Ik ga nog even door over Bertolt Brecht, een fascinerende man. Eigenlijk ken ik nu niemand die me zo bezighoudt. Ja, natuurlijk, die verschrikkelijke Trump, die me nachtmerries bezorgt.

Op Wikipedia lees ik: Brecht werkte mee aan het scenario voor de film van Fritz Lang, Hangmen Also Die!, dat gebaseerd was op de moord in 1942 op Reinhard Heydrich, nummer 2 in de SS, en bedenker van de Holocaust. Hans Eisler werd genomineerd voor een Academy Award voor zijn muziek. De samenwerking van drie vooraanstaande vluchtelingen voor het nazi-regime - Lang, Brecht en Eisler - is een voorbeeld van de invloed die deze generatie van bannelingen had op de Amerikaanse cultuur.

In 1941 schreef Brecht een cyclus Aan de Duitse soldaten in het Oosten. Nummer 7 ervan luidt (enigszins vrij door mij vertaald):

Jij niet alleen zal sterven midden in de jaren

Ongeliefd, weggewist,

Werktuig van dwaze leiders.

Zonder kennis, behalve door het laatste uur

Niet op de proef gesteld, behalve bij het moorden

Niet vermist, alleen door de beulen.

En je zult onder de aarde liggen

Die je verstoord hebt

Schadelijk mens, door niemand betreurd

Een herademen zal aan je graf zijn.

Want wat wordt er onder de grond gestopt?

Een flard vlees uit een tank dat snel bederft.

Wat verdwijnt er?

Een dorre struik die bevroren is

Een hoop stront die weggeschoffeld wordt

Een stand die de wind wegwaait.

Bertolt Brecht stierf, 58 jaar oud, op 14 augustus 1956 aan een hartaanval. Als kind had hij reuma opgelopen, die een hartvergroting tot gevolg had. Na een opstand op 17 juni 1953 in Berlijn, die door de Sovjet-Unie was neergeslagen, schreef Brecht:

Na de opstand van de 17de Juni

Liet de Secretaris van de Schrijversbond

Pamfletten uitdelen in de Stalinallee

Waarin stond dat het volk het vertrouwen

Van de regering had verspeeld

En dat alleen terug kon winnen

Door zijn inspanningen te verdubbelen.

Zou het in dat geval niet makkelijker

Voor de regering zijn

Om het volk te ontbinden

En een ander te kiezen?