'Ik had er beter over moeten nadenken'

Aan het eind van aflevering 14 zijn Roel en Yf - twee kinderen - ineens verdwenen. Laatste zin: 'Dat was een ontnuchterende mededeling, die alles veranderde.'

Een cliffhanger dus. En dat terwijl schrijver Ronald Giphart bij aanvang van zijn feuilleton in de Volkskrant nog zei: 'Ik ga geen cliffhangers schrijven.'

Hij moest op die uitspraak terugkomen, vertelt hij op oudjaarsdag in zijn nieuwe kantoor in Utrecht. 'Het wérkt niet zonder cliffhangers! Dan mis je de spanning, de drang om door te lezen. Met de cliffhanger in aflevering 14 heb ik mezelf wel in de voet geschoten. Twee jongetjes zijn zoek, maar ik heb nu, drie dagen voor de deadline, nog steeds niet bedacht wat er met ze gebeurd is. Aanvankelijk wilde ik ze een bultrug laten vinden. Ik zit nu te denken aan iets met illegaal vuurwerk.'

Het begon met drie basisideeën waaruit de lezers er een kozen: een vrouw heeft jarenlang de geheimen van haar vriendinnen verzameld en opgeschreven in een boekje. Alle vriendinnen, inclusief mannen en kinderen, vieren gezamenlijk Oud en Nieuw op Vlieland. De vrouw heeft het geheimenboekje bij zich. Giphart schreef vanaf september veertien keer 1.200 woorden, wat overeenkomt met ongeveer 56 romanbladzijden. Een 'literaire soap op hoog niveau', met behulp van lezers op Facebook (facebook.com/volkskrantfeuilleton) en Twitter (@ronaldgiphart).

Kritiek was er ook. Giphart: 'Een collega-schrijver, ik ben zijn naam even kwijt, vond het goedkoop om de lezer uit drie concepten te laten kiezen. Volgens sommigen hoort schrijven voort te komen uit innerlijke noodzaak. Ik vind dat je een boek moet afrekenen op het eindproduct, niet op hoe dat tot stand is gekomen. Schrijvers zijn er heel goed in de schijn ophouden dat een boek schrijven iets anders is dan het bakken van een brood. Maar ook achter het schrijven zit een hoop techniek. Als je weet hoe een regenboog ontstaat, maakt dat een regenboog toch niet minder mooi?'

Eigenlijk wilde Giphart te werk gaan zoals hij normaal te werk gaat. 'Ik maak altijd een schema, met een muur vol kaartjes, zodat ik per bladzijde weet wat er gaat gebeuren. Als ik dit bij lezingen vertel, zijn mensen vaak teleurgesteld. Nee, ik zit niet dronken in een café een verhaal uit m'n mouw te schudden.'

De schrijver pakt een plastic map met beschreven kaartjes. Erop staan steekwoorden, die corresponderen met voorgenomen scènes uit het feuilleton: fiets, strand, bar. Van het geplande schema kwam niets terecht. 'Ik had één aflevering geschreven, toen een mevrouw op Facebook zei: waarom laat je ze niet met een platbodem de overtocht naar Vlieland maken, in plaats van met een veerboot? Op Twitter zei daarna iemand: je kunt ook onderweg vastlopen op een zandbank. Gaaf, dacht ik. Kortom: na twee weken was het schema weg. Daar staat tegenover dat ik het ontzettend spannend vond om negen afleveringen op een vastgelopen platbodem te zitten. Zonder input van anderen had ik dat nóóit geschreven.'

Nu, op eenderde van het geplande totaal - Giphart wil tussen de 40 en 50 afleveringen schrijven - is veel nog niet zeker. Zo weet hij nog steeds niet wat nou het grote geheim is waar het verhaal om draait. 'Ik heb er allemaal elementen ingestopt, maar ik heb nog steeds geen idee. Bij de Volkskrant werd gezegd: waarom gaat er niet iemand dood? Maar dat vind ik iets te drastisch.'

Op Facebook heeft het feuilleton 634 fans. Aan hen stelt Giphart vragen, zoals deze week: bij wie zou de focus van het verhaal moeten liggen? Het meest werd gereageerd op de aflevering waarin Bibi terugblikt op een kamelenrit tijdens een vakantie. Ze werd tijdens die rit, overigens niet tegen haar zin, betast door de kamelendrijver. 'Later komt ze er achter dat hij haar met goedkope praatjes versierd had, als een soort foute skileraar. Er waren mensen die het geweldig vonden, maar er waren ook mensen die zeiden: wanneer gaan we weer terug naar de boot, naar Vlieland?'

In de kerstvakantie heeft Giphart de tot nu toe verschenen afleveringen twee keer achter elkaar gelezen. Een van zijn conclusies: er zijn te veel personages. Negen volwassenen en twaalf kinderen. 'Kinderen zijn sáái. Dat ten eerste. Verder heb ik nogal hapsnap de beslissing genomen om niet vanuit een ik-persoon te schrijven. Nu mis ik een ik-persoon. Kijk, je kunt een feuilleton maken rond één personage, zoals Evelien van Martin Bril, maar dat wilde ik niet. Ik wilde een feuilleton zoals Dickens en Couperus dat schreven. Daar kon af en toe een personage worden geïntroduceerd wat ook weer verdween, net als in een soap. Alleen: we leven nu niet meer in de tijd van Dickens en Couperus. Ik moet nu concurreren met zóveel andere dingen. Was het een goede beslissing om het verhaal te laten draaien om tien hoofdpersonages? Ik denk het niet. Daar had ik beter over moeten nadenken.'

Het nieuwe plan is om drie personages de hoofdrol te geven: Freek, Bibi en Kick. Meer cliffhangers. En een nieuw instapmoment - vandaag - voor lezers die tot nu toe geen afleveringen lazen of zijn afgehaakt. 'Als dit uiteindelijk een boek wordt, ga ik het begin helemaal herschrijven.'

Alle afleveringen staan ook online: vk.nl/feuilleton

Wilma Hofman (55), Almere

'Wat ik vooral leuk vind aan het feuilleton is dat je een kijkje krijgt in de keuken van een schrijver. Je merkt hoe het schrijfproces zich voltrekt en tegen welke problemen een schrijver aanloopt. Ik heb nu pas door hoe ingewikkeld het werk eigenlijk is.

'Ronald betrekt iedereen actief bij het verhaal. Het is echt een groepsproces. Het is vooral leuk om te zien dat je invloed hebt.

'Ik heb ongeveer vijf keer iets aangedragen voor het verhaal. Ik heb bijvoorbeeld wel eens een synoniem aangedragen waar Ronald naar op zoek was. Hij wilde een ander woord voor vreemdgaan en ik kwam met 'de echtgenoot ontzien'. Vaak staat je naam daarna ook in de zijlijn van de krant. Maar daar doe ik het niet voor, hoor.'

Theo Stepper (39) , Rotterdam

'Toen Ronald in september begon met zijn verhaal, begon ik op mijn beurt met een blog over het feuilleton; dewarmloper.wordpress.com. Ik hou zelf ook van schrijven en dit was een goede manier om mijzelf een deadline op te leggen.

'Ik heb inmiddels geregeld mailcontact met Ronald. Ik betrapte hem ooit op een klein foutje, waarna ik hem dit e-mailde: ''Hidde was als 15-jarige de oudste van de twaalf kinderen' In aflevering vier schrijf je echter: 'Drie van de dertien kinderen waren in slaap gevallen.'' Tot mijn verbazing reageerde Ronald vrij snel. 'Goh, bedankt. Hartstikke goed', zei hij. Sindsdien mailen we zo nu en dan over het verhaal. Soms plaatst hij zelfs een linkje naar mijn blog op zijn Facebook.'

Marjan Kloosterman (57), Groningen

'Ik ben zelf niet zozeer fan van Giphart. Mijn hartstocht ligt vooral bij andere schrijvers. De eerste paar keer dat het feuilleton in de krant stond, las ik er zelfs overheen. Ik moest wennen aan het concept. Maar Ronald heeft mij toch weten uit te dagen, doordat hij zijn lezers zo nadrukkelijk laat meedenken. Dat stimuleert de creativiteit en prikkelt de fantasie.

'Bij mij gebeurde dat nadat hij de lezers had gevraagd naar een anekdote over Harlingen. Ik had geen anekdote, maar kende wel heel veel mooie schepen van de bruine vloot in de Harlingse haven. Ik schreef aan Ronald: 'Op de Wilhelmina is een vrouwelijke schipper. Je springt zo van de trein in de boot. Zit vast een mooi verhaal in.' Blijkbaar vond hij dat ook want hij heeft sindsdien een vrouwelijke schipper in het verhaal geschreven.'

HOE NU VERDER?

'Bij mijn oorspronkelijke schema begon de aflevering van vandaag op 1 januari, maar dat is er door de overtocht naar Vlieland met de platbodem niet van gekomen. Een oplossing - aangedragen door mijn vrouw - zou kunnen zijn dat de aflevering van vandaag, oftewel de afsluiting van 30 december, het einde van Deel 1 is. Volgende week begint dan Deel 2, dat bijvoorbeeld start op 12 januari, als het gezelschap vrienden weer terug is van Vlieland. De gebeurtenissen van de jaarwisseling zou ik dan met flashbacks kunnen behandelen.'

undefined