In geblindeerde busjes gaan topmannen uit het bedrijfsleven op bezoek bij Rutte, in de Tweede Kamer groeit de frustratie

De topmannen – zonder uitzondering mannen – zijn in donkere busjes gearriveerd en verlaten een uur later de statige ambtswoning op even discrete wijze.

Dit wonderlijke toneelstuk speelt zich donderdagmiddag af, minder dan een week nadat Unilever bekend heeft gemaakt zijn Britse hoofdkantoor toch niet naar Rotterdam te verplaatsen. En het kabinet daarop besloot de dividendbelasting toch niet af te schaffen.

Het is geen crisisberaad, benadrukken betrokkenen, de afspraak stond al maanden in de agenda. Het doel: praten over ‘het vestigingsklimaat’ en elkaar weer eens goed in de ogen kijken.

Die toenadering komt wellicht binnen tot stand, bestuurders onder elkaar. Buiten – onder burgers, in het parlement – neemt de irritatie juist toe. De drie linkse oppositiepartijen, SP, PvdA en GroenLinks, zien hun kans schoon en kondigen een ramkoers aan. Hun boodschap: Rutte moet naar hen luisteren, niet naar topmannen, wil hij na de Eerste Kamerverkiezingen van volgend jaar nog iets met zijn kabinet gedaan krijgen.

Imago

Zo groeit over en weer de frustratie. Het imago van het grote bedrijfsleven heeft de afgelopen maanden deuken opgelopen. Bijna een jaar soebatte de Kamer over de dividendbelasting, totdat vorige week het kabinet bakzeil haalde. Shell en Unilever, Brits-Nederlandse bedrijven, hadden het plan in formatietijd ingestoken bij de coalitie. Zij hoopten hun Britse aandeelhouders mild te stemmen. Unilever-topman Paul Polman kreeg van zijn Britse beleggers het deksel in het gezicht. En premier Rutte, die ‘tot in zijn vezels’ de maatregel had verdedigd, met hem.

September was evenmin een goede maand geweest voor topmannen. ING schikte voor 775 miljoen euro met het OM. De bank had niet kunnen voorkomen dat via haar rekeningen grote hoeveelheden crimineel geld werden witgewassen. Eén bestuurder stapte op, maar baas Ralph Hamers bleef aan.

De bestuurders van multinationals en banken zijn afgedreven van de samenleving, klinkt het al enige tijd in de Kamer. Ze fietsen hun miljardenplannen regeerakkoorden in. Ze schikken voor miljoenen met justitie in plaats van dat ze voor de rechter verschijnen. Het is kritiek die ook door coalitiepartijen wordt geuit.

Toon Tweede Kamer

‘Hardvochtige reacties’, vond ING-commissaris Henk Breukink. De Kamer zou eens naar zichzelf moeten kijken, meende hij. In het FD deed hij zijn beklag. ‘De ‘club van 150’ moet niet wijzen naar anderen wanneer iets fout gaat’, stelde hij (met de eigen vinger geheven). Zijn oproep: overheid en bedrijfsleven moeten zich verbinden om de toon van de Tweede Kamer ‘in te dammen’. Hoongelach steeg op uit de Kamer. Niet zij, maar Breukink moest op zijn woorden passen.

Toch zit donderdag het bedrijfsleven om tafel met de overheid (Rutte) om te spreken over dat ‘verbinden’. Is na vorige week zo’n samenkomst opportuun, ook al was de afspraak eerder gepland? Ja, vonden de zestien president-commissarissen van AEX-genoteerde bedrijven. Ja, vond de premier. Ja, vond ook Hans Wijers van ING. De vertegenwoordigers van Unilever en Shell bleven weg.

Dividendbelasting

Nee, de dividendbelasting ‘is niet ter sprake gekomen’, zegt Jan Hommen achteraf tegen BNR. Hij is president-commissaris van Ahold-Delhaize en voorzitter van het super-commissarissen-gezelschap. De suggestie dat de miljarden alweer zijn verdeeld, wijst hij resoluut van de hand. De buitenwereld moet absoluut niet denken dat er handjeklap is gespeeld in het Catshuis. ‘We hebben gesproken over hoe we samen dingen kunnen doen zodat we samen goed bezig zijn.’

En het bedrijfsleven heeft zich vooral nederig opgesteld, zegt hij: ‘We hebben een paar leuke adviezen gekregen.’ De tip van Rutte: ‘Dat we wat communicatiever kunnen zijn dan we zijn geweest.’

Bedrijven moeten eerst naar zichzelf kijken voordat ze de politiek aanspreken, zegt Hommen schuldbewust op de radio. Maar op het verzoek van GroenLinks-leider Klaver om na het Catshuis meteen door te rijden naar de Kamer gingen de commissarissen niet in.

‘Bedrijfsleven niet in weg zitten’

Dat is ook ‘totaal niet de bedoeling’, zegt Kees van Lede, voorheen topman bij AkzoNobel en voormalig voorzitter van VNO. Van Lede was vóór Hommen voorzitter van het AEX-beraad. ‘Dit gezelschap komt al vijftien jaar twee keer per jaar bijeen. We hebben het bewust altijd heel informeel gehouden, zonder persmoment.’

Hij vindt dat Klaver spijkers op laag water zoekt. ‘Bedrijven moeten bedrijven leiden en moeten zo min mogelijk de politiek in de weg zitten. Dat geldt ook omgekeerd.’