Iconisch watergevecht

Noem het toeval, of noem het de voorzienigheid: dat de hoofdpersonen niet kwamen opdagen die dag. Daar stond L.A. Raeven (Heerlen, 1971), de kunstenaarstweeling, te wachten op de actrices die voor hun nieuwe werk in het koude water van de Ankeveense Plassen zouden springen. Cameraman Rob van de Ven was er met een onderwatercamera. Maar geen meisjes te bekennen, ook de telefoon namen ze niet op. Alsof ze in het niets waren opgelost.

De keuze was onvermijdelijk. Dan maar zelf er in. Een uur later zaten ze bibberend, nat en onderkoeld op de achterbank van Rob's auto - zonder schoenen, want die waren ze tijdens de opnames verloren. Maar ze hadden een iconisch werk geschoten: Love Knows Many Faces.

Angelique: 'Die anderen hadden het óók goed gedaan, want het was ook een tweeling; die weten hoe het werkt'.

Liesbeth: 'Maar dat jij op een gegeven moment te lang onder water bleef...'

Angelique: 'Ik hield mezelf omlaag, alsof jij mij expres te lang onder duwde.'

Liesbeth: 'Je gaf me kneepjes, ik wist dat het goed zat.'

Angelique: 'Maar Rob vond het heel naar, die zag dat niet...'

Liesbeth: 'Nee, bij een ander hadden we zeker ingegrepen.'

Het is een verloren uithoek van de Ankeveense Plassen, bij Nederhorst den Berg, waar Liesbeth en Angelique Raeven aan het einde van de zomer van 2004 hun video opnemen. De filmlocatie mocht geen toeristische plaats zijn; 'geen spelende kinderen op de audio', zegt de tweeling, die ik in Amsterdam spreek. 'Geen auto's. Geen pottenkijkers. En het moest een groene wallekant hebben'.

Ze hadden rondgevaren met Rob, destijds hun vaste cameraman, die deze omgeving kende. Uiteindelijk kozen ze een steiger en kregen er 'wat cadeautjes' bij: een meerpaal, de kerktoren van Nederhorst den Berg. En, niet zichtbaar maar wel hoorbaar, een haan die kraaide: een bijbelse drie keer.

De inspiratie voor Love Knows Many Faces kwam uit het docudrama The Silent Twins (Jon Amiel, 1986) over de psychotische tweeling June en Jennifer Gibbons. In die film probeert de (door actrices gespeelde) tweeling elkaar te verdrinken, 'maar die scène vonden wij niet goed', zegt Angelique. 'In die tijd hadden wij ook veel ruzie, de politie moest er soms aan te pas komen. Maar we konden ook niet zonder elkaar', zegt Liesbeth.

Die scène kon beter. Er was geen plan, alleen een situatie. 'Een staat van zijn' filmen, dat was de bedoeling - dat is het eigenlijk vaak nog steeds in hun werk.

In dat idyllische decor duwt de (destijds) graatmagere tweeling elkaar steeds onder water, komt weer boven, lijkt elkaar te verdrinken en dan weer te redden. Onder water komt de camera dichtbij en registreert door een waas van omgewoeld zand hun maaiende armen, hun verstrengelde benen. Kijkt dan weer boven water, waar de twee, in de zon, maar net het hoofd bovenhouden of uitgeput aan de meerpaal hangen - en dan begint het weer. Het is een wurgende dans voor twee.

Niemand was aan de plas, niemand heeft ze gezien. 'Het was een slechte zomer geweest; het was een mooie dag maar het water was ijskoud', herinnert Angelique zich. Een uur lagen ze erin. Uiteindelijk is bijna al het beeld uit de eerste take genomen. Ze waren na afloop uitgeput, kwamen de steiger niet meer op. Rob trok ze aan de kant, ze hadden nog lang blauwe plekken van het stoten tegen het hout.

Love Knows Many Faces wordt bijna doorlopend wel ergens op een expositie vertoond - deze zomer in Madrid. De video komt, zoals dat heet, keihard binnen. De tweeling begrijpt wel waarom het één van hun bekende werken is - en zeker het meest geliefde werk, zeggen ze. 'Omdat dat dubbele er in zit, die woede en die liefde', zegt Liesbeth. Angelique: 'En er zit geen taal in, dat laat het heel open voor interpretatie. We hebben er mensen om zien huilen, ja.'

Nu, tien jaar later, is de plek nog even uitgestorven als toen. Dankzij een hulpvaardige tiener in het enige voorbijvarende bootje kan de fotografe de juiste foto, gezien vanuit het water, maken.

L. en A. zijn nooit meer teruggekeerd naar de Ankeveense Plassen. Beiden zijn een stuk gezonder geworden, ze werken nog samen, maar zijn elk een eigen leven gaan leiden, aan hun voeten speelt het zoontje van Liesbeth. Maar ze dragen nog immer zwart en mijden de zon. 'We zijn geen strandmensen, nee. Daar doe je ons geen plezier mee.'

'Love Knows Many Faces' is t/m 7 september te zien in de groepstentoonstelling 'Here and Elsewhere' in het Espacio Promoción del Arte - Tabacalera, in Madrid, Spanje.

undefined