Hutu erkent moord op 900 Tutsi's Proces Ruanda

The Guardian, Reuter, AFP, AP

KIGALI

Op de begindag van het proces in Kigali tegen de eerste zes Hutu-verdachten van de volkerenmoord in Ruanda gaf Musoro Ndura donderdagmiddag als enige volmondig toe actief te hebben deelgenomen aan het bloedbad van vorig jaar. Als Ndura schuldig wordt bevonden, wacht hem het vuurpeloton.

De overige vijf verdachten die in hun roze gevangeniskledij met bange ogen terechtstonden, noemden slechts hun naam, toen openbaar aanklager Munyigashali erom vroeg. De meesten hadden geen advocaat bij zich.

Alleen de 17-jarige Hutu Ngomayuba Nkulikingoma zei dat hij onschuldig was. Hij wordt verdacht van het in stukken hakken van zes Tutsi's in Gitarama. Omdat hij nog minderjarig is, werd hij juridisch bijgestaan door een advocaat van de VN-organisatie Unesco.

Voor het proces had zijn kansen ingeschat: 'Alles hangt ervan af wie de rechter is. Als het een Tutsi is, ben ik dood. Als het een Hutu is, komt alles goed.'

Het proces tegen de eerste groep van de 30 duizend verdachten werd gisteren al na drie kwartier voor onbepaalde tijd verdaagd. Er was geen enkele getuige à charge komen opdagen en rechter Claudien Gatera zei meer tijd nodig te hebben om de dossiers te bestuderen.

Het proces was zeven uur te laat begonnen, omdat het door Tutsi's gedomineerde leger ondanks verzoeken daartoe van het ministerie van Justitie aanvankelijk weigerde de gevangenen naar de rechtbank te brengen. De officiële reden was dat het legervoertuig dat de gevangenen moest transporteren kapot was. Maar gevangenismedewerkers zeiden dat toestemming moest worden afgewacht van 'het hoogste niveau'.

Volgens waarnemers waren de regering van Hutu-president Pasteur Bizimunga en het door Tutsi's gedomineerde leger verdeeld over het tijdstip van de processen.

Op de Franse televisie zei Pasteur donderdag dat de processen niet mogen worden afgeraffeld, maar ordentelijk moeten verlopen.

Uiteindelijk werd besloten het proces toch te laten beginnen, omdat het gisteren precies een jaar geleden was dat president Habyarimana werd vermoord en de genocide begon.

Procureur Nsanzuwera verklaarde in Parijs echter dat Ruanda 'niet klaar' is om de vermeende daders te berechten. Er zijn nauwelijks rechters, advocaten of openbaar aanklagers beschikbaar. Hij ze te vermoeden dat 20 procent van de verdachten het slachtoffer is van 'ongefundeerde aangiften'. Driekwart van de rechters is vermoord. De rechters die het bloedbad overleefden, zijn overwegend Tutsi's die moeten oordelen over het lot van de Hutu-verdachten.

De 30 duizend verdachten zitten gevangen onder erbarmelijke omstandigheden in twintig overvolle gevangenissen.

Volgens de VN komen er elke week 250 à 300 gedetineerden om het leven wegens de 'onaanvaardbare levensomstandigheden'. De ruim duizend verdachte kinderen tussen de veertien en zeventien jaar zullen nog deze maand naar een speciaal jongerendetentiecentrum worden gebracht. De jongste is zeven jaar oud.

De regering wil met de processen het vertrouwen in de rechtsstaat herstellen. Een eerlijke rechtsgang moet bij de Hutu's de angst wegnemen dat ze altijd onderworpen zullen zijn; de Tutsi's moeten ervan worden overtuigd dat hun politieke controle over het land niet de enige garantie is om een nieuw bloedbad te voorkomen.

Degenen die de meeste schuld dragen - de politici en andere leden van de elite die de pogrom hebben georganiseerd - lopen nog vrij rond. Velen wonen inmiddels in Europa of andere Afrikaanse landen.

De VN hebben het begin van de processen toegejuicht. 'Of je wacht lange tijd tot er een perfect of bijna perfect systeem is, of je aanvaardt dat er een imperfect systeem is, begint aan de processen en probeert het systeem te verbeteren', aldus de speciale VN-vertegenwoordiger Shaharyar Khan.