelden dan voor wetenschappelijke publicaties, geldt ook hier volgens de integriteitscommissie het beginsel dat men ‘niet pronkt met andermans veren’. Over de bestudeerde diesredes van Van den Boom concludeert de commissie wederom: geen plagiaat, wel slordig brongebruik dat vermeden had kunnen en moeten worden. ‘De betrokkene had ook in dit opzicht als rector magnificus een voorbeeldfunctie te vervullen.’

Van den Boom zelf is blij dat de commissie geen plagiaat signaleert. Ze zegt bij haar toespraken ‘zeker in de beginfase te zwaar geleund te hebben op de communicatieafdeling van de Universiteit van Amsterdam’. Die zou volgens van den Boom haar speeches en delen van diesredes hebben geschreven. ‘Maar ik ga me daar niet achter verschuilen. Ik ben zelf eindverantwoordelijk dus ik had daar zelf meer bovenop moeten zitten. Wel neem ik het bestuur van de Universiteit van Amsterdam kwalijk dat zij direct in NRC verklaarden een onderzoek te beginnen. Zo’n onderzoek instellen is in de ogen van het publiek al een veroordeling.’

De integriteitscommissie schrijft dat de manier waarop de beschuldiging van plagiaat in de openbaarheid is gekomen schadelijk is voor Van den Boom. Liever was er een vertrouwelijk onderzoek gedaan, aldus de commissie. ‘Nu dit niet is gebeurd, laat de gang van zaken zich niet anders kenschetsen dan als trial by media. De commissie betreurt dit, mede gelet op de uitkomsten van haar onderzoek.’

College van Bestuur

Het College van Bestuur van de UvA wil het rapport eerst bespreken met de betrokkenen alvorens een standpunt in te nemen. De universiteit verklaart: ‘Juist omwille van de zorgvuldigheid heeft het College van Bestuur een externe, onafhankelijke commissie gevraagd de signalen – in een publicatie van NRC Handelsblad geuit, met naam en toenaam – te onderzoeken, om duidelijkheid te krijgen. De UvA heeft benadrukt geen standpunt in te nemen voordat onafhankelijk onderzoek in lijn met de Gedragscode wetenschappelijke integriteit van de VSNU zou zijn verricht.’ Verder zegt het CvB dat er geen tekstschrijvers meeschreven aan de diestoespraken, anders dan het voeren van redactie, zoals verduidelijking van een zin of het schrappen van een alinea. De suggestie van professor van den Boom dat dit anders ligt, is volgens de universiteit ‘aantoonbaar onjuist’.

NRC

NRC ziet in het onderzoek van de integriteitscommissie juist een bevestiging van de eigen berichtgeving. ‘Dymph van den Boom heeft in diesredes en proefschrift bij herhaling teksten van anderen letterlijk gekopieerd zonder correcte bronvermelding’, laat de krant weten in een reactie. ‘Het is vreemd dat de commissie deze werkwijze niet kwalificeert als plagiaat. De rest van de wereld doet dat wel.’ Dat de commissie spreekt van trial by media vindt NRC vergezocht. ‘Dymph van den Boom heeft als rector werk gemaakt van wetenschappelijke integriteit. De commissie schrijft nota bene zelf dat de rector een voorbeeldfunctie heeft. De nieuwswaarde van haar ‘onvoldoende zorgvuldig’ handelen staat daarmee buiten kijf.’