Nieuws
ICC vaardigt arrestatiebevel uit tegen Poetin wegens gedwongen deportatie van Oekraïense kinderen
Rechters van het Internationaal Strafhof hebben een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de Russische president Vladimir Poetin. Volgens de rechters is Poetin persoonlijk verantwoordelijk voor de ontvoering en gedwongen deportatie van Oekraïense kinderen naar Rusland.
Volgens de VN zijn sinds de Russische invasie van 24 februari 2022 vele honderden kinderen weggevoerd, voor het merendeel kinderen uit weeshuizen en tehuizen. De Oekraïense autoriteiten zeggen dat in totaal 16 duizend kinderen zijn meegenomen. Ook tegen de Russische Kinderombudsvrouw, Maria Aleksyivna Lvova-Belova, is een arrestatiebevel uitgevaardigd.
De kans dat het daadwerkelijk tot een arrestatie komt van Poetin, lijkt klein, zeker zolang hij aan de macht is. Maria Zakharova, woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, liet vrijdag meteen al weten dat ‘besluiten van het Internationaal Strafhof geen betekenis’ hebben voor Rusland, dat het ICC niet heeft erkend.
Michel Maas is buitenlandredacteur. Eerder was hij oorlogsverslaggever en correspondent in Oost-Europa en in Zuidoost-Azië, waar hij 18 jaar woonde.
Wereldwijd hebben 123 landen het ICC erkend en het Statuut van Rome ondertekend. De ondertekenaars van het statuut zijn verplicht uitspraken van het Hof uit te voeren. Dat zou betekenen dat Poetin in 123 landen het gevaar zou lopen te worden gearresteerd, en dat hij die landen dus niet meer vrijelijk zou kunnen bezoeken.
Preventief
De rechters van het Strafhof hadden de arrestatiebevelen aanvankelijk geheim willen houden, maar hebben ze toch met naam en toenaam bekendgemaakt. Ze hopen dat de openbaarmaking preventief zal werken. Als het publiek zich bewust is van wat er gebeurt, denken de rechter, en beseft dat dat niet straffeloos kan blijven, draagt het misschien bij aan beëindiging van de ontvoeringen, die nog steeds plaatsvinden.
De Amerikaanse president Joe Biden reageerde vrijdagavond opgetogen op de bekendmaking van het arrestatiebevel. ‘We (de Verenigde Staten, red.) erkennen zelf het ICC weliswaar ook niet, maar dit arrestatiebevel maakt wel een heel sterk punt.’ Volgens Biden is het volkomen terecht dat Poetin en Rusland van oorlogsmisdaden worden beschuldigd.
Mensenrechtenorganisaties toonden zich eveneens verheugd. Directeur Internationaal recht van Human Rights Watch, Balkees Jarrah, juichte het toe dat het Strafhof nu van Poetin ‘een gezochte crimineel’ heeft gemaakt. Volgens hem zal dat mogelijk anderen afschrikken, en is hiermee ‘een eerste stap gezet om een einde te maken aan de straffeloosheid, die voor de Russische daders in de oorlog in Oekraïne te lang een aansporing is geweest’ om door te gaan met hun misdaden.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky noemde het arrestatiebevel historisch. Volgens hem stond als een paal boven water dat Poetin persoonlijk verantwoordelijk is voor de deportatie van duizenden Oekraïense kinderen. De deportaties begonnen volgens hem ‘bij de hoogste functionaris van het land’, zei Zelensky in een videoboodschap: ‘Het zou onmogelijk zijn zo’n criminele operatie uit te voeren zonder de toestemming van de man aan het roer van de terroristische staat.’
Immuniteit geen belemmering
Dat Poetin als staatshoofd immuniteit geniet is voor het strafhof geen belemmering. Die immuniteit verliest zijn geldigheid voor het ICC als het gaat om oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Het ICC mag geen mensen bij verstek veroordelen: de verdachte moet zelf aanwezig zijn tijdens het proces.
Eén keer eerder heeft een staatshoofd terechtgestaan voor het ICC: oud-president Laurent Gbagbo van Ivoorkust moest zich verantwoorden voor misdaden tegen de menselijkheid. Gbagbo’s proces begon in 2016. In 2019 werd hij vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.
De bekendmaking van het ICC komt een dag na de persconferentie waar de door de VN opgezette Commissie van Onderzoek naar Oekraïne na een jaar onderzoek haar eerste bevindingen bekendmaakte. Volgens dat onderzoek heeft Rusland zich sinds zijn inval in Oekraïne op 24 februari 2022 schuldig gemaakt aan ‘een scala van oorlogsmisdaden’.
Het overbrengen van ‘honderden’ Oekraïense kinderen uit gebieden die door Rusland waren bezet, was volgens de onderzoekers een van de belangrijkste oorlogsmisdaden. Rusland heeft zich volgens de commissie zich ook schuldig gemaakt aan aanvallen op burgerdoelen zoals ziekenhuizen, moord, marteling en opzettelijke moordpartijen.
Rusland ontkent de misdaden, inclusief de deportaties. Het houdt vol dat de kinderen ‘tijdelijk’ naar de Russische Federatie zijn gebracht. Volgens de onderzoekers werd echter alles eraan gedaan om hun verblijf daar permanent te maken. Kinderen werden bij pleeggezinnen ondergebracht, en Poetin ondertekende persoonlijk een decreet waardoor ze makkelijker de Russische nationaliteit konden krijgen.
