'Inspectie oorzaak stopwatch-onderwijs'

AMSTERDAM - Paul van Maanen (54), de voorzitter van het college van bestuur van de Hogeschool Leiden, hekelt de opstelling van de onderwijsinspectie in het debat over falende hbo-instellingen. Volgens hem leidt te grote nadruk op het controleren van de hogescholen tot 'stopwatch-onderwijs' en 'nodeloze paniek'.

Wat is stopwatch-onderwijs?

'Ik zie in het onderwijs hetzelfde gebeuren als in de zorg. Mensen in de zorg mogen geen tijd verspillen; al hun zorghandelingen zijn nauwkeurig vastgelegd en gedefinieerd. Als we de roep om meer inspectie en meer verantwoording volgen, krijg je dat ook in het onderwijs. Je ziet het gebeuren, bijvoorbeeld in afspraken die wij moeten maken met het ministerie. Een deel van ons budget, nu nog 5 procent, wordt gekoppeld aan deze prestatieafspraken die controleerbaar en meetbaar zijn.'

Is de roep om controle geen logische reactie op een stroom aan incidenten in het hbo?

'Natuurlijk. Ik heb jaren bij het ministerie gewerkt en weet hoe het gaat. Na elk schandaal worden er nieuwe regels bedacht die nieuwe risico's moeten uitbannen. We constateren steeds achteraf dat er weeffouten waren. Maar aan de andere kant: een school is goed als er goede docenten zijn die zonder al te veel belemmeringen les kunnen geven.

'Dat wordt niet beter als wij van de inspectie veel meer zaken moeten bijhouden. Dat betekent dat docenten minder les kunnen geven omdat zij aan allerlei bureaucratische vereisten moeten voldoen. Dat is het paard achter de wagen spannen. Als docenten als een pietje precies gestandaardiseerde lespakketten opdreunen dan zijn zij perfect controleerbaar - ook voor de inspectie. Dat moeten we niet willen.'

Wat merkt uw school van de strengere controles?

'In de nasleep van de affaire bij Inholland heeft de Inspectie van het Onderwijs in april 2011 een rapport geschreven over de situatie bij nog tien hogescholen, waaronder de mijne. Daarmee heeft de dienst zichzelf een grotere dienst bewezen dan het onderwijs. De inspectie mat zich veel meer controlebevoegdheden aan dan nodig was. Met een stopwatch in de hand, als het ware.

'Het rapport, dat handig met oneliners werd gelanceerd in de media en de Tweede Kamer, leidde tot verontwaardiging over het kwaliteitsverlies en onachtzaamheid in het hbo. Tienduizenden docenten en honderdduizenden studenten en ouders zijn zich rot geschrokken van deze 'analyse'.

Had de inspectie gelijk?

'De Nederland-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO), de enige instelling die het onderwijs op kwaliteit mag toetsen, heeft op verzoek van de inspectie een vervolgonderzoek gedaan naar vier hogescholen waar de situatie volgens de inspectie 'zorgelijk' was. Wat blijkt nu? De inspectie heeft schromelijk overdreven, en nodeloos paniek veroorzaakt.

'Hogeschool Leiden, waar ik bestuurder ben, werd zorgelijk bevonden vanwege een alternatief toetstraject bij de opleiding Communicatie. Daarbij zijn procedurele fouten gemaakt. Die hadden we zelf ook al opgemerkt en hersteld. Probleem ontdekt en opgelost. We hebben uit eigen beweging het traject bij de inspectie aangemeld, en die ging toen opeens mee in de hele Inholland-onrust. Anders was het nooit zo opgeblazen. De NVAO heeft bij de opleiding Communicatie het werk van 36 afgestudeerden onderzocht. Van deze 36 studenten is er slechts één die onder het vereiste hbo-niveau gepresteerd heeft. De andere voldeden allemaal aan het hbo-niveau.

'Krijg dat maar eens over het voetlicht. Het ging de afgelopen week alleen maar over de journalistieke opleiding bij Windesheim, die onder de maat was. Weer eentje: dat beeld blijft dan hangen.'

Hoe nu verder?

'Ik vrees dat het er niet beter op wordt, de komende tijd. We hebben al toetsingscommissies moeten instellen, die de kwaliteit van de toetsen bewaken. Die functioneren in het verlengde van de examencommissies, die de examens controleren. We moeten ook de prestatieafspraken met het ministerie in de gaten houden. Voor je het weet is de ene helft van de school bezig met het controleren van de andere helft - omdat het moet van het departement en de inspectie. Waarna de school weer beschuldigd wordt van overmatige bureaucratie. Daar moet toch een uitweg uit te bedenken zijn.

'Natuurlijk moeten hogescholen kunnen laten zien dat zij aan de kwaliteitseisen voldoen. Sterker: we willen niks liever. Maar daarvoor hebben we ook vrije ruimte nodig. Ruimte en rekenschap afleggen: de balans daartussen is volgens mij de uitweg.'

Tentamens ongeldig

Hogeschool Inholland heeft twee tentamens van de opleiding rechten in Rotterdam ongeldig verklaard. Een docent had de studenten twee keer dezelfde toets laten maken.

Tegen de docent worden disciplinaire maatregelen genomen.

De twee tentamens zijn ongeldig verklaard door de examencommissie omdat de school 'geen concessies wil doen aan de kwaliteit'. De studenten moeten nu opnieuw tentamen doen. Bestuursvoorzitter Doekle Terpstra zegt dat het gedogen bij Inholland 'in alle opzichten' voorbij is. Hij zegt blij te zijn dat 'het controlesysteem goed werkt'. Inholland kwam in opspraak omdat het niveau er ver onder de maat zou liggen. Daardoor kregen studenten diploma's die hbo-onwaardig waren.

undefined