In Grunbergs stuk doet alleen de hartenklop aan boek denken

Van onze medewerkster

Marijn van der Jagt

AMSTERDAM

Ook in de-voorstelling-naar-het-boek zou aanvankelijk het bevriende drietal centraal staan. Een eerste publiciteitsfoto met drie vrolijk uitgedoste jonge acteurs getuigt er nog van. Sindsdien is er veel veranderd. Want de schrijver van de-voorstelling-naar... is Arnon Grunberg zelf, en die houdt er niet van om iets nog eens dunnetjes over te doen.

Laten we iets nieuws maken, zei Grunberg toen Judith de Rijke hem in New York kwam opzoeken. Dat had ze eerder van hem gehoord. Nog voor Grunbergs debuut Blauwe Maandagen uitkwam vroeg De Rijke hem om dialogen te schrijven voor een voorstelling. Een bewerking van Pasolini's film Teorema. In samenspraak met De Rijke maakte Grunberg iets totaal nieuws.

Die samenwerking was voor 't Bos Theaterprodukties aanleiding om Grunberg en De Rijke samen voor Figuranten te vragen. Het werd een toneelstuk dat de fans zal verbazen. De Rijke: 'Als je letterlijk die

roman gaat bewerken, stel je altijd teleur, want je krijgt dat boek het toneel niet op. Je kunt wel iets nieuws maken dat dezelfde hartenklop heeft, en dat n......st het boek kan staan.'

Grunberg heeft personen, thema's en uitspraken uit zijn eigen boek geplukt, vooral uit het derde deel over het stormachtige bezoek van de ouders van Broccoli. Daar heeft hij zoveel bijverzonnen, dat je het toneelstuk met geen mogelijkheid meer in het boek kunt plaatsen. Bijzonder is dat vier oudere figuren, die in de roman slechts bijrollen vervullen, zich ineens op de voorgrond hebben gedrongen. De

drie wonderlijke jongeren verstillen helemaal naast het luidruchtige optreden van de bekvechtende meneer en mevrouw Eckstein, hun altijd zingende huisvriend meneer Berk en de recalcitrante huishoudster mevrouw Meerschwam.

Misschien heeft die verschuiving te maken met de acteurs die gevraagd

waren voor het vertolken van de vele ouderenfiguren in het boek. Spelers als Els Ingeborg Smits en Theo Pont, die je meteen vóór je ziet als briesend ouderpaar, en die je in gedachten nauwelijks dat toneel meer afkrijgt.

Het kan ook dat die verschuiving de blik weerspiegelt waarmee regisseur Judith de Rijke naar het boek van Grunberg kijkt. De Rijke:

'Bij mijn eerste bezoek vroeg Arnon meteen wat ik interessant vond aan Figuranten en waar het voor mij over ging. Mijn antwoord was dat het over twee generaties gaat. Een oudere generatie die vlucht in materiële dingen zoals geld verdienen en zaken doen, in uiterlijkheden als woede over borsten die wel of niet mooi zijn. De écht belangrijke kwesties - dat ze niet gelukkig zijn of dat hun zoon

mislukt is - kunnen ze niet aan. Hun emoties zijn zo verknipt dat ze andere dingen belangrijk maken.

'Daarmee creëeren die ouderen een verstikkende wereld, waarin die jongeren helemaal geen adem kunnen halen. Je ziet dus dat zij ook vluchten, in hun Hollywood-fantasie. Zij willen beroemd worden in een

wereld die per definitie de leugen vertegenwoordigt, en hun fantasieën zijn te groot om werkelijkheid te worden.' Figuranten - het toneelstuk zet die twee generaties lijnrecht tegenover elkaar. In

Ecksteins Pizza- en Paëllarestaurant, tevens karaokebar. Een plek die

de lezers van het boek nog niet kennen.

Figuranten gaat vanavond, 13 februari, in première in de Leidse Schouwburg. Tournee tot eind april.