In Malawi staat het leger aan de goede kant van de verkiezingen: Lazarus Chakwera toch president

Lazarus is opnieuw uit de dood opgestaan, ditmaal niet in de Bijbel maar in de politieke arena van Malawi. Zondag werd in het Afrikaanse land Lazarus McCarthy Chakwera beëdigd als de nieuwe president, en dat mag een wondertje heten als je bedenkt dat de 65-jarige oppositieleider tijdens de verkiezingen van vorig jaar van de overwinning werd beroofd. Maar er is een meer aardse verklaring voor zijn zege: burgers, rechters, kiescommissarissen en militairen zorgden er deze keer eensgezind voor dat de stembusgang op een nette manier werd overgedaan, en dat Chakwera’s overwinning werd gerespecteerd.

In menig Afrikaans land zorgen rechters, kiescommissarissen en militairen er juist voor dat de oppositie volstrekt kansloos is. Zij houden hun baas, de president, op het pluche door stembiljetten weg te toveren, kiezers de loop van een geweer te laten zien of recht te praten wat krom is. Maar Malawi wijkt wat dit betreft al langer af: toen in 1993 de dictator Hastings Banda onder internationale druk vrije verkiezingen organiseerde, ontmantelde het leger snel Banda’s paramilitaire strijdgroepen, om vervolgens de verkiezingen aan de politici over te laten. De boodschap – wij blijven neutraal – werd herhaald toen in 2012 Joyce Banda (geen familie van Hastings Banda) op wettige wijze president werd, en rivalen van haar zonnen op een coup. De legerleiding liet weten enkel bevelen van het staatshoofd op te volgen.

Zo bezien mag het Malawi’s kersverse ex-president, Peter Mutharika (79), niet verbaasd hebben dat militairen vorig jaar anti-regeringsdemonstranten in bescherming namen tegen de politie, die van Mutharika opdracht had gekregen om de betogers te verdrijven. Grote menigtes demonstreerden toen tegen de verkiezingsfraude die Mutharika in mei 2019 had laten plegen met behulp van Tipp-Ex. De correctievloeistof was gebruikt om stemmen voor zijn uitdager Chakwera weg te poetsen.

Nieuwe stembusgang

Mutharika’s uitdagers kregen in februari van dit jaar een tweede opsteker: na een maandenlange procedure, aangespannen door Chakwera, verwierp het grondwettelijk hof de verkiezingsuitslag van vorig jaar. Malawi werd na Kenia het tweede Afrikaanse land waar rechters de herverkiezing van een president terugdraaiden en een nieuwe stembusgang verordonneerden.

Vorige maand kreeg Mutharika de nekslag: zijn hoger beroep, om de verkiezingen toch vooral niet over te doen, liep stuk op Malawi’s oppergerechtshof. Tot overmaat van ramp voor hem hield de voorzitter van de kiescommissie, die had getracht hem in het zadel te houden met de Tipp-Ex-verkiezingen, het voor gezien. In haar plaats kwam een voorzitter die afgelopen zaterdag Chakwera met 58 procent van de stemmen uitriep tot winnaar van de nieuwe verkiezingen. ‘Fraude’, riep Mutharika nog, waarna hij, toen hij merkte dat niemand nog luisterde, stilletjes de aftocht blies. Zijn opvolger sprak een dag later, voor een uitzinnige menigte, van ‘een overwinning voor de democratie’.