Huiskamermuziek

De regie valt doorgaans weinig te verwijten. Concerten worden tegenwoordig met veel vernuft en variatie in beeld gebracht. De registraties van de Matinee op de vrije zaterdag zijn er een goed voorbeeld van. De partituur wordt nauwgezet gevolgd, bijzondere passages worden uitgelicht. Toch lukt het zelden om de uitzending dezelfde intensiteit te geven als de uitvoering in de zaal.

Sommige programmamakers gaan nog een stapje verder en halen het hele orkest overhoop, zodat de camera werkelijk het primaat heeft. Dat levert soms spannender beelden op, maar het gaat altijd ten koste van de muziek. Ook het jaarlijkse Amsterdamse Prinsengrachtfestival, dat wordt uitgezonden door de AVRO, heeft daaronder te lijden. Vorig jaar zat er alleen een - weinig fotogenieke - pianist op het gelegenheidspodium, en derhalve liet de regie de camera's veelvuldig over het publiek en de feeëriek verlichte grachtengordel dwalen. Mooie plaatjes, maar na een uur heb je die echt wel gezien.

Toch is er een formule die klassieke muziek wel tot haar recht doet komen. Dat is het portret van de scheppend of uitvoerend kunstenaar. Weliswaar staat de muziek als zodanig dan niet centraal, maar kan toch een extra dimensie krijgen door een scherpe profilering van de musicus om wie het in de film draait. Zo zag ik de afgelopen maanden een interessante dirigentenserie en een schitterend portret van de pianist Alfred Brendel, dat overigens al eens eerder was uitgezonden. Een filmische parel van oudere datum is From Mao to Mozart, het verslag van Isaac Sterns concert- en lestournee in het postmaoïstische China.

Het hoeft bij dit soort documentaires natuurlijk niet om beroemdheden te gaan. Gisteren zond het NPS-programma Het uur van de wolf een portret uit van de Wit-Russische cellopedagoog Vladimir Perlin, die met een zeldzame gedrevenheid jonge talenten opleidt voor het concertpodium. Een bijzondere film, mede vanwege het contrast tussen de muzikale warmte van Perlin en het troosteloos ogende Minsk in hartje winter.

Perlins remedie tegen ondermaats spel: het voordragen van een gedicht van Poesjkin. Had mijn ongeduldige vioollerares dat destijds maar geweten. Haar methode: 'Hóór je dan niet dat het vals is?'