Hongarije wil transgenders per wet afschaffen: ‘Dit voorstel gumt ons uit’

De Hongaarse regering wil deze week invoeren dat transgenders officieel het geslacht behouden waarmee ze zijn geboren. Al jaren wordt het land steeds lhtbi-onvriendelijker. ‘Het prachtige Hongarije wordt van binnenuit vergiftigd.’

Het geheim waar Judit mee leeft, past in een kleine, linnen tas. Op deze zonnige middag in Boedapest zal ze de tas niet opendoen, maar ze wil best vertellen wat er in zit: haar identiteitsbewijs. Ze heeft het kaartje altijd bij zich, zegt ze zachtjes, voor het geval ze hem bij een officiële instantie moet laten zien. ‘Maar de naam en foto die erop staan, hebben niks meer met mij te maken.’

De 21-jarige Judit (een pseudoniem, ze is bang voor een stigma) werd geboren als jongen, maar gaat sinds twee jaar door het leven als vrouw. Haar partner, haar ouders en vrienden op de universiteit zijn allemaal gewend aan haar nieuwe identiteit. Ze draagt een zalmroze sjaal en heeft licht gekrulde wimpers. Alleen: voor de wet is ze nog man.

Judit diende een aanvraag in voor een sekseverandering, twee jaar geleden al, maar haar papieren verdwenen bij het bevoegde ministerie in een diepe la, net als bij tientallen andere Hongaarse transgenders. Sindsdien leeft ze in onzekerheid. Deze week dreigt het parlement in Boedapest een streep te zetten door al haar dromen. In haar eigen woorden: ‘Dit voorstel gumt ons als transgenders uit.’

Bij geboorte

Terwijl de coronapandemie alle aandacht opslokt, heeft de rechts-populistische regering van premier Viktor Orbán stilletjes voorgesteld om het woord ‘geslacht’ anders uit te leggen. Voortaan zal er in de burgerlijke stand ‘geslacht bij geboorte’ staan, vast te stellen op basis van ‘primaire geslachtskenmerken en chromosomen’. Iedereen is man óf vrouw, voor tussenvormen (‘interseks’) is geen ruimte. Vertaald naar Judits leven betekent dit dat ze voor de Hongaarse wet altijd man zal blijven. Ter vergelijking: in Rusland en Wit-Rusland, waar rechten van lhbti’ers ook onder druk staan, kun je je geslachtsverandering wel laten registreren.

Een lid van Orbáns kleine coalitiepartner diende het plan in op de late avond van 31 maart – toevallig of niet de Internationale Dag van de Transgenderzichtbaarheid. De ochtend erop zag Judit het nieuws op Facebook. ‘Ik kon het niet geloven.’ Ze voelde zich teruggeworpen in de tijd. Toen ze 5 of 6 was zei een therapeut tegen haar ongeruste ouders: maakt u zich geen zorgen, uw zoontje wordt vanzelf een echte jongen. ‘Iedere nacht bad ik tot God, hopend dat ik wakker zou worden als meisje. Omdat ik niet wist wat een transgender was, dacht ik dat alleen een wonder me kon redden.’

In Hongarije geldt de procedure al sinds 2016 als nagenoeg bevroren. Mensen die zich de laatste jaren met alle benodigde papieren (waaronder een fiat van een psychiater en een arts) bij het ministerie meldden, kregen – net als Judit – geen antwoord.

Fundamenteel recht

Maar in februari oordeelde een rechtbank in de zuidelijke stad Pécs dat naamsverandering een ‘fundamenteel recht’ is. Het lijkt erop dat Orbáns kabinet het wetsvoorstel in reactie op die uitspraak heeft geschreven, zegt Tamás Dombos van Háttér, een niet-gouvernementele organisatie die opkomt voor lhbti’ers. ‘Het plan is verstopt in een groot pakket hervormingen, om voorgoed af te zijn van het juridische geharrewar.’

Tijdens haar transitie las Judit het verhaal van een vrouw uit Eger, een stadje in het noorden. De hoogblonde Eszter Berencsi (28) is een kleine beroemdheid in de transgemeenschap. Haar nagels zijn uitbundig roze geverfd. Zij had geluk: haar geslachtsverandering werd als een van de weinige goedgekeurd.

Toch blijft Berencsi’s leven een worsteling. Bij een bloedbank in Boedapest werd ze weggestuurd, ze mocht niet doneren. Op Facebook kreeg ze zoveel haatberichten (‘Moge God toestaan dat je sterft’) dat ze haar pagina moest sluiten. De politie startte een onderzoek. ‘De regering ontmenselijkt ons’, zegt ze telefonisch, ‘maar ik ben niet bang. Ik vecht terug.’ Eind mei gaat ze voor de wet trouwen met een goede vriend. Het is haar eigen middelvinger naar de regering. Aangezien Hongarije geen homohuwelijk kent, is ze dan voorgoed vrouw.

Het Center for Fundamental Rights is een ultraconservatieve denktank die drijft op geld van de Fidesz-regering. In de ogen van directeur Miklos Szántho is het simpel: de preambule van de grondwet – door Fidesz geschreven in 2011 – gaat uit van een ‘christelijke cultuur’, dus van rechten voor transgenders kan geen sprake zijn. Het ‘concept’ gender is volgens hem kunstmatig gecreëerd door ‘aanhangers van gender-ideologie’, en gaat in tegen de ‘fysieke en mentale ontwikkeling’ van kinderen.

‘Te gay’

Eerder trok Hongarije zich terug uit het Eurovisiesongfestival, volgens onbevestigde berichten omdat het ‘te gay’ zou zijn. Moreel gezien zit er geen verschil tussen pedofilie en homo’s met een adoptiewens, zei parlementsvoorzitter Lászlo Köver. Fidesz is de laatste jaren steeds verder naar rechts opgeschoven, en voert een familiepolitiek waarin geen plek is voor lhbti’ers. Toen een oppositielid een brief uit de transgemeenschap begon voor te lezen, werd ze door de commissievoorzitter afgekapt, omdat hun verweer ‘niet relevant’ zou zijn.

Ondertussen blijft onduidelijk of de wet straks met terugwerkende kracht gaat gelden. De tekst zwijgt daarover. Het zou betekenen, zegt Berencsi, dat zelfs als ze op een dag moeder is van een gezin, ze in een toekomstig paspoort of rijbewijs weer man zou worden. Kenners schatten die kans klein in, maar hekelen de onduidelijkheid.

Judit heeft al besloten dat haar toekomst elders ligt. Ze wil naar Frankrijk om daar een masteropleiding te doen en – op termijn – een paspoort aan te vragen. ‘Kijk om je heen, Hongarije is een prachtig land. Maar het wordt langzaam van binnenuit vergiftigd.’ Samen met ruim twintig andere transgenders heeft ze een zaak aangespannen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Die zaak kan nog jaren duren, en daar wil ze niet op wachten. Ze pakt haar linnen tas en stapt de lentezon in.