Hoe een 19-jarige student haar wanhoop en angst trotseert en het opneemt tegen het Russische regime

‘Vanaf het moment dat ik de grondwet in mijn handen nam, was mijn toekomst een uitgemaakte zaak. En ik aanvaard die met moed’, zei Misik vorige week donderdag in haar slotwoord voor de strafrechter. ‘Ik heb de juiste keuze gemaakt en de juiste keuze heeft in een totalitaire staat altijd ernstige gevolgen.’

Komende dinsdag hoort Misik, een 19-jarige student journalistiek, of de rechter instemt met de eis van het Russische Openbaar Ministerie: 2 jaar gevangenisstraf.

Op papier wordt ze met twee andere activisten vervolgd voor het ophangen van een protestposter en het aanbrengen van roze waterverf op de ingang van het OM-hoofdkantoor. Misik demonstreerde daarmee voor de vrijlating van een groep jongeren die door mensenrechtenorganisaties omschreven worden als politieke gevangenen.

In werkelijkheid wordt ze niet vervolgd in verband met waterverf, maar omdat ze zich tegen het systeem heeft gekeerd, zei Misik in haar slotwoord, dat veel gedeeld wordt onder critici van het Kremlin. Sinds ze op haar 17de in een kogelvrij vest de grondwet voorlas aan gemaskerde oproeragenten en de wereld over ging als ‘het meisje met de grondwet’, wordt ze in de gaten gehouden door de veiligheidsdiensten en Ruslands anti-extremismedienst.

Voetstappen

Eerst voelde ze geen angst, ook niet na aanhoudingen bij demonstraties. Wel wanhoop, hulpeloosheid en verslagenheid. Maar sinds de klop op de deur in een nacht vorig jaar, een huiszoeking en opsluiting in de gevangenis, is de angst er wel. De afgelopen negen maanden in huisarrest lukte het haar niet om normaal te slapen. Ze wordt wakker van geritsel, hoort voetstappen in de gang en krijgt paniekaanvallen door krakend grind onder de wielen van auto’s buiten het raam.

Dan denkt ze dat de zwarte wagen van de gevangenisdienst voor haar deur is gestopt. ‘De wagen van hetzelfde type dat mensen ophaalde tijdens Stalins zuiveringen’, aldus Misik in de rechtbank. ‘Sommige mensen zeggen dat je niet bang kan zijn als je weet dat je gelijk hebt. Maar Rusland leert ons om constant bang te zijn. Het is een land dat ons elke dag probeert te vermoorden. En als je je buiten het systeem bevindt, dan ben je al dood.’

Misik is door haar protest met de grondwet een van de bekende gezichten onder de snel groeiende groep Russische jongeren die volgens mensenrechtenorganisaties om politieke redenen wordt vervolgd. Vijftigduizend mensen hebben een petitie ondertekend voor de vrijlating van Misik.

Zelf zei ze tegen de aanklager en de rechter: ‘Vandaag beslist u niet over mijn lot, maar over uw eigen lot, en u heeft nog de kans om het goede pad te kiezen. U weet precies wat er gaande is. U weet hoe het heet. U weet dat er goed en kwaad is, vrijheid en fascisme, liefde en haat. Ontkenning van het bestaan van die tegenstellingen zou de grootste misleiding zijn. Degenen die nu de kant van het kwaad kiezen, reserveren daarmee vast een plek voor zichzelf in het verdachtenbankje. Iedereen die meewerkt aan deze wetteloosheid wacht een proces in Den Haag.’

Opgesloten

Ruslands aanklagers en rechters zullen niet rekenen op het proces dat de 19-jarige student voorspelt. Het systeem dat hen beschermt, heeft de tegenstand in de afgelopen maanden grotendeels uitgeschakeld: Aleksej Navalny zit vast in een strafkolonie, zijn organisatie is vorige week opgeheven en resterende oppositiekopstukken zijn opgesloten of naar het buitenland gevlucht.

Maar Misik zegt te geloven dat Rusland zal worden bevrijd van ‘het fascistische regime’. Ze haalde de Duitse verzetsstrijder Sophie Scholl aan als een van haar voorbeelden. Scholl werd tijdens de Tweede Wereldoorlog schuldig bevonden aan hoogverraad na het verspreiden van pamfletten tegen het naziregime. Ze werd op 22-jarige leeftijd onthoofd met een guillotine.

‘Sophie Scholl werd vervolgd voor pamfletten en graffiti, ik voor posters en verf’, zei Misik in de rechtbank. ‘Maar in wezen staan we natuurlijk beiden terecht voor onze politieke gedachten. Mijn zaak lijkt erg op die van Sophie en het huidige Rusland lijkt erg op nazi-Duitsland.’

Net als veroordeelde oppositiepolitici eindigde ze haar slotwoord met hoop. ‘Het fascistische regime viel uiteindelijk, net zoals het fascistische regime in Rusland zal vallen. Ik weet niet wanneer dat zal gebeuren – over een week, een jaar of een decennium. Maar ik weet dat we op een dag zullen winnen, want liefde en jeugd winnen altijd.’