Hoeveel CO2-uitstoot scheelt het intomen van Shell?

In een baanbrekende uitspraak is Shell door de rechter gedwongen de komende jaren zijn uitstoot van broeikasgassen met 45 procent te verlagen. Als een van de grootste vervuilers ter wereld heeft het Nederlands-­­ Britse olie- en gasbedrijf volgens de rechter een extra verantwoordelijkheid om zich aan de klimaatdoelen te houden. Want alleen als de grote bedrijven meedoen, aldus het vonnis, zal de uitstoot echt afnemen. Hoeveel scheelt het als Shell zich aan de rechterlijke uitspraak gaat houden en wat is het effect als andere grote bedrijven volgen?

Jaarlijks is Shell verantwoordelijk voor de uitstoot van 550 megaton koolstofdioxide, waarmee het bedrijf op de tiende plek staat in de wereldwijde ranglijst. Hiermee neemt Shell in totaal 1,4 procent van de wereldwijde uitstoot voor zijn rekening. Slechts 15 procent hiervan is direct te herleiden tot ­raffinaderijen, boorplatforms en andere activiteiten van de Shell-groep, de zogeheten ‘scope 1’-emissies. De rest komt op het conto van toeleveranciers (scope 2) en klanten (scope 3). De CO₂-uitstoot van een auto waarvan de bestuurder bij Shell heeft getankt valt ­bijvoorbeeld in deze derde categorie.

Shell had zich al voorgenomen om in 15 jaar 45 procent CO₂ minder uit te stoten en per 2050 geheel klimaatneutraal te zijn. Bij deze doelen staat wel een ­cruciaal sterretje: besparingen door klanten tellen ook mee in deze doel­stellingen. De reductie van 45 procent is bovendien een relatieve besparing: de uitstoot mag groeien, als de hoeveelheid duurzame energie maar sneller groeit. De Haagse rechtbank noemt deze ambities ‘weinig concreet’ en ‘niet-bindend’. Het oordeel luidt dat Shell per 2030 de eigen uitstoot (scope 1) in absolute zin met 45 procent moet reduceren, en daarnaast ‘een zware inspanningsverplichting’ heeft om de uitstoot bij klanten en leveranciers (scope 2 en 3) ook met 45 procent te verminderen.

Een kleine meevaller voor het energiebedrijf: het gaat om een netto-besparing, dus de uitstoot mag elders gecompenseerd worden. Dat is nog een hele klus, volgens Milieudefensie is er een bos nodig dat drie keer zo groot is als Brazilië.

Als Shell de totale uitstoot (dus ook van leveranciers en klanten) weet terug te dringen met 45 procent scheelt dat wereldwijd bijna 250 megaton per jaar. Ter vergelijking: de gemiddelde wereldburger zorgt voor 4,4 ton CO₂-uitstoot per jaar, 0,0000044 megaton. Toch is ­alleen het intomen van Shell niet voldoende. Zelfs als het bedrijf ook aan de inspanningsverplichting voldoet, scheelt dat maar net iets meer dan 0,6 procent van de wereldwijde uitstoot.

Alle grote energiebedrijven samen kunnen wel degelijk impact hebben. De gehele top-20 van bedrijven is goed voor ruim 35 procent van de uitstoot, volgens het Climate Accountability Institute. Op de eerste plek staat Saudi Aramco, met al zijn olievelden verantwoordelijk voor bijna 5 procent van alle CO₂-emissies. Dit is een van de vele bedrijven in staatseigendom op de lijst. Op de tweede plaats staat het Russische Gazprom met ruim 1.500 megaton, en ook Coal India en PetroChina staan hoog in de lijst.

Met zo’n 150 megaton uitstoot zorgt Nederland voor minder CO₂ dan veel ­andere landen (en ook voor een stuk minder dan Shell), maar omgerekend naar ­inwonertal is de uitstoot vrij hoog. Tata Steel, KLM en Chemelot behoren ­samen met Shell tot de grootste uit­stoters van Nederland. Milieudefensie heeft geen concrete plannen om tegen deze bedrijven te procederen, maar ­mogelijk leidt de dreiging van een rechtszaak al tot minder uitstoot. Milieudefensie heeft niet alleen de zware indus­trie in het vizier, volgens de organisatie zijn de zuivel- en vleesindustrie misschien nog wel grotere boosdoeners. De juridische aanmaningen voor FrieslandCampina en Vion liggen al klaar.