In Langelo beheert het dorp het laatste dorpscafé: de ziel is gered

Cafés verdwijnen met tientallen per jaar. Op het platteland laten ze vaak een krater in het dorp achter. Het Drentse Langelo heeft een vorm gevonden om de dorpskroeg te behouden. In eigendom van de gemeenschap. ‘Aan de kerstbingo deden 72 mensen mee!’

Op het afgedekte biljart van Café Langelo dampen de metalen warmhoudbakken: hutspot en boerenkool, rookworst, spek, sukade. Stamppot op zondagavond – eigenlijk kan het niet, vindt Rinus Auwema (52). ‘Maar voor het dorpscafé moet je wat overhebben.’

Norg, Huis ter Heide, Donderen, Haulerwijk: terwijl apfelstrudel als dessert wordt geserveerd, kunnen de tafelgasten in Noord-Drenthe zo opsommen waar in de nabije omgeving in de loop der jaren één of zelfs meerdere cafés verdwenen. ‘En in het dorp Een. Maar daar hebben ze nog wel twee kerken.’

Een kerk, zelfs die heeft Langelo (200 inwoners) niet. De basisschool ging in 1985 al dicht. In 2017 leek ook de dorpskroeg te verdwijnen. De uitbaters van toenmalig café-pension Bralts hadden het na 29 jaar wel gezien. Een rotte kies aan de Hoofdweg dreigde.

Drieduizend cafés armer

Kroegen zijn er in Nederland steeds minder. Eind 2007 waren het er nog ruim 12 duizend, blijkt uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Nu zijn het er nog net 9 duizend. Alleen vorig jaar al verdwenen 155 bars en cafés. De klandizie vergrijst, jongeren kiezen liever voor de ‘beleving’ van een festival of Netflixgemak.

In de stad zijn er vaak wel uitwijkmogelijkheden. Maar uit dorpen verdwijnt, na God, met de toog al snel de ziel. Dat wilde Langelo niet laten gebeuren, zegt Erwin Reusken, penningmeester van zowel Dorpsbelangen als de stichting De Huiskamer van Langelo. ‘De banden zijn hier hecht en het verenigingsleven levendig, zeker voor zo’n klein dorp. Daarom wilden we een ontmoetingsplek behouden.’

Senioren-gymzaal

Er was wel een plek, het voormalige schoolgebouw, maar daar gebeurde steeds minder, zegt Reusken. Het was het onderkomen voor de kinderclub en seniorengym, en Sinterklaas werd er nog ontvangen. Zo ontstond het idee om de school, eigendom van het dorp Langelo, ‘terug te geven’ aan de gemeente Noordenveld. Met een goede deal: van het bedrag dat de gemeente overhad voor de oude school (twee ton), plus een ­lening en aanvullende subsidies, kon Langelo het café kopen.

Voor wat nu met recht de dorpskroeg mag heten, ging de stichting op zoek naar pachters. Dat werden ruim twee jaar geleden Alieneke Spijkstra (49) en Jos Roffel (50). Het interieur van de kroeg was een tijdreis terug naar de jaren tachtig – en het energieverbruik ook. Daarom werd het pand eerst flink opgeknapt en verduurzaamd, met isolatie en zonnepanelen. Het oude rode tapijt werd ingewisseld voor een strakke houten vloer.

Biljarttoernooi in de weilanden

Eigenlijk moeten jullie in het pinksterweekend komen, had uitbater Jos Roffel gezegd. ‘Dan organiseren we een openluchtbiljarttoernooi, tussen de koeien in het weiland aan de overkant.’ Want dat heeft het stel – dat geen horeca-ervaring had – snel geleerd: je moet niet gaan zitten wachten op klanten. ‘Spontaan naar het café gaan mensen nog zelden’, zegt Alieneke Spijkstra. ‘Je moet er zelf wat van maken.’

Achter het rode doek wacht het decor van het traditionele dorpstoneel. Het café annex dorpshuis is ook het thuishonk van het lokale verenigingsleven: de sjoel- en klaverjasclub en vier biljartclubs.

Daarnaast ontplooiden de nieuwe exploitanten nieuwe activiteiten. Van klaverjasles tot ‘run de kroeg’, waarbij teams van gastuitbaters worden uitgedaagd de hoogste omzet te genereren. Boerenband Mooi Wark – die normaal volle feesttenten doet hossen – trad op in het bescheiden dorpscafé. Zelfs het traditionele begrip ‘plattelandsvrouwenvereniging’ kreeg een moderne invulling, met LOL: ­Ladies Oet Langelo.

Het halve dorp is bij de bingo

Vanavond is het de derde editie van het maandelijkse zondagavonddiner. Eerder stonden mosselen met bokbier en fondue op het menu. Alle eters beamen: dat er nieuw leven in het café en het dorp is geblazen, is vooral te danken aan de energieke uitbaters. ‘Het gemeenschapsleven heeft een boost gekregen’, zegt Rinus Auwema. Cora Poelman verbaast zich er nog over: ‘Aan de kerstbingo deden 72 mensen mee, dat is bijna het halve dorp!’

De nieuwe uitbaters introduceerden ook noviteiten op de borrelkaart. Zoals nacho’s. Spijkstra: ‘Watdattan?, klonk het eerst. Warme chips? Nu zijn ze bijna niet aan te slepen.’

Ze gelooft in het dorpscafé als ontmoetingsplek. Maar, zegt ze ook: je kunt als dorpscafé niet meer van alleen het dorp bestaan. Ook darters van elders zijn dus meer dan welkom. En boven het café is er een bed and breakfast, met acht kamers. Dat loopt als een trein. ‘Een praatje, dat kun je in een Van der Valk wel vergeten. We hebben zelfs een vaste gast uit Zwitserland.’

Een baan erbij

En dan nog heeft Spijkstra voor drie dagen per week haar baan aangehouden in het ziekenhuis in Groningen, mede om financiële redenen. ‘Op mijn werk vragen collega’s zich weleens af hoe ik het doe. Zij ploffen ’s avonds op de bank, ik sta achter de tap.’

De stichting de Huiskamer van Langelo zorgt voor het onderhoud van het pand. De exploitanten moeten hun eigen broek ophouden. ‘Wil je toekomstbestendig blijven, dan moet je wel ondernemend zijn’, is de overtuiging van penningmeester Erwin Reusken.

Maar het blijft een maatschappelijke onderneming, die Langelo samen drijft. Bezoekster Marjan springt spontaan bij als er afgeruimd moet worden. Helpende handen zijn er altijd wel, daar is geen rooster voor nodig. Er komt voorzichtig zelfs iets van het oude caféleven terug. Cora Poelman: ‘Toen we gisteravond zaten te klaverjassen, kwamen er zomaar mensen binnen om iets te drinken. Dat waren we hier niet gewend.’