'Houdt de dief! Dat geeft best een kick'

Van onze verslaggeefster

Annieke Kranenberg

AMSTERDAM

Albert opereert nooit alleen. Nu werkt hij samen met een paar vrienden. Maar een jaar geleden soms met meer dan veertig leeftijdsgenoten. 'We bedachten tevoren hoe we het zouden aanpakken en wat we wilden jatten.'

Dat gaat zo: de jat-crew (zo noemt de groep zich) stapt met tientallen scholieren tegelijk een winkel binnen. Supermarkten, drogisterijen en snoepwinkels zijn favoriet. Een aantal van hen probeert de aandacht af te leiden en rekent een paar snoepjes af. Opeens bedenken zij dat ze niet genoeg geld bij zich hebben, of willen ze toch dropveters in plaats van lollies. Onderwijl laadt de rest zijn rugzak vol. 'Je kunt bijvoorbeeld ook een zak snoep tussen je rugzak en je jas verstoppen', legt Albert uit.

Vier op de tien winkeliers in de buurt van een school hebben last van leerlingen die tijdens de pauzes de zaak binnenkomen. Dat blijkt uit een steekproef van het blad Distrifood voor supermarkten. Bij meer dan 40 procent van de ondervraagden is een school in de buurt gevestigd. De meeste ondernemers treffen maatregelen om diefstal en overlast tegen te gaan.

Zo ook snoepwinkel Jamin in de Leidsestraat in Amsterdam. Sinds een jaar mogen scholieren slechts met twee tegelijk naar binnen. 'Er wordt nu minder gestolen', aldus verkoopster Mandy Orna, 'maar ze halen nog steeds het bloed onder mijn nagels vandaan.'

Elke schooldag tussen twaalf en één uur houdt zij haar hart vast. 'We sluiten de deuren om ze om de beurt naar binnen te laten, maar een stuk of dertig scholieren blijven voor het raam staan.'

'De winkel is openbaar, wij hebben het recht om binnen te komen', krijgt Orna vervolgens te horen. 'Uiteindelijk schelden ze ons uit voor kankerhoer of bitch. Het is echt verschrikkelijk.' Ook bonken en spugen de leerlingen tegen de ramen.

Op de telefoon staat het nummer van het Barlaeusgymnasium vermeld, want daar komen de lastpakken volgens Orna vandaan. 'Als er iets aan de hand is, mogen we de school bellen, want de politie komt altijd te laat. Zij moeten de ouders inlichten, dat is het enige dat kan helpen.' Het Barlaeusgymnasium laat echter weten dat winkeldiefstal vooral een zaak van de politie is.

In zijn 'broek schijten' doet Albert niet snel. Albert: 'Als je wordt gesnapt, mag het personeel niet aan je zitten, want dan kan je ze aanklagen.'

Daarom wist Albert een paar keer te ontsnappen. Hij wees de caissières op zijn rechten en rende weg. 'Eén keer schreeuwden ze me ''houdt de dief'' na. Dat geeft best een kick.'

Het filiaal van Albert Heijn in de Beethovenstraat in Amsterdam doet er alles aan om zich te wapenen tegen kruimeldieven. De AH zit eens per twee maanden met drie scholen en andere winkeliers uit de buurt rond de tafel om te bekijken hoe zij de overlast kunnen beperken. De AH heeft vier rode mandjes van de Etos gekregen. Met één mandje mogen twee scholieren naar binnen. Een bewaker houdt tot twee uur 's middags de jeugd in de gaten.

Volgens vwo-scholiere Jasmijn (14) is het onmogelijk om nog iets bij de AH te pikken. 'Vroeger kwamen kinderen met pakken koeken naar buiten rennen. Maar zie je die zwarte bollen aan het plafond? Dat zijn camera's.'

Eefje kent een aantal trucjes om winkeliers om de tuin te leiden. 'Als je met een walkman door het alarmpoortje loopt, kun je horen of het aan staat, want dan piept de walkman.' Ook kan het alarmsysteem geen gestolen producten signaleren als ze in een isolatietas zijn verstopt. 'Bij de H & M is het echt gemakkelijk. Deze ketting komt er vandaan. Ik heb gewoon het kaartje er afgehaald.'

Eefje jat om geld te besparen. 'Ik ken meisjes die dure merkkleding stelen. Zij knippen de code eruit. Het maakt ze niet uit dat ze een gat in hun broek hebben. Dat doe ik niet.' Eefje zegt nooit bij particuliere bedrijven te stelen. 'Alleen bij grote winkelketens, anders vind ik het zielig.'

Albert heeft een mechanisme gevonden om niet met zijn schuldgevoel in conflict te raken. 'Ach, iedereen heeft een dark side. Als ouderen klagen over de jeugd, gaat het niet over mij. Dan denk ik aan al mijn goede kanten.'

(De namen van de jongeren zijn gefingeerd.)