Ik sloeg mijzelf voor de kop
Om boete te doen keek ik met Pasen naar de film To Stay Alive: A Method van Erik Lieshout. Dat bood me de gelegenheid nog eens na te denken over mijn stukje van vorige week, toen ik geschreven had dat Jezus met Pasen ook ten hemel was gevaren. Fout, riep men in koor, Jezus vaart ten hemel op Hemelvaartsdag. Helemaal waar natuurlijk, ik was al bezig mij voor de kop te slaan.
Wij vieren slechts de Eerste en Tweede Paasdag, maar het christelijke Pasen omvat een cyclus van vijftig dagen, die wordt afgesloten met Pinksteren. Op de veertigste dag vindt de hemelvaart plaats, dus in feite op de veertigste Paasdag. Wat had ik eigenlijk miszegd?
Ik hield op met mij voor de kop te slaan en keek verder naar de film, waarin de hoofdrollen worden gespeeld door schrijver Michel Houellebecq en rockster Iggy Pop. Hoewel, 'gespeeld' is niet het juist woord. Houellebecq lijkt geheel zichzelf: mat en treurig, als Atlas die een te zware last moet torsen. Iggy Pop is de ironicus van de twee. Het leven heeft hem zichtbaar toegetakeld, maar er kan een lachje van af. Hij schijnt zelfs te genieten, al wil hij dat niet aan Houellebecq laten merken. Iggy Pop is grandioos. Alleen al zijn door drank en drugs gevormd stemgeluid maakt het de moeite waard de film te gaan zien.
To Stay Alive: A Method is gebaseerd op een essay van Houellebecq, dat in het Nederlands is vertaald onder de titel Leven, lijden, schrijven / methode. Het is niet meer leverbaar, maar u kunt het vinden op internet. Het thema is dat het lijden de voorwaarde moet zijn voor alle grote poëzie, in feite voor alle kunst. Lig je in de goot? Goed zo, het kan niet beter, want dat is de enige manier om dichter te worden.
Is je vrouw weggelopen? Ben je alleen en word je door iedereen gehoond en bespuugd? Klaag niet, want elke tegenslag maakt je sterker. Ben je berooid, ziek, zwak en misselijk? Uitstekend, dan kun je aan de slag als schilder. De methode van Houellebecq is eigenlijk een handleiding voor het uitvoeren van rituelen die je brengen tot het kunstenaarschap.
Dat Houellebecq en Iggy Pop aan elkaar zijn gekoppeld, is een vondst van Lieshout. Als je weet hoe moeilijk het is om Houellebecq überhaupt tot iets te bewegen, begrijp je hoeveel inspanningen de regisseur zich moet hebben getroost de twee bij elkaar te brengen. Ze ontmoeten elkaar in Frankrijk, in het huis van Houellebecq, dat er uitziet alsof het nog van zijn ouders is geweest.
De tegenstelling kan niet groter zijn, want eerder in de film hebben wij Iggy Pop in Amerika gezien, rondrijdend in zijn open Rolls-Royce. Maar daar aan de keukentafel hebben de twee mannen één ding gemeen: zij zijn beiden door het lijden getekend. Bibberend nemen zij nog een glas wijn. A Feelgood Movie about Suffering, luidt de ondertitel.
De film liet me niet los en dat geldt ook voor het essay van Houellebecq. 'Poëzie', schrijft hij, 'groeit op het massagraf der bedrogen verwachtingen; haar ware wortels bevinden zich echter in de hemel.' Waaraan hij nog toevoegt dat degene die op aarde iets van belang wil maken, zich bevindt in de frontlinie van een oorlog tussen de levenden.
'Maar houd moed.' Niet opgeven, hij had gelijk, ik sloeg mijzelf voor de kop.
