Hoe een onopvallende Vlaming in één klap miljonair werd dankzij een duif. En wat een steenrijke Chinees daarmee te maken had

In maart dit jaar werd de Vlaming Joël Verschoot (62) miljonair, dankzij de verkoop van een vogel: de superpostduif Armando. De Volkskrant ging langs bij Verschoot en zocht uit hoe het zover kwam.

‘Dag, u spreekt met Joël Verschoot. Ik zou graag een 24-uursbeveiliger willen inhuren.’ Het was 7 maart 2019 en Verschoot (63) besefte dat er in het hok dat hij ooit zelf had getimmerd een gouden buit zat opgesloten, die, je weet het immers nooit, zomaar verschalkt kon worden door kwaadwillenden. Achter zijn perceel in het Vlaamse Ingelmunster stond een kas waarin tomaten werden gekweekt, waar mensen werkten die je, vond Verschoot, niet zomaar kon vertrouwen. Als die weet hadden van wat hier te vinden was, zouden ze over het hek kunnen klimmen, of over het dak kunnen komen, om…

Aan de andere kant van de lijn werd gevraagd wat er dan zo dringend beveiligd moest worden. Juwelen? Goudstaven? Een erfenis in cash? ‘Mijn duivenhok,’ zei Verschoot. ‘Er is haast mee.’

Drie dagen daarvoor was de veiling van 178 van zijn duiven begonnen. Een van zijn vogels, Armando, was zo gewild dat de teller na twintig uur al op vier ton stond. En de veiling zou pas de 17de gesloten worden. Verschoot moest zorgen dat er niets mis zou gaan.

Een beveiliger nam zijn positie in voor het hok. ‘Wat als de rovers met meer zijn?’, had Dieter, de zoon van Verschoot opgemerkt. Op de laatste veilingdag werd er daarom voor de zekerheid ook nog een waakhond ingezet.

Op 17 maart zou de veiling tot 11.00 uur ’s ochtends duren, maar omdat twee belangstellenden maar tegen elkaar op bleven bieden werd er telkens met vijf minuten verlengd. Om 12.45 uur zat het erop. Op de teller stond 1.252 duizend euro voor één duif. In totaal brachten al Verschoots duiven 2.401.042 euro op.

Het nieuws ging de wereld over: ‘Belgian racing pigeon sells for record-breaking £1.07m’ (The Independent), ‘Champion-bred pigeon sells for world record of $1,42 million’ (FOX News). ‘Pigeon flies high in record $1,5 million auction’ (Gulf Today).

De beveiliger zou voor het hok blijven staan tot de nieuwe eigenaar Armando zou overnemen.

Wilt u dit verhaal liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie

Een duif vindt altijd de weg terug

In de ogen van veel mensen zijn duiven die vervelende vogels die de gevel onderpoepen, lawaai maken en zich niet laten wegjagen. Beesten waarvoor je professionele ongediertebestrijders kunt inschakelen en waar in sommige steden zelfs voederverboden voor zijn afgekondigd.

Maar dat wat duiven tot zulk hardnekkig ongedierte kan maken in de ogen van de één, is tegelijkertijd waarom ze goud waard zijn in de ogen van de ander: als ze eenmaal een plek hebben gekozen om een nest te bouwen, als ze te eten hebben en een fijne relatie, zijn ze moeilijk van die plek te verdrijven. Een duif vindt de weg naar huis bijna altijd terug, wat ze zeer geschikt maakt om mee te ‘racen’. In duivenraces vliegen geen ‘wilde’ stadsduiven, maar postduiven waarmee al eeuwen wordt gefokt. In het gokken op raceduiven gaan vele miljoenen om en Armando van Joël Verschoot is de Lionel Messi, de Max Verstappen, de Pieter van den Hoogenband onder de duiven. Verschoot: ‘Ik noem hem de Eddy Merckx.’

Om te begrijpen waarom Armando zo’n superduif is geworden, moeten we terug naar de tijd dat Joël Verschoot nog klein was. Zijn vader Willem was een duivenmelker. Joël was de enige van negen kinderen die gefascineerd was door de vogels, met hun eindeloze gekoer en groen opglimmende nekveren. Iedere week gaf zijn vader hem een duif mee naar het plaatselijke lokaal, het café waar de duiven uit de omgeving werden verzameld voor ze op transport gingen naar een stad in Frankrijk: Limoges, Chateauroux, Brive-la-Gaillarde, om van daar zo snel mogelijk terug naar huis te vliegen. De kleine Joël kreeg van zijn vader vijftig of honderd Belgische frank mee om te verwedden. Gokte hij op de winst van de juiste duif, dan werd dat bedrag vermenigvuldigd. Zo ontdekte hij het plezier van een duivenrace en vooral van het gokken.

Nadat zijn vader een appartement in het centrum van Ingelmunster had gekocht, nam Verschoot zijn ouderlijk huis aan de rand van het dorp over, met bijbehorende duiventil, die zich toen nog op zolder bevond. Hij nam zich voor echte raceduiven te gaan fokken. Om daar overdag tijd voor te hebben, draaide hij nachtdiensten in het slachthuis van Rekkem. Thuis maakte hij iedere dag van 7 uur ’s ochtends tot het middaguur zijn rondes: hij krabde de poep uit de hokken, veegde de vloeren schoon, deed voer in de bakken en ververste het water. Hij timmerde een hok waar stelletjes apart kunnen zitten om te broeden, een ander hok voor de raceduiven, een reeks kooitjes waar de duivinnen afgezonderd van hun doffers (mannetjes) op hen kunnen wachten, maakte een volière van gaas en hing daar met een tuinslangsysteem een douchekop in zodat de duiven zich konden wassen. Om 4 uur ’s middags ging hij terug naar de hokken om opnieuw zijn rondes te lopen, de duiven te observeren en te verzorgen.

Zijn vrouw Annie moest begrijpen dat hij tijdens het duivenseizoen, van april tot september, niet van de til kon wijken. Zelfs een dagje naar zee zat er in die periode niet in.

Jonge duiven nam hij, om ze te trainen, eerst mee naar het station van Ingelmunster, waar hij ze losliet. Ze vlogen weer terug naar hun hok en waren vaak eerder weer thuis dan hij. Daarna deed hij hetzelfde op 2 kilometer van huis, dan op 3 en zo steeds verder, tot aan de grens met Frankrijk. Hij zag welke duiven vroeg thuiskwamen, welke er langer over deden of zelfs moeite hadden om thuis te komen. Met de snelste en sterkste ging hij fokken, waarbij hij zich toelegde op duiven die goed met tegenwind en benarde omstandigheden (haviken, sperwers en slechtvalken, of hoogspanningskabels om in verstrikt te raken) konden omgaan.

De duiven zijn gechipt. Ze vliegen tegelijk uit en landen op een metalen plaatje voor hun kooi dat de tijd uitleest, waarna de winnaar kan worden bepaald. In 2013 kon Verschoot twee grote trofeeën op zijn schouw plaatsen, toen zowel duif Agen als Cees als eerste thuiskwamen van een race uit respectievelijk Bordeaux en Brive.

Een jaar later kroop er in het nest van doffer Picasso en zijn duivin Luna een kuiken uit het ei, een afstammeling uit een sterke bloedlijn. Hij groeide op met de andere kuikens en mocht mee met testvluchten. Het begon op te vallen dat, welke race er ook werd gevlogen, deze duif vrijwel altijd als eerste aankwam: toch al snel een minuutje voordat de anderen arriveerden. Vlak voor hij landde bij zijn hok, maakte hij eerst een ererondje boven het grasveld in de tuin van Verschoot.

Zoals hij voor alle duiven doet die goed presteren, struinde Verschoot het internet af op zoek naar een nieuwe naam. Circusnamen zijn favoriet, net als namen van racepaarden. Zo kwam hij op Armando. Armando presteerde goed. Hij werd tiende bij een lange-afstandsrace uit Brive (2017) en tweede bij de race uit Limoges (2017). In 2018 werd hij op diezelfde race weer tweede. Op dat moment was Armando al flink wat geld waard. Zoveel zelfs dat Verschoot het advies van andere melkers kreeg om niet meer met Armando te racen, maar hem te verkopen. Telkens als hij hem liet uitvliegen was er immers het risico dat Armando niet meer zou thuiskomen, bijvoorbeeld doordat een slechtvalk hem zou opvreten.

De gok van zijn leven

Maar Verschoot was een gokker. Op woensdag 1 augustus 2018 ging hij naar Lokaal de Arend in Rekkem om Armando in te schrijven voor een lange-afstandsrace. Met de andere raceduiven werd hij in een vrachtauto geladen die naar Angoulême vertrok. Op donderdag kwamen ze er aan en na een rustdag werden ze op zaterdag om 8 uur ’s ochtends losgelaten. Die zaterdag zat Verschoot rond 17 uur ’s middags met zo’n veertig man publiek in zijn tuin in Ingelmunster. Hij wist dat het de grootste gok van zijn leven was, dat hij nu de domste óf juist de slimste duivenkweker van België zou worden.

Alle tekenen waren goed. Er stond een noordoostenwind en het was 35 graden. Met zo’n wind en die temperatuur, vliegen duiven, zegt Verschoot, ‘voor de zon weg’: de zon komt op in het oosten, waardoor ze geneigd zijn naar het westen toe te vliegen, weg van de hitte. En laat Ingelmunster nou net in West-Vlaanderen liggen. Verschoot had voor de race het ‘weduwschap’ toegepast op Armando, een strategie waarbij een doffer eerst een tijd bij zijn vrouwtje wordt gelaten en daarna van haar wordt gescheiden, zodat hij een extra reden heeft om hard naar huis te vliegen.

Het was 17.15 uur toen een stipje in de lucht verscheen dat de daling inzette naar de tuin van Verschoot. Het publiek zette zich schrap. Vlak voor de duif kon landen bij zijn hok, trok hij op en maakte een ererondje. Armando! De duif had 60,96 kilometer per uur gevlogen en won de wedstrijd (de nummer twee had een snelheid van 60,84 kilometer per uur). Hij werd daarmee de beste langeafstandsduif ooit uit België, de duif die in het totaalklassement gemiddeld over verschillende lange afstandsvluchten het beste heeft gepresteerd. Hij presteerde twee keer zo goed als de nummer twee in dat klassement.

Zijn waarde steeg enorm. De tijd was rijp om Armando te veilen.

Daar komt Pipa.be om de hoek kijken, een afkorting van ‘Pigeon Paradise’, de website van Vlaming Nikolaas Gyselbrecht. In 1999 was Gyselbrecht net afgestudeerd. Bij gebrek aan een baantje richtte hij de website Pipa.be op, ter vervanging van het ter ziele gegane papieren blad over de duivensport.

In eerste instantie plaatste hij vooral nieuwtjes, maar al snel begon hij een duivenveiling. Eerder werden duiven op beurzen verkocht. Pipa trekt inmiddels niet alleen Belgische kopers, maar geïnteresseerden van over de hele wereld. De site is uitgegroeid tot de Sotheby’s onder de duivenveilingssites. Gyselbrecht en zijn team onderhouden contacten met kopers van over de hele wereld, maken catalogussen van te veilen duiven, laten die in allerlei talen vertalen, regelen de transfer van het geld van de koper naar de melker en daarna die van de duif naar de koper.

Pipa organiseert ook reizen voor duivenmelkers naar geïnteresseerde kopers. Veel van hen bevinden zich in China; alleen al van de catalogus met de duiven van Verschoot werden er 25 duizend in China verspreid.

Duivenparadijs

Al tijdens de Ming Dynasty (tussen 1368 en 1644) werd volgens de krant The Independent gegokt op duiven in China. Nu het aantal puissant rijke Chinezen in hoog tempo groeit, heeft het wedden op duiven gigantische proporties aangenomen. Bij een van de belangrijkste Chinese races, de Iron Eagle, bedroeg de prijzenpot in 2018 omgerekend zo’n 57 miljoen euro.

In november 2018 was Verschoot op een Pipa-reis in de Chinese stad Tanshang. Daar ontmoette hij de voorzitter van Kaier Industrial Group, tevens een van de grootste duivenfokkers en -verzamelaars van China. De man die zich Kaier noemt (maar eigenlijk Xing heet) ontving het Belgische gezelschap in zijn volledig op duiven ingerichte verblijf, een duivenpaleis waarvan alle muren en plafonds van glas zijn zodat de duiven altijd het zonlicht kunnen zien. Verschoot noemt het een soort pretpark, met een flatgebouw waar zo’n tienduizend duiven in verblijven, een restaurant en een hotel.

Kaier (48) is al sinds 1976 gek op duiven. Dat jaar werd Tanshang verwoest door een aardbeving. De jonge Kaier vond in het puin een bebloede duif waarvoor hij ging zorgen en die een onverwachte liefde in hem losmaakte. Althans, dat is de legende die hij heeft laten vastleggen in een zelf bekostigde speelfilm over zijn leven.

Kaier is een belangrijke koper. In 2017 kocht hij prijsduivin Nadine van duivenmelker Willy Daniëls voor 400 duizend euro, toen een recordbedrag.

Vlak nadat Armando de eerste prijs had gewonnen op de race uit Angoulême was Kaier in België geweest en had hij Verschoot bezocht om de superduif in het echt te aanschouwen en vast te houden. Kaier liet Verschoot weten dat hij zeer geïnteresseerd was in Armando.

Op dezelfde reis waarin Verschoot het duivenpaleis van Kaier aandeed, ging hij ook naar Bejing om een andere grote duivenliefhebber te bezoeken. Guo Weicheng, een schuchtere miljardair die in de wereld van de duivensport bekendstaat onder de naam ‘Great Wall’. Ook Great Wall liet Verschoot weten zeer geïnteresseerd te zijn in Armando (Great Wall geeft zelf geen interviews, maar Pipa bevestigt dit).

Bij de veiling van Armando bleven Kaier en Great Wall als laatste bieders over. Kaier won.

Kaier wil in een video-interview eenmalig een toelichting geven. Terwijl hij in beeld verschijnt, loopt een dame achter hem langs om het interview met haar telefoon te filmen. Zijn vaste tolk vertaalt. ‘Armando is heel licht,’ zegt Kaier. ‘Hij kan door de lucht zweven als een bootje op de golven.’ Hij vertelt dat er in China anders wordt geracet met duiven. Dat ze daar ongeacht de weersomstandigheden altijd moeten uitvliegen, terwijl duivenmelkers in België en Nederland er tot op het laatste moment voor kunnen kiezen hun duif veilig thuis te laten. Hij is zeer geïnteresseerd in de expertise uit de lage landen en wil van de Belgische duivenmelkers leren.

Armando’s toekomst zal zich in een kooi afspelen, hij moet nu voor nakomelingen gaan zorgen. Kaier heeft hem samen met Nadine in een broedkooi geplaatst, een hokje waarin ze niet om elkaar heen kunnen en een nestje zullen maken. Uit hun eieren, die vermoedelijk in het najaar uitkomen, kruipen mogelijk de snelste duiven ter wereld.

Normaal gesproken zou een kweker de eieren verkopen om zijn investering terug te verdienen. En volgens Gyselbrecht is dat ook precies wat Kaier gaat doen. Maar zelf zegt hij dat dat niet het belangrijkste is. Hij wil dat Verschoot de kinderen van Armando en Nadine gaat trainen en ze aan races laat deelnemen.

Nieuwe generatie

Op de dag van de overdracht nam Verschoot afscheid van Armando, deed hem in een kooitje, waarna de duif naar een geheime locatie van Kaier in België werd gebracht. De beveiliger die voor Verschoots hok stond, nam de waakhond bij de riem, pakte zijn spullen en vertrok.

Binnen een paar dagen stond het bedrag op Verschoots rekening. Hij heeft wel ideeën voor het geld. ‘Ik denk eraan een appartement te kopen in het centrum van Ingelmunster.’ Hij hoopt dat een van zijn kinderen het stokje van hem zal overnemen, zodat er uit de duiventil een nieuwe generatie superduiven zal komen.