In de modder van de overstroming begint in Duitsland alweer de campagne

Armin Laschet had zaterdag een lachbui. Iemand zei iets wat blijkbaar zo lollig was, dat de lijsttrekker van de Duitse CDU het op een onbedaarlijk giebelen zette, met zijn tong een stukje uit zijn mond.

Nu heeft men in Duitsland op zichzelf niets tegen lachende lijsttrekkers, maar in dit geval stond Armin Laschet midden in het door overstromingen gedeeltelijk verwoeste Erftstadt. En terwijl hij lachte, sprak Bondspresident Frank-Walter Steinmeier juist zijn medeleven uit met de door het water getroffenen. Een nogal ongelukkig moment, kortom.

Twitter-hit

Het voor Laschet zelf meest ongelukkige aspect was, dat de lachbui was gefilmd en binnen een mum van tijd een Twitter-hit was geworden onder de hashtag #LaschetLacht. De ophef die volgde leidde ertoe dat Laschet in twee dagen al drie keer zijn excuses heeft aangeboden. Duitse media speculeren of het flimpje een keerpunt zal worden in de campagne op weg naar de verkiezingen van 26 september, die de CDU’er leek te gaan winnen. Niet omdat hij zelf nou zo’n sprankelende campagne voerde, meer omdat anderen fout aan fout regen.

Het is vijf dagen geleden, dat delen van West-Duitsland werden verrast door ongekend noodweer, gevolgd door de meest verwoestende en dodelijke overstromingen in decennia. Zoals bij elke natuurramp dringt zich vroeg of laat de vraag op wanneer het gepaste moment is aangebroken om de ramp in een politiek daglicht te plaatsen.

Achteraf gezien gebeurde dat dit weekeinde, toen alle drie de ‘Kanzlerkandidaten’ onderweg waren in het rampgebied, behalve Laschet waren dat ook Annalena Baerbock van de Groenen en Olaf Scholz van de SPD – waarbij het uit de kast halen van de kaplaarzen voor Laschet als minister-president van een zwaar getroffen deelstaat NRW en voor Scholz als minister van Financiën vanzelfsprekender was dan voor Baerbock, die behalve haar lidmaatschap van de Bondsdag geen uitvoerende politieke functie heeft.

Eerste stootjes

De toespraken en interviews van het drietal bevatten behalve uitingen van ontzetting en medeleven, ook de eerste beloften en stootjes richting de concurrentie. Zo zei Scholz, die donderdag meteen zijn wandelvakantie in Beieren had afgebroken om naar het overstromingsgebied te reizen, in Bild am Sonntag dat hij hoopte dat iedereen nu begrepen had dat klimaatverandering ook in Duitsland gevolgen heeft. ‘En het onverantwoordelijk dat de CDU tot nu toe de uitbreiding van het aantal windmolens en zonnepanelen tegenhoudt.’

Vooral Baerbock, die al een paar weken onder een vergrootglas ligt vanwege vermeend plagiaat in haar recent verschenen boek Jetzt (Nu) en nog een paar onhandige uitglijders, leek beducht voor het verwijt deze dodelijke overstromingen te willen gebruiken voor haar eigen politieke gewin. Daarom bleef ze tijdens haar bezoek aan het rampgebied weg van de pers.

Wel gaf de Groenen-lijsttrekker maandag een lang interview aan Der Spiegel, waarin ze geen politieke concurrenten bij naam noemde, maar met betrekking tot klimaatverandering wel zei dat ‘we ons de houding van enige politieke partijen – die denken: zo erg zal het niet zijn, en anders treft het toch eerst andere landen – in dit land niet langer kunnen veroorloven.’

Wat Baerbocks geloofwaardigheid in dezen vergroot, is dat de Groenen al sinds de jaren negentig waarschuwen voor de opwarming van de aarde en pleiten voor een ambitieuze klimaatpolitiek, terwijl de CDU intern met het thema worstelt.

Knik in de campagne

Zo begint zich af te tekenen, dat de overstroming inderdaad een knik in de christendemocratische campagne zou kunnen betekenen. Niet alleen vanwege het ongelukkige lachen van Laschet, maar ook vanwege de verdeeldheid van zijn partij als het gaat over het klimaat. Veel traditionele CDU-kiezers vrezen vooral de kosten en het dreigende verbod van zaken als de verbrandingsmotor. Daarom spreekt Laschet dezer dagen met name wel over noodhulp, maar wordt hij niet concreet als het om klimaatpolitiek gaat.

Overigens was het succesvolste politieke optreden dit weekend dat van Angela Merkel, die in het gedeeltelijk verwoeste Schuld de arm nam van de sociaaldemocratische minister-president van Rijnland-Palts, Malu Dreyer, die aan MS lijdt. In haar toespraak voor de burgers van Schuld merkte Merkel op dat Duitse taal misschien wel te weinig woorden kende voor ‘verwoesting’.

Ook gaf ze een journalist van Bild een standje, die een vrouw die geboeid naar Dreyer stond te luisteren probeerde weg te sleuren voor een interview. Merkel: ‘Kunt u deze mevrouw misschien laten luisteren naar de minister-president en daarna uw interview houden. Ja? Dat zou super zijn.’ De interruptie leverde de Bondskanselier een luid applaus op.