Huisarrest voor Yunior García Aguilera, gevierd toneelschrijver en boegbeeld Cubaanse protestbeweging

Yunior García Aguilera werd zondag wakker onder huisarrest. Zijn straat in Havana was afgezet, zijn woning werd omringd door Cubaanse ordediensten. De 39-jarige theatermaker had die dag een eenmansmars gepland in de Cubaanse hoofdstad.

De interventie van de staat kwam niet als een verrassing. ‘Mijn veroordeling is al geschreven’, zei García vrijdag in een telefonisch interview. De vraag is hoe diezelfde overheid maandag reageert op een volksprotest dat hij organiseerde, maar waaraan hij niet kan deelnemen.

De jonge activist heeft weinig weg van de geslepen handlanger van de imperialistische Verenigde Staten , waarvoor de Cubaanse Communistische Partij hem uitmaakt. Rommelig haar, een oorbel, een grote bril op het ronde gezicht. Tot amper een jaar geleden was hij een toneelschrijver met succes op en buiten het eiland. Weliswaar een kritische artiest, maar met de typische Cubaanse gave om precies langs de ongeschreven randen van de Cubaanse meningsuiting te scheren.

In de afgelopen maanden groeide García uit tot het gezicht van een Cubaanse protestbeweging en zodoende tot vijand van Cuba’s eenpartijstaat. Zijn Facebookgroep Archipiélago (‘eilandenrijk’) verwierf in korte tijd ruim 35 duizend leden. De beweging riep op tot een vreedzame manifestatie op 15 november, in navolging van het spontane volksprotest van 11 juli. Sindsdien doet de overheid er alles aan om het initiatief af te schilderen als een Amerikaanse aanval op de Cubaanse revolutie, zegt Garciá vrijdagmiddag vanuit zijn woning in Havana.

‘Na de protesten van 11 juli stelde het hoofd van het hooggerechtshof tijdens een persconferentie dat vreedzaam demonstreren in Cuba een recht is. Daarom dienden wij netjes twee maanden van tevoren een demonstratieverzoek in. Maar de staat verklaarde onze mars illegaal. Het Openbaar Ministerie belde ons op en dreigde met lange gevangenisstraffen als we zouden volharden in ons plan.’

U bent geschoold binnen de Cubaanse Revolutie. Wanneer viel u van uw geloof?

‘Het jaar 2003 was voor mij een keerpunt. De staat arresteerde meerdere dissidenten en doodde drie jongeren die met een gekaapte boot het eiland probeerden te ontvluchten. Toen ervoer ik een werkelijkheid die veel harder was dan ik tot dan toe geloofde.

‘Het afgelopen jaar, en zeker na 11 juli, besefte ik dat ik meer moest doen dan alleen mijn stem te laten horen in het theater. In november demonstreerde ik al met een groep artiesten voor het ministerie van Cultuur. In juli gingen we opnieuw de straat op en werd ik gearresteerd. Ik bracht een etmaal door in de cel. Honderden andere jongeren zitten nog steeds vast.’

Hoe groot is de Cubaanse onvrede?

‘Het regime reageert zo agressief, omdat het weet dat het meer dan de helft van het volk kwijt is. We leven in een van de slechtste tijden uit de hele revolutionaire periode. Niet alleen vanwege de pandemie, maar ook door wanbeleid, met als gevolg een enorme schaarste, grote inflatie, langdurige stroomuitval en een gebrek aan medicijnen. Je kunt niet eens een pijnstiller krijgen bij hoofdpijn.’

‘Opiniepeilingen bestaan niet in Cuba, maar luister naar de mensen in de rijen voor de winkels, bij de bushaltes, op sociale media. De komst van internet een paar jaar geleden betekende een enorme verandering. Voorheen had de staat controle over alle media, maar online heeft hij de strijd verloren, sociale media zijn een plek van vrije meningsuiting gebleken.’

Waarom besloot u zondag in uw eentje te demonstreren?

‘De autoriteiten hadden al aangekondigd dat ze me voorafgaand aan onze mars zouden arresteren. Daarom wilde ik zondag alvast demonstreren, een eenmansmars met een witte roos in mijn hand, een Cubaans symbool van eenheid. Dat kan op geen enkele manier een misdaad zijn. Toch zullen ze me waarschijnlijk arresteren en vervolgen. Ik heb besloten af te zien van een verdediging. Ik heb te veel respect voor het theater om mee te doen aan hun farce.’

Wat gaat er maandag gebeuren wanneer mensen ondanks het afgekondigde verbod de straat op gaan?

‘Ik weet het niet. Mijn enige wens is dat er geen geweld plaatsvindt. Dat alle Cubanen, voor en tegen de regering, slimme manieren vinden om te demonstreren zonder elkaar te lijf te gaan.’

Hoe zal de overheid reageren?

‘Met geweld, dat heeft ze al aangekondigd. Ik heb ergens nog een klein beetje hoop dat het gezond verstand zal zegevieren. Maar misschien ben ik naïef.’

Wat is uw droom voor Cuba?

‘In 1959 verruilden we de ene dictatuur voor de andere. Dat heeft te lang geduurd, het kan niet langer zo zijn dat één partij de wetten voorschrijft. Cubanen moeten via de stembus kunnen beslissen in wat voor land ze willen leven. De Cubaanse held José Martí stelde ooit dat Cuba een republiek moet zijn voor allen en voor het welzijn van allen. Dat voornemen staat in de grondwet, maar we zijn er tot nog toe niet in geslaagd.’

Verandering is al zo vaak aangekondigd. Wat maakt dit moment anders?

‘De huidige leiders hebben niet het charisma van de oude generatie, niet de overtuigingskracht van hun voorgangers. Mensen geloven het niet meer wanneer politici aan hen vragen offers te brengen. Of wanneer ze zeggen dat de Amerikanen de vijand zijn. Ik ben tegen het Amerikaanse embargo, want het is het beste excuus dat de Cubaanse overheid zich ooit kon wensen om alle eigen problemen op af te schuiven.

‘Wie wil er nog offers brengen voor een socialistische revolutie, wanneer onze leiders in villa’s wonen met zwembad, rondrijden in luxeauto’s en dineren met kreeft en champagne? We leven letterlijk in George Orwells Animal Farm. Ik ben ervan overtuigd dat deze generatie die verandering gaat meemaken.’