Hoeveel levens kan corona in ons land eisen?

De coronakoorts covid-19 kan in Nederland duizenden, maar ook een half miljoen mensen het leven kosten, blijkt uit berekeningen op het spreekwoordelijke bierviltje. Wat zijn in het bizarre dobbelspel met Magere Hein precies de spelregels?

Het is een vraag waar experts en beleidsmakers liever een beetje omheen gaan. Dát er in ons land nog veel meer mensen gaan overlijden aan de coronaziekte covid-19, staat vast. Maar hoeveel kunnen dat er worden? Als het mee zit, of als het tegen zit?

Het eerlijke antwoord op die vraag is uiteraard: niemand die het weet. Om in te schatten hoeveel mensen er aan de ziekte overlijden, moet je weten hoe dodelijk de ziekte is, hoe snel hij zich verspreidt, in hoeverre we die verspreiding kunnen afremmen, of het virus straks afremt in de zomer en wanneer er een geneesmiddel of een vaccin is. Al die factoren zijn onbekend.

Sterftecijfer

Maar een voorzichtige inschatting kan natuurlijk wel, op basis van de eerste cijfers die uit de onderzoeken naar voren komen. Eerst het sterftecijfer. Van alle mensen die tot dusver besmet raakten met het virus, ging tot dusver wereldwijd 3,9 procent dood. Alleen is dat cijfer vrijwel zeker te hoog, omdat de onderzoeken doorgaans alleen over de ziekste patiënten gaan – en onder hen is de sterfte uiteraard hoger.

Bovendien verschilt de sterfte zeer per land. In Italië, een land met veel ouderen dat bovendien werd overrompeld door de ziekte, overlijdt 7,7 procent van alle vastgestelde gevallen. In Nederland is dat 1,7 procent. En ook hier geldt dat de schatting naar men aanneemt ‘te hoog’ is: onbekend is hoe groot het aandeel is van mensen met milde klachten, die niet in de statistieken zitten. In bijvoorbeeld Zuid-Korea, waar men zich ook met lichte klachten kan laten testen, is het sterftecijfer lager dan 1 procent. De WHO gokt daarom dat de sterfte aan het coronavirus uiteindelijk zal zitten tussen de 0,3 en de 1 procent.

Verloop van epidemie

Dan is er het verloop van de epidemie zelf. Naar epidemiologen aannemen, dooft de uitbraak uit als 60 tot 80 procent van de bevolking de ziekte heeft doorgemaakt en zo immuniteit heeft opgebouwd tegen het virus. Vandaar de ietwat dramatische uitlating van premier Rutte deze week: veel Nederlanders zullen door dit virus worden geïnfecteerd.

Dan kan het schatten beginnen. In het gunstige geval is de sterfte 0,3 procent en raakt 60 procent geïnfecteerd. Het aantal levens dat de ziekte dan in Nederland zou eisen is 0,003 x 0,60 x 17,18 miljoen inwoners = 31 duizend slachtoffers. Om een idee te geven: in een heftig griepseizoen eist de griep in ons land ongeveer 10 duizend mensenlevens.

In het ongunstige geval is de sterfte aan corona 1 procent en raakt op termijn 80 procent geïnfecteerd. Dan komen we uit op 0,01 x 0,80 x 17,18 miljoen inwoners = 137 duizend mensen. Om ook dat enigszins in perspectief te plaatsen: dat is drie keer zoveel als er jaarlijks in Nederland mensen overlijden aan de gevolgen van kanker.

Groepsimmuniteit

Die cijfers kunnen uiteindelijk lager of juist hoger uitvallen. Lager: als er bijvoorbeeld op tijd een vaccin komt. Met een vaccin kan men de groepsimmuniteit ‘kunstmatig’ vergroten. Laten we even aannemen dat er eind dit jaar een vaccin komt en dat tegen die tijd dankzij strenge beperkingen op het sociale leven slechts 5 procent van de bevolking het virus heeft opgelopen. Het aantal mensenlevens dat dan valt te betreuren, zou dan in liggen tussen de 2.500 en de 9.000 slachtoffers.

Het kan ook tegenzitten. Het nachtmerriescenario is hier dat de intensive cares volraken en men maar een deel van de kritiek zieke patiënten kan helpen. Ook dat kunnen we grof schatten. De onderzoeken gaan ervan uit dat tot 6 procent van de patiënten beademing nodig heeft.

Dat is waarschijnlijk wederom een overschatting omdat de milde gevallen er niet bij zitten, maar voor het beeld: laten we ervan uitgaan dat van hen tweederde overlijdt. De totale sterfte kan in dat zwartste scenario oplopen tot 0,04 x 0,80 x 17,18 miljoen inwoners = 550 duizend mensen, ofwel ruim een half miljoen Nederlanders.

Ziedaar de donkere wolken die zich boven het land hebben samengepakt: een ziekte die een paar duizend mensen het leven kan kosten, maar ook een half miljoen.

Dat zijn dan wel de totalen, benadrukt hoogleraar theoretische epidemiologie Hans Heesterbeek, na inzage van bovenstaande berekeningen. ‘Het is niet zo dat deze sterfte in één keer komt. De hoop is natuurlijk dat je een golf nu krijgt en kleinere golfjes in het najaar. Tot we een vaccin hebben en met de beperkende maatregelen voldoende tijd hebben gewonnen om de schade te laten meevallen.’