'Imbecielen zongen: Dries Boussatta, je moeder heeft een snor'

Dries Boussatta was de eerste Marokkaan in het Nederlands elftal. 'Voor de wedstrijd sta je naast elkaar, ik keek om me heen: Frank de Boer, Bergkamp, Davids, Seedorf. Ik dacht aan alle tegenslagen die ik had overwonnen, aan waar ik vandaan kwam, aan dat ik altijd harder had moeten werken - het was een supermoment. Nee, ik dacht er niet aan dat ik de eerste Marokkaan was. Ik ben niet iemand die kippenvel krijgt van een volkslied. Een paar jaar later speelde ik voor het Marokkaans elftal, toen had ik dat ook niet. Een liedje maakt voor mij niet het verschil.'

Hoe begon je met voetballen?

'Ik kom uit de Marco Polostraat in Amsterdam, de Baarsjes. We deden niets anders dan voetballen. Als ik nieuwe schoenen had, waren ze binnen een week kapot. De gaten dichtte ik met plakband, ik durfde echt niet om nieuwe te vragen. Mijn vader werkte in de fabriek, zes dagen per week, 16 tot 18 uur per dag. Ik wil niet zeggen dat hij werd uitgebuit, maar dit was zijn leven, tot hij op zijn 55ste werd afgekeurd. Hij was versleten. Mensen die nu praten over integratie, hadden toen moeten leven. Wanneer kon mijn vader integreren? Hij was blij dat hij 's avonds in bed lag. Toen ik 10 of 11 was, kon ik bij een club spelen. Mijn oudste broer betaalde de contributie, hij werkte als elektricien. We waren met zeven kinderen, geld voor sportclubs was er niet.'

Hoe was het om een van de eerste Marokkanen te zijn?

'Een trainer zal niet in je gezicht zeggen: je bent een vuile vieze tyfus Marokkaan. Daar zijn ze te slim voor. Eén moet de eerste zijn, daarna volgt de rest. Dat zie je nu in het Nederlandse betaald voetbal, overal spelen Marokkaanse jongens. Alleen bij de trainers blijft het zoals het was. We hebben 38 profclubs en één gekleurde hoofdtrainer, Henk Fraser van ADO Den Haag. Dat zegt genoeg. Winston Bogarde wil heel graag aan de slag, Patrick Kluivert moet naar Curaçao om te kunnen werken. Die mannen hebben grote carrières gehad in het Nederlands elftal. Bij Go Ahead Eagles is nu een man trainer van wie ik daarvoor nog nooit had gehoord. Ik weet zeker dat Kluivert daar graag zou werken. Op het geld kan het niet afketsen, want dat heeft hij al. Al die clubs zoeken alleen maar mensen uit hun eigen kringetje. Het is niet honderd procent, maar duizend procent racisme.'

Hoe ging het bij jou?

'Op de tribunes maakten ze schapengeluiden, in de Amsterdam Arena zongen 50 duizend mensen: Dries Boussatta, je moeder heeft een snor. Als je je daar al door laat afleiden, ben je niet geschikt voor het hoogste niveau. Ik was geen 1 meter 80, ik was niet sterk, ik heb het allemaal zelf moeten doen. Vier avonden per week 's avonds krachttraining erbij doen. Voor die imbecielen op de tribune kun je je makkelijk afsluiten, het gaat om de mensen met wie je werkt. Bij FC Utrecht had ik een trainer, Mark Wotte, die me toeblafte op een manier waarvan ik dacht: ik ben je hondje niet. Tijdens de ramadan vroeg ik nooit om rust, ik deed gewoon aan alles mee. Mijn medespelers Rob Witschge en John van Loen gingen naar de trainer: wij hebben er problemen mee dat Dries tijdens de lunch aan tafel moet zitten terwijl hij niet mag eten en drinken. Nee, dat kon niet anders, de trainer bepaalde de regels. Denk jij dat ik voor die man door het vuur ging of dat ik een bloedhekel aan hem had?

'We zijn vijftien jaar verder, er is niets veranderd. Trainers blijven spelers op dezelfde manier benaderen, ze blijven uitgaan van hun eigen beleving. Op die manier haal je niet het maximale uit een voetballer. Een blond jongetje dat door zijn ouders overal naartoe is gebracht, zit anders in elkaar dan iemand die op straat moet overleven. Louis van Gaal wil spelers altijd zijn wil opleggen, hij kan niet omgaan met vedettes en met andere nationaliteiten, elke keer leidt dat tot dezelfde problemen. Frank de Boer is een nuchtere Hollandse boer, dat is prima, maar niet iedereen is zoals hij. Alleen behandelt hij alle spelers wel zo. In de moderne wereld kan dat niet meer. Frank is een toptrainer, als oefenmeester is hij veel beter dan coaches die in de echte top werken. Hij weet meer van voetbal dan José Mourinho van Chelsea, maar dat is een people manager. Dat is waar het om gaat in de echte top, die voetballers komen van over de hele wereld. Om helemaal top te worden zal Frank zich echt moeten verdiepen in hoe zijn spelers in elkaar zitten, dan wordt hij de beste trainer van allemaal.'

Toen je voor het Nederlands elftal werd geselecteerd, speelde je bij AZ.

'AZ was een leuke club, vooral in het begin, met Willem van Hanegem als trainer. En met zijn opvolger Gerard van der Lem. Hij vertelde dat het bestuur tijdens een bespreking had medegedeeld: we willen een nieuwe koers, alleen nog maar Scandinaviërs, alle buitenlanders moeten eruit. Daarmee bedoelden ze de Marokkanen en Surinamers. De voorzitter was Dirk Scheringa, van die hypotheken bij de DSB Bank. Van der Lem zei tegen het bestuur: ik maak de opstelling, niet de voorzitter. Twee maanden later was hij ontslagen. De nieuwe trainer heette Henk van Stee. Tijdens de eerste training sprak hij ons toe. We waren te verwend met onze dikke Rolexen, zelf droeg hij een Casio. Een maand later, nadat zijn eerste salaris was gestort, liep hij rond met een horloge van Cartier. Niemand nam hem serieus.

'De eerste wedstrijd onder Van Stee zat ik op de bank, ik keek naast me: Urvin Lee, Ali El Khattabi en Karim El Hadrioui, allemaal spelers die tot dan nooit reserve stonden. Een paar maanden later ben ik naar het bestuur gestapt en heb ik gezegd: binnen een week wil ik op papier dat ik transfervrij weg mag, anders stap ik naar de pers over jullie snode plannen met buitenlanders. Een week later was ik weg. Het was een breuk in mijn carrière, daarna heb ik niet meer op hetzelfde niveau gespeeld. Maar dat maakt me niet uit. Ik begeleid nu jonge Marokkaanse voetballers en hun ouders. Dan vertel ik ze niet dat je ruzie moet maken, zeker niet, maar ik zeg wel: soms moet je principes hebben en zeggen: dit accepteer ik niet.'