Hoe kon het zo misgaan bij de huisbankier van Silicon Valley en dreigt een nieuwe Lehman-crisis?

Waardoor raakte de Silicon Valley Bank in de problemen?

Elke bank is in principe instabiel. Het geld dat banken van (spaar)rekeninghouders krijgen, lenen ze in een veelvoud uit aan andere mensen die geld nodig hebben. Dat kunnen hypotheken zijn, maar ook leningen aan start-ups en staatsobligaties, zoals de Silicon Valley Bank (SVB) deed: de rente die dat oplevert, is groter dan de rente die de bank aan zijn rekeninghouders betaalt.

Meestal houden banken maar 10 procent in kas van het geld dat ze voor rekeninghouders beheren. Dus als te veel klanten om wat voor reden dan ook hun geld tegelijkertijd terug willen, dan is dat er niet. Dat gebeurde met de SVB, en leidde vrijdag tot het op een na grootste bankroet van een bank in de Amerikaanse geschiedenis.

Woensdag kondigde de SVB, dat naar eigen zeggen de helft van de Amerikaanse techsector als klant had, aan voor 2,25 miljard dollar (2,1 miljard euro) aan nieuwe aandelen uit te geven. Dat bleek nodig vanwege een aanzienlijk verlies op de beleggingsportefeuille. Daarop haalden verschillende durfinvesteerders hun geld van de bank en adviseerden ze de start-ups waar ze een vinger in de pap hebben hetzelfde te doen. Er ontstond een sneeuwbaleffect.

Waarom besloot SVB tot de aandelenuitgifte?

De SVB had veel rekeninghouders in de techsector. Daar gaat het niet zo lekker de laatste tijd: de kosten gaan omhoog, onder meer door de gestegen rente, terwijl de inkomsten achterblijven. Dus haalden die ondernemers geld van hun rekening. Om dat te kunnen uitkeren, had de bank cash nodig dat het niet op voorraad had. Dus verkocht de bank een deel van zijn staatsobligaties.

Probleem was dat die (oudere) obligaties relatief weinig rente opleverden, vergeleken met de rente die beleggers momenteel krijgen op nieuwe obligaties. Dat betekent dat niemand ze tegen de prijs wilde hebben die de SVB er zelf ooit voor had betaald. Uiteindelijk moest de SVB ze met 1,8 miljard dollar verlies verkopen om genoeg geld te hebben voor de rekeninghouders die op de stoep stonden. Daarop besloot de bank nieuwe aandelen uit te geven.

Wat veroorzaakte de paniek bij de SVB-klanten?

Het verlies van 1,8 miljard dollar op de obligaties was een alarmsignaal. Als iedereen rustig blijft en erop vertrouwt dat financiers of de overheid de bank te hulp komen, kan iedereen ook rustig blijven, omdat financiers of de overheid het gat kunnen overbruggen. Als een paar rekeninghouders het niet vertrouwen en hun geld van de bank halen, volgen er al snel meer. Dan wordt het financiële gat zo groot dat het niet meer op een normale manier te overbruggen is en gaat de bank failliet.

In het geval van de SVB werd de bankrun gestart door de libertaire miljardair Peter Thiel, oprichter van PayPal en financier van de hard-rechtse vleugel van de Amerikaanse politiek. Nadat hij het geld van zijn Founders Fund had weggehaald, waren nogal wat rekeninghouders bang dat ze hun geld dreigden kwijt te raken. Van hen had 96 procent er meer gestald dan het maximale bedrag van 250 duizend dollar dat de Amerikaanse overheid gegarandeerd terugbetaalt bij een bankfaillissement.

Zijn ze dat geld nu kwijt?

Nee, de Amerikaanse overheid komt hen te hulp. Zondag meldden het ministerie van Financiën, de centrale bank (Fed) en de toezichthouder FDIC in een gezamenlijke verklaring dat alle SVB-rekeninghouders maandag bij hun geld zouden kunnen. Of dat inderdaad is gelukt, is nog niet bekend.

Rekeninghouders van de Britse dochterbank van de SVB hoeven zich evenmin zorgen te maken. Dit filiaal is zondag voor 1 pond gekocht door HSBC. Die bank heeft genoeg cash om geld uit te keren, maar waarschijnlijk is dit niet meer nodig omdat de rekeninghouders nu gerustgesteld zijn.

Dreigt er een olievlek van andere omvallende banken?

Na de SVB viel nog een tweede Amerikaanse bank om, de Signature Bank. Ook die rekeninghouders worden gered door de overheid. Een derde bank, de First Republic Bank, heeft zich net op tijd kunnen versterken met fondsen van JP Morgan Chase.

Als het vertrouwen wegebt, lopen natuurlijk meer banken gevaar. Om te voorkomen dat dan eenzelfde domino-effect ontstaat als bij de SVB, heeft de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen toegezegd dat de banken hun staatsobligaties niet gedwongen met korting hoeven te verkopen op de markt, maar als onderpand kunnen geven bij de centrale bank. Die geeft daar dan cash voor in de plaats.

Voor dit fonds heeft de centrale bank 25 miljard dollar gereserveerd, al zal dat, als het goed is, nauwelijks hoeven te worden aangesproken omdat de obligaties in principe een groot deel van hun waarde behouden.

Is deze crisis te vergelijken met de Lehman-crisis?

In 2008 viel de zakenbank Lehman Brothers om, omdat die veel geld had zitten in hypotheken die veel minder waard waren dan waarvoor ze op de balans stonden. Die brachten dus niets op toen de nood aan de man kwam. Het faillissement veroorzaakte een grote financiële crisis: ook andere banken bleken zich rijk te hebben gerekend met die waardeloze hypotheken, en het vertrouwen galoppeerde te paard de glanzende kantoortorens uit.

Verschillende overheden en centrale banken (de VS, Nederland) kwamen te hulp door voor honderden miljarden (delen van) banken te kopen, of de waardeloze waardepapieren voor veel te veel geld van de banken te kopen. Nu zegt Yellen dat ze dat niet weer gaan doen, zo’n redding over de rug van de belastingbetalers.

Ook president Joe Biden garandeerde dat maandag tijdens een korte televisietoespraak, kort voor het openen van Wall Street. ‘De belastingbetaler zal niet opdraaien voor de verliezen. Ik herhaal het: de belastingbetaler zal niet opdraaien voor de verliezen.’