In Katlijk wordt liever gezwegen over de vermoedelijke ouderdoding

Hoe, en vooral: waarom? Het blijft gissen op een plek haast te idyllisch voor een plaats delict. Warm herfstlicht valt langs de roestende bladeren van de hoge eiken voor de boerderij aan de Schoterlandseweg. Viooltjes in een rieten mandje, twee kaarsjes ernaast. Hier wordt herdacht, nog niet begrepen.

'Niet best, hè', zegt een oude heer die even halt houdt naast zijn matblauwe e-bike. Ook in Gorredijk, waar hij woont, is het misdrijf in Katlijk het gesprek van de dag. 'Elke puber is weleens woedend op zijn ouders. Maar dit?'

Dinsdagochtend werden binnen de levenloze lichamen gevonden van Margreet Andriol (62) en haar man Jos Verdonk (63). Een misdrijf, concludeerde de politie al gauw. Hun 14-jarige zoon, de hele dag spoorloos, werd 's avonds aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de dood van zijn ouders. Naar verluidt in het Katlijker Schar, een bosje even verderop.

De jongen is woensdagochtend voor het eerst gehoord. Of hij een bekennende verklaring heeft afgelegd, wil een politiewoordvoerder niet zeggen. 'We willen natuurlijk graag weten wat er zich dinsdag precies heeft afgespeeld en wat zijn motief is geweest.' Let wel, zegt hij: voorlopig is de jongen een verdachte. 'Maar wel de enige.'

In Katlijk wordt gezwegen

In de kleine Friese gemeenschap nabij Heerenveen wordt over de tragedie liever gezwegen. 'Verschrikkelijk', 'onbegrijpelijk', 'in een opwelling' - het zijn doffe echo's uit een put vol drama. Een dame in een paars gewaad plaatst twee rozen, twee veren en kaars in de berm. 'Het waren zulke, zulke lieve mensen. Wat er ook precies gebeurd is, hier zijn heel veel slachtoffers.'

Niemand in het dorp wil met zijn naam in de krant, maar uit gesprekken met negen Katlijkers rijst een duidelijk beeld op. Ze waren op zichzelf, Margreet en Jos. Moskou Pleats, die zijn naam dankt aan die barre winter in bouwjaar 1917, was hun domein. Ze boden er eveneens onderdak aan uitgeprocedeerden. Hun nog thuiswonende zoon ging naar het Terra College in Wolvega. Ook hij was op zichzelf, gamede, zou blowen. Het gezin was niet bekend bij instanties.

Achter het afzetlint schuifelen nu mannen in witte pakken en een mondkapje voor door het voorhuis. Op het erf staat de witte tent voor het forensisch onderzoek. Langsrazend landbouwverkeer, naast de schuur graast een geit.

De planeten waren haar steun en toeverlaat

De dieren waren Verdonks leven, zeggen dorpsgenoten. Hij fokte en molk ze. Zij was astrologe, gaf workshops en consulten aan huis. De planeten waren haar steun en toeverlaat, ze legde zich toe op het duiden van kinderhoroscopen. 'Er zijn gewoon heel veel kinderen waar wat mee is', zei ze in 2005 tegen de Leeuwarder Courant. 'Het is de tijd', wist ze - Uranus regeert.

Maar, zei ze ook: zie astrologie niet als voorspellen. 'Ik kijk waar de mensen op dit moment zitten in hun groeiproces.' En: 'Ik ken iemand die ging dood toen Pluto over zijn ascendant ging. Toen Pluto over mijn ascendant ging, kreeg ik kinderen.'

Toch wist ze zeker dat alles voorbestemd was. Maar de hemellichamen - misschien kennen ze hun eigen wrange krachten niet. Wat rest is wijsheid achteraf. Hun jongste zoon was een nakomertje (Margreet was al 47 toen hij geboren werd), maar 'dubbel welkom', zei ze in 2005. 'Echt een cadeautje'.

Ouderdoding is zeldzaam

Ouderdoding is zeldzaam in Nederland. Sinds 1992 is het 134 keer voorgekomen, 3 procent van het totale aantal dodingen. Dat blijkt uit cijfers van Marieke Liem, criminoloog van de Universiteit Leiden. De dader, meestal een zoon, was in 22 gevallen minderjarig.

Er zijn verschillende oorzaken van ouderdodingen, zegt Liem. De meest gangbare onder jeugdige daders is wraak: er is een jarenlange mishandeling aan voorafgegaan, of de dader is misbruikt. Psychische problemen kunnen er ook aan ten grondslag liggen: de dader verkeert, mogelijk door een psychose, in een waan als hij zijn ouder om het leven brengt.

Extreem antisociaal gedrag van de dader vormt een derde oorzaak. Ten slotte kan de dood van de ouders in de ogen van de dader opportuun zijn: het levert iets op, zoals een erfenis.

_{Gijs Beukers}