In de schaduw van de kampioenen

Grootspraak is niet nodig. Een simpel rijtje namen zegt meer dan het meest geraffineerde verkooppraatje dat Patrick Wouters van den Oudenweijer over zichzelf kan houden.

Pieter van den Hoogenband. Rintje Ritsma. Leontien van Moorsel. Michael Boogerd. Mark Huizinga. Ids Postma. Gerard van Velde.

Wouters staat hen bij, vaak al jaren. Hij valt niet op, zoekt de schaduw als zijn kampioenen het volle licht van de schijnwerpers trotseren. Zelfs op de foto in zijn eigen kantoor, te midden van de vedetten wiens zaken hij behartigt, lijkt hij zich te verschuilen.

Dat wordt gewaardeerd. Wouters heeft het volledige vertrouwen van zijn atleten. Hij waakt over hun commerci en financi welzijn. En houdt hen uit de wind, zoals hij het zelf omschrijft. Wie bij de sterren in de buurt wil komen, moet hem voorbij.

Dat is nodig. Sinds hij zijn eerste contract sloot met Rintje Ritsma, in 1992, is de belangstelling voor sport gelodeerd. Sporters wedijveren tegenwoordig in populariteit met popsterren en soapies, meent Wouters. Zonder tussenpersoon zouden de meeste van zijn atleten niet toekomen aan het uitoefenen van hun vak.

Wouters: 'Van den Hoogenband is een wereldster. Dat beseffen de meeste Nederlanders niet zo. We hebben alles bij hem weggehaald. Zelfs als hij alleen zijn interviewaanvragen zou afhandelen, zoals de meeste anderen doen, zou hij de hele dag aan de telefoon zitten.'

De 37-jarige zaakwaarnemer heeft de groeiende belangstelling aangewend ten bate van zijn atleten, door ze op vernuftige wijze te koppelen aan commerci en, in latere instantie, ook ide doeleinden. Anders dan voetballers kunnen olympische atleten, en hun zaakwaarnemers, geen riante inkomens verwerven met transfers. Ook salarissen liggen lager.

Wouters kan met weemoed terugdenken aan zijn pioniersdagen met Ritsma. Een ingelijst, handgeschreven contract getuigt nog van de geringe professionaliteit begin jaren negentig. Het contract bezegelde voor een luttel bedrag de overeenkomst tussen Bolletje Roggebrood en de latere wereldkampioen. Een gedenkwaardige commercial kwam daaruit voort, waarin schaatsers in zwemkledij langs een zwembad zitten. Met schaatsen aan. Het wilde maar niet vriezen.

Die deal vormde de opmaat voor de commerci schaatsploegSanex die Wouters in 1995 met Ritsma opzette. Een revolutie in de schaatssport was het gevolg. Bovendien werd het fundament voor zijn bedrijf House of Sports gelegd. Andere sporters sloten zich bij hem aan, vaak vze roem verwierven.

'Ik lag in bad over Van den Hoogenband na te denken, ja echt, in bad. Dat was in 1997, nog voordat hij een grote was. Ik zag de overeenkomsten tussen Rintje en Pieter. Daar moet iets te doen zijn, dacht ik. Toen ben ik naar een voetbalwedstrijd van PSV gegaan in de hoop Pieter tegen te komen. Het klikte, ook met zijn vader. Ik geloof dat we het licht in het stadion samen hebben uitgedaan.'

Zijn atleten hebben Wouters tot een belangrijke factor in de olympische sportbeweging gemaakt. Hoewel hij zijn macht relativeert, wordt rekening met hem gehouden. Zo zijn de contracten die NOC*NSF olympische deelnemers laat tekenen aan hem voorgelegd. Met de belangrijkste olympische troeven aan zijn zijde had Wouters een hoop amok kunnen maken als de commerci vrijheid te zeer zou worden beperkt.

Ook rijkdom wordt Wouters gemakkelijk toegedicht, vanwege zijn sterrenstal. Maar de zaakwaarnemer, die zichzelf een sportgek noemt, ontkent ten stelligste dat zijn werk bij benadering zo lucratief is als het begeleiden van voetballers. Bij het bureau Top Sports Group van Maarten de Vos, waar hij tot 2002 werkte, voerde voetbal de boventoon.

'Sommige mensen denken dat ik achter een ratelende fax aanbiedingen bijeen zit te graaien als Van den Hoogenband of Van Moorsel bij de Spelen goud winnen. Zmpel is het niet.'

Wouters kan zijn bedrijf met zeven werknemers niet draaiende houden van alleen de commerci deals die hij maakt voor zijn sporters. Hij krijgt betaald per overeenkomst, niet via een vast percentage van hun salaris. En dus ontplooit hij andere activiteiten. Hij is manager van de TVMschaatsploeg en de Philips-zwemploeg. Hij organiseert grootschalige evenementen, in het verleden bijvoorbeeld de NK wielrennen. En hij brengt topsporters en bedrijven bijeen voor zogeheten clinics: Rintje geeft schaatsles aan managers.

'Als ik tien Pieters zou hebben, dan zou ik misschien kunnen leven van belangenbehartiging. Een deal tussen Pieter en Nike is voor mij ook interessant. Maar die zijn er niet dagelijks. Hoeveel die Nike-deal heeft opgebracht? Ik praat niet over de portemonnee van Pieter.'

Een olympische sporter van een behoorlijk inkomen voorzien is een zaak van de lange adem, meent Wouters. 'Idols-achtige taferelen', waarin een atleet in kort tijdsbestek exploiteerbare faam verwerft, bestaan volgens hem niet.

Bedrijven gebruiken sporters pas als uithangbord, bijvoorbeeld in een reclamespot, als ze langdurig aan de top staan. Een tv-commercial is 'top of the bill', volgens Wouters. Het loont financieel en versterkt, mits juist gekozen, ook het imago van de atleet.

Ritsma en de shampoos van Sanex waren volgens hem onovertroffen. Maar ook Van Velde en Milner-kaas, die op dit moment is te zien, werkt naar zijn mening. 'Bijna al mijn sporters hebben tvcommercials gemaakt. Ik denk dat ik wel bij een stuk of 20 betrokken ben geweest. Dat is geen toeval.'

Vanzelfsprekend is commercieel succes echter allerminst. Nog afgezien van economische tegenspoed, hangt het af van ongrijpbare factoren als de uitstraling van een sporter. Of de hoeveelheid medaillewinnaars. Bij de Spelen van Nagano sneeuwde het goud van Ids Postma onder bij de dubbele winst van Gianni Romme en Marianne Timmer. In Sydney werd zoveel gewonnen dat Mark Huizinga als vanzelf minder aandacht kreeg.

Wouters maant atleten dan ook tot voorzichtigheid. Verwacht geen gouden bergen, ook niet als die worden beloofd door zaakwaarnemers.Aan den lijve heeft hij ondervonden dat uiteenlopende verwachtingspatronen samenwerken onmogelijk maakt. Hij heeft na Sydney om die reden gebroken met Inge de Bruijn.

'Ik blijf ver verwijderd van luchtkastelen. Ik bied een sporter duidelijkheid. Als je niet presteert en je van je sokkel valt, ben je snel terug bij af. Je moet een traject ingaan van vier tot acht jaar, waarin presteren voorop staat. Dan kan het lonend zijn.'