NieuwsJEUGDBESCHERMING
Inspecties slaan alarm: niveau jeugdbescherming is onacceptabel laag
Twee inspecties slaan alarm over de jeugdbescherming en -reclassering in Nederland. Vrijdagochtend gaat er een vernietigend rapport naar de Tweede Kamer.
De jeugdbescherming en -reclassering in Nederland zijn op een onacceptabel laag niveau beland. Mishandelde en verwaarloosde kinderen krijgen niet de hulp die ze nodig hebben, de wachtlijsten zijn veel te lang. De overheid moet onmiddellijk zorgen voor meer geld en personeel. Op de langere termijn moet het jeugdstelsel op de schop.
Dit schrijven de inspecties voor de Gezondheidszorg en Jeugd en voor Justitie en Veiligheid in een gezamenlijk rapport dat vrijdag naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Zij halen daarmee scherp uit naar hun eigen ministers, Hugo de Jonge (Volksgezondheid) en Sander Dekker (Rechtsbescherming).
De ministers moeten de regie, die nu bij de gemeenten ligt, weer in handen nemen om de problemen aan te pakken en de wachtlijsten te bekorten, stellen de inspecties. In 2015 legde het Rijk de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg bij de gemeenten en voerde het tegelijk forse bezuinigingen door. Die decentralisatie heeft tot grote problemen geleid, aldus het rapport.
Jeugdwet aanpassen
‘Een verontrustende conclusie’, reageert minister Dekker op het rapport. Gemeenten moeten volgens hem laten zien ‘dat zij hun verantwoordelijkheid serieus nemen’ en ze moeten de instellingen voor jeugdbescherming en -reclassering de ruimte geven om hun werk goed te kunnen doen. ‘Reële’ tarieven, het verlagen van de werkdruk en het terugdringen van bureaucratie bij het inzetten van jeugdhulp zijn volgens hem daarbij een vereiste. Dekker wil de Jeugdwet aanpassen, zodat het kabinet meer mogelijkheden heeft om de noodzakelijke veranderingen af te dwingen.
Het rapport Kwetsbare kinderen onvoldoende beschermd toont aan dat het systeem volledig is vastgelopen. Zo’n 60 procent van de kinderen met een kinderbeschermingsmaatregel wordt niet op tijd gezien. Meer dan de helft van de 26 Veilig Thuis-organisaties, meldpunten voor kindermishandeling, klaagde het afgelopen jaar bij de inspectie over de eigen wachtlijsten. Per regio staan tot 200 kinderen op de wachtlijst voor de eerste beoordeling. De wachtlijst voor het daaropvolgende onderzoek is met 400 kinderen twee keer zo groot.
Ook de Raad voor de Kinderbescherming, die namens het ministerie bemiddelt en de rechter adviseert, lukt het, ondanks extra toezicht van de inspecties, niet de lange wachtlijsten te bekorten. De gevolgen van de wachtlijsten zijn ‘zeer ernstig’, aldus de inspecties. ‘Met wachten op hulp verergert de situatie. Kinderen blijven langer in onveilige situaties en raken meer beschadigd.’
Nodeloze vertraging
Jeugdbescherming en jeugdreclassering hebben te maken met kinderen die worden mishandeld of verwaarloosd en van wie de ouders hulp weigeren of bij wie hulp niet werkt. Jeugdbeschermers kunnen een kind in een onveilige situatie onder toezicht stellen, uit huis laten plaatsen of de ouders het gezag ontnemen.
Maar zulke maatregelen worden nu vaak veel te laat of helemaal niet uitgevoerd, ondanks gerechtelijke uitspraken. Rechters besluiten soms helemaal geen maatregel op te leggen ‘omdat er toch geen jeugdbeschermer beschikbaar is’, constateren de inspecties. Er is onvoldoende geld, een groot tekort aan (gekwalificeerd) personeel en kinderen belanden vaak van de ene wachtlijst op de andere.
De inspecties hekelen bovendien de rechtstreekse ‘bemoeienis’ van de gemeenten met de zorg, waardoor zaken nodeloos vertraging oplopen. Het rapport beschrijft meerdere voorbeelden van kinderen die door het gesteggel uiteindelijk ontsporen.
‘Als je in een gezin komt, zeggen ze: wat kom je nu doen, je had hier een half jaar geleden moeten zijn’, zegt een jeugdbeschermer in het rapport. Onaanvaardbaar, vinden de inspecties: ‘Elke dag dat kinderen door knelpunten in de jeugdhulp langer in structurele onveiligheid verblijven, is er één te veel.’
Herbezinnen
De inspecties roepen de ministers op zich te ‘herbezinnen’ op het jeugdbeschermingsstelsel. ‘Het staat goede kwaliteit van hulp voor de meest kwetsbare kinderen in de weg. Een goed werkende jeugdbeschermingsketen is een verantwoordelijkheid voor de landelijke overheid’, stellen ze. ‘De bescherming van een kind moet niet afhankelijk zijn van de lokale context.’
Nog voor de jaarwisselingen moeten gemeenten met de regionale jeugdbescherming om de tafel om de knelpunten per instelling in kaart te brengen, zo heeft Dekker met ze afgesproken.
‘Brandbrief’ van inspecties: ‘Sommige wethouders denken nog steeds een besluit van de rechter ter discussie stellen’
De inspecties sturen vrijdag een vernietigend rapport over de toestand van de jeugdbescherming en jeugdreclassering naar de Tweede Kamer. De wachttijden voor de kwetsbaarste groep kinderen zijn onaanvaardbaar, stellen hoofdinspecteurs Korrie Louwes van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en Hans Faber van de Inspectie Justitie en Veiligheid. Lees hier het interview.
FNV ‘blij verrast’ met aanpakken jeugdzorg
FNV jeugdzorg is bij monde van bestuurder Maaike van der Aar ‘blij verrast’ met het voornemen van minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) om het jeugdzorgstelsel op de schop te nemen.
Dat het niet goed gaat in de jeugdzorg, proberen FNV en professionals uit de jeugdzorg al jaren te vertellen, zegt Van der Aar. ‘Wij lopen al jaren tegen muren aan, schoppen tegen dichte deuren en nu eindelijk komt er een reactie. Er is eindelijk erkenning voor dat wat wij al al jaren roepen.’
Volgens de FNV-bestuurder is het aan de volhardendheid van de mensen in de sector te danken dat er nu daadwerkelijk iets wordt gedaan. ‘Dit is groot én goed nieuws’, aldus Van der Aar. ‘Natuurlijk is het morgen niet allemaal opgelost, maar wij zijn positief gestemd. Het is nu van belang dat de professionals nu ook bij de invulling ervan worden betrokken.’
FNV jeugdzorg heeft voor 15 november acties gepland staan en die gaan volgens Van der Aar gewoon door. ‘We gaan alleen nu wel kijken hoe we deze gaan invullen.’
Ook Jeugdzorg Nederland zegt in een verklaring blij te zijn dat de problemen waar jeugdzorgwerkers elke dag tegen aanlopen nu herkend en erkend worden. René Meuwissen, bestuurslid Jeugdzorg Nederland, vertrouwt erop dat de afspraken die zijn gemaakt met het Rijk en gemeenten, en de maatregelen die in de Kamerbrief zijn aangekondigd, worden uitgevoerd.
Jeugdzorg Nederland is het met het inspectierapport, waardoor minister De Jong en minister Dekker (Rechtsbescherming) actie ondernemen, eens dat er direct stappen moeten worden gezet. Meuwissen: ‘Gelukkig zien Rijk en gemeenten dat ook en hebben we afgesproken nog voor kerst per regio in beeld te brengen wat nodig is. We gaan er vanuit dat die gesprekken leiden tot snelle maatregelen waarbij ook de financiële knelpunten worden opgelost.’
