'Ideeën kunnen op meeste steun in nieuwe Tweede Kamer rekenen' 'Paarse' plannen maken begroting Lubbers rond

Van onze verslaggever

Mike Ackermans

DEN HAAG

Lubbers en Andriessen hebben de beleidsplannen van 'paars' ter hand genomen in de begrotingsbesprekingen met de andere ministers, die dinsdag zijn begonnen. Volgens een betrokkene ligt dat voor de hand, omdat 'de paarse ideeën op de meeste steun in de nieuwe Tweede Kamer kunnen rekenen'. Demissionair premier Lubbers kan het nieuwe gat van 2,1 miljard niet zomaar met ingrijpende maatregelen oplossen, omdat hij daarvoor de steun in de kamer mist. De CDA-PvdA coalitie is daar geslonken tot een minderheid van 71 zetels, terwijl 'paars' kan rekenen op 92 zetels.

Lubbers en Andriessen, bijgestaan door de directeur-generaal van Financiën G. van Manen, zoeken de uitgavenbeperkingen bij een aantal departementen met hoge uitgaven, zoals Onderwijs en Wetenschappen, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur en Verkeer en Waterstaat.

'Paars' wilde op deze departementen korten door te snijden in de studiefinanciering via verkorting van de studieduur, minder wegenonderhoud en minder geld voor de gemeente- en provinciale fondsen. Ook bezuinigen op de arbeidsvoorwaarden van ambtenaren (vut en wachtgeld) en op het aankoopbeleid van ministeries stonden bij 'paars' al op de agenda.

Een aantal subsidies waar de paarse gesprekspartners het mes in wilden zetten, zoals voor nieuwbouwwoningen en voor werkgelegenheidsprojecten van de arbeidsbureaus, komen eveneens in aanmerking. Bezuinigingen waarover binnen 'paars' onenigheid bestond, zoals op Defensie, zouden niet op tafel komen in het 'torentje van Lubbers', waar de gesprekken worden gehouden.

Ook de uitgaven voor de sociale zekerheid, die niet allemaal op de rijksbegroting staan, zijn onderwerp van gesprek. De paarse partijen hadden overeenstemming over maatregelen bij de WAO en WW, korten op de kinderbijslag, en afschaffing van de Algemene Weduwen en Wezenwet.

Privatisering van de Ziektewet is aan de orde, evenals bezuinigingen op de gezondheidszorg waar de uitgaven oplopen. Het niet of slechts gedeeltelijk laten doorgaan van de koppeling (tussen lonen in bedrijven en uitkeringen en minima) staat bovendien ook weer op de lijst.

Opmerkelijk is dat informateur Kok van de koningin óók de opdracht heeft gekregen een begroting op te stellen voor 1995. Kok moet daarnaast een regeerakkoord opstellen met een begroting op hoofdlijnen voor de jaren tot 1998. Het ligt voor de hand dat hij bij de opstelling daarvan, net als Lubbers, het beleidspakket van 'paars' voor de periode 1995-1998 erbij zal nemen. Volgens een ingewijde in Den Haag is de kans groot dat er daardoor straks twee overeenkomstige begrotingen liggen die in ieder geval door CDA-bewindslieden worden gesteund, en daarnaast ook door de fracties van D66 en PvdA. 'Het zal met name voor de CDA-fractie dan moeilijk worden zo'n regeerakkoord af te wijzen.'

Kok maakte de nieuwe uitgavenoverschrijding van 2,1 miljard gulden eerder deze week bekend in een brief aan zijn collega's ten behoeve van de begrotingsbesprekingen. De tegenvaller ontstaat door hogere uitgaven voor werkloosheid, hogere rentebetalingen, minder aardgasbaten en lagere belastinginkomsten. In deze 'hangpuntenbrief' zet Kok overigens de bijl in een ander stokpaardje van 'paars': de lastenverlichting voor bedrijven en burgers. Om dekking te vinden voor de tegenvaller stelt hij voor 600 miljoen gulden lastenverlichting achterwege te laten.

Uit de hangpuntenbrief blijkt ook dat VVD-leider Bolkestein gelijk krijgt in zijn bewering dat ministeries 'zachte' bezuinigingsopdrachten niet realiseren. Tijdens de onderhandelingen weigerde Bolkestein taakstellingen om de komende jaren te bezuinigen te aanvaarden zolang ze niet 'hard' waren ingevuld. In de brief staat dat de ministeries eerdere opdrachten inderdaad niet hebben uitgevoerd, en bovendien meer geld eisen voor extra uitgaven. Die claims worden overigens meteen afgewezen, en de departementen krijgen de opdracht om vóór 22 juli alsnog concrete bezuiningsvoorstellen in te dienen.