Indonesië laat Oost-Timor zijn eigen weg kiezen

Van onze medewerker

Gerrit de Boer

JAKARTA

Als de Oost-Timorezen dit autonomieplan afwijzen, betekent dat volgens de Indonesische regering dat Oost-Timor zich van Indonesië wil afscheiden. Indonesië zal zich dan zo snel mogelijk terugtrekken uit Oost-Timor en het nieuwe Indonesische parlement vragen de annexatie uit 1976 ongedaan te maken.

Volgens de Indonesische regering keert Oost-Timor dan automatisch terug tot zijn vroegere status als 'niet-zelfbestuurlijke provincie van Portugal'. Het bestuur over Oost-Timor zal tijdelijk worden waargenomen door de vroegere kolonisator Portugal en de Verenigde Naties.

Uiteindelijk zullen de Oost-Timorezen dan zelf beslissen over hun toekomstige status: volledige onafhankelijkheid, of aansluiting bij Portugal in een federatief verband. Volgens Portugal hoeft de hele zaak - inclusief de verkiezing van een grondwetgevende vergadering en

de instelling van eigen bestuursorganen - nog geen twee jaar in beslag te nemen.

Dit alles vloeit voort uit een verrassend beginselakkoord dat de Indonesische minister van Buitenlandse Zaken, Ali Alatas, en diens Portugese ambtgenoot Jaime Gama de afgelopen dagen in New York hebben

bereikt tijdens onderhandelingen onder auspiciën van de Verenigde Naties.

Indonesië en Portugal onderhandelden al maandenlang over een ruimere mate van autonomie voor Oost-Timor. Toen kwam de Indonesische regering op 27 januari ineens met de mededeling dat autonomie weliswaar in hoge mate haar voorkeur genoot, maar dat het nieuwe Indonesische parlement zich eventueel ook zou kunnen beraden op onafhankelijkheid voor Oost-Timor.

Die mededeling heeft heel wat onrust teweeggebracht in Oost-Timor, waar felle voorvechters van onafhankelijkheid ineens weerwerk kregen van fervente voorstanders van aansluiting bij Indonesië. De vrees bestaat dat voor- en tegenstanders hun conflict, net als in 1976, zullen trachten te beslechten in een burgeroorlog.

De reizende ambassadeur van de Oost-Timorese onafhankelijkheidsbeweging, Nobelprijswinnaar José Ramos Horta, is ervan overtuigd dat een eerlijke volksraadpleging zal uitmonden in 'een oorverdovend nee tegen autonomie'. Dat heeft Indonesië aan zichzelf te wijten, zegt hij: 'Het is hoogst eigenaardig dat ze, juist nu ze proberen de Oost-Timorezen voor autonomie te winnen, gewoon doorgaan met moorden, terroriseren, martelen, verkrachten, en het bewapenen van allerlei tuig.'

Veel Oost-Timorezen zijn bang dat de volksraadpleging niet eerlijk zal verlopen als het Indonesische leger zijn intimidaties kan voortzetten. 'Het leger moet zich vóór de stemming terugtrekken. Anders vrees ik dat veel mensen zullen worden gedwongen voor autonomie te kiezen', zegt Manuel Carascalao, voorzitter van een beweging die zich heeft ingezet voor een referendum over onafhankelijkheid.

Sommige voorstanders van aansluiting bij Indonesië daarentegen voelen

zich verraden. 'Het lijkt wel of Indonesië en het buitenland een koehandel bedrijven met het bloed van de Timorezen', zegt Basilio Araujo. Zijn geestverwant Domingos Policarpo hoopt dat het zo'n vaart

niet zal lopen. 'De Oost-Timorezen moeten eerst grondig worden voorgelicht over de aard van de autonomie. Pas dan is een eerlijke stemming mogelijk.'