VerantwoordingTop 200
Hoe de Top 200 van invloedrijkste Nederlanders wordt samengesteld
De Volkskrant presenteert dit jaar voor de dertiende keer de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders. Hoe wordt die ranglijst samengesteld?
Wat is de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders?
De Volkskrant Top 200 is een ranglijst die de bestuurlijke elite van Nederland in kaart brengt: de mannen en vrouwen op de belangrijkste posities in de maatschappij, maar ook landgenoten die in het verleden hun sporen hebben verdiend in politiek, openbaar bestuur of bedrijfsleven en nu, vaak achter de schermen, actief zijn in besturen, raden en commissies. De lijst brengt zo de gevestigde orde in beeld, de schaduwmacht van notabelen die, zoals een ingewijde het eens uitdrukte, aan invloed zouden verliezen als ze minister werden. Want dat is een kenmerk van de bestuurlijke elite: haar leden zijn in het algemeen niet democratisch gekozen en worden niet altijd democratisch gecontroleerd.
Wat meet de ranglijst eigenlijk?
De lijst rangschikt de invloedrijkste bestuurders uit een door de Volkskrant opgebouwde database van meer dan 23 duizend personen en functies. Dit gebeurt via een netwerkanalyse, waarbij de invloed wordt berekend op basis van de positie van mensen in het totale netwerk rond de regering, als centrum van de macht. Hoe hoger iemand op de lijst staat, hoe meer kans hij of zij heeft om invloed uit te oefenen op het regeringsbeleid. De analyse wordt verricht door Christian Gulas van onderzoeksbureau FAS Research in Wenen. Het model is ontwikkeld door netwerksocioloog Wouter de Nooy (Universiteit van Amsterdam).
Waarom staan sommige evident invloedrijke mensen er niet op?
Een aantal mensen wordt om praktische redenen uitgesloten van de ranglijst. Koning Willem-Alexander (en koningin Máxima) en de leden van het kabinet zijn per definitie hors concours, want zij vormen zelf het centrum van de macht. Leden van de Tweede Kamer doen ook niet mee, omdat zij democratisch zijn gekozen (Eerste Kamerleden wel, want dat is een bijbaan). Ook buitenlandse bestuurders van Nederlandse bedrijven (zoals Nancy McKinstry van Wolters Kluwer), Nederlandse bestuurders met buitenlandse functies (zoals eurocommissaris Frans Timmermans), rijke ondernemers zonder bestuurlijke functies (zoals John de Mol) en niet bestuurlijk actieve opinieleiders (zoals Paul Scheffer) zijn uitgesloten van de lijst.
Meet de Volkskrant Top 200 dan wel het juiste? Is die bestuurlijke elite nog wel zo invloedrijk in tijden van globalisering, populisme en sociale media? Waarom staan bijvoorbeeld mensen als Matthijs van Nieuwkerk of Arjen Lubach niet op de lijst?
Een terechte vraag, want deze mensen hebben om diverse redenen ontegenzeggelijk invloed in Nederland. Maar invloed meten is lastig. Deze lijst doet dat voornamelijk door het in kaart brengen van netwerkposities, een beproefde indicatie van de feitelijke mogelijkheid tot het uitoefenen van invloed. Het alternatief is invloed meten op basis van reputaties: wie wordt als invloedrijk gezien? Ook dat heeft beperkingen, want soms zijn reputaties op niets gebaseerd.
De Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders
Groen, vrouwvriendelijk en soms arrogant: dit is de nieuwe aanvoerder van de Volkskrant Top 200
Feike Sijbesma - spreek uit: Siebesma - is geen doorsnee-topman. Wie hij is? Dat lees je in dit verhaal.
De volledige Top 200
De Volkskrant presenteert dit jaar voor de dertiende keer de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders. De complete lijst is hier te zien.
Het was een rampjaar voor de bestuurlijke elite
Voor de Nederlandse bestuurlijke elite was 2018 een jaar om snel te vergeten. Multinationals stuitten op maatschappelijke grenzen en het poldermodel faalde. Zijn we op een kantelmoment beland?
Wordt zichtbaarder, was de oproep van premier Rutte dit jaar aan de topbestuurders van de grote Nederlandse beursgenoteerde bedrijven
Ga bijvoorbeeld eens bij een talkshow zitten, ga in gesprek met de samenleving. We besloten de proef op de som te nemen en de bestuursvoorzitters van 24 Nederlandse beursgenoteerde bedrijven tien vragen over actuele maatschappelijke kwesties voor te leggen. Wat ze antwoordden? Lees het hier
DSM-topman Feike Sijbesma is de invloedrijkste Nederlander
Feike Sijbesma is de nieuwe aanvoerder van de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders. De 59-jarige topman van chemie- en biotechnologiebedrijf DSM volgt Hans Wijers op, die vier jaar lang de invloedrijkste Nederlander was. Dat blijkt uit de dertiende Volkskrant Top 200, een onderzoeksproject waarbij jaarlijks de posities en netwerken van de ‘bestuurlijke elite’ in kaart worden gebracht.
Is de ranglijst louter gebaseerd op de uitdraai van een computerprogramma?
Nee. De basis van de Volkskrant Top 200 is de ranglijst van invloedscores uit de netwerkanalyse. Sommige organisaties spelen echter zo’n centrale rol binnen het netwerk dat zij een extra wegingsfactor hebben gekregen. Zoals De Nederlandsche Bank, een bedrijf als Shell en werkgeversorganisatie VNO-NCW.
Invloed is bovendien niet statisch omdat de samenleving voortdurend in beweging is. Daarom wordt ook de actualiteit in de lijst verwerkt. Het model weet bijvoorbeeld niet dat Paul Polman, de vertrekkende topman van Unilever, zich onmogelijk heeft gemaakt in Nederland vanwege de gehate (en mislukte) afschaffing van de dividendbelasting, of dat de oudste Nederlander uit de lijst, Frits Bolkestein (85), nog immer invloedrijk is.
Op basis van vertrouwelijke gesprekken met prominenten uit de elite en op advies van specialisten ter redactie wordt jaarlijks getracht de actuele verhoudingen achter de schermen in beeld te brengen. Ook de database waarop de lijst is gebaseerd wordt bijgewerkt.
De methode is dus nog niet perfect?
Het computermodel heeft beperkingen, zoals elk systeem. Daarom worden de meetresultaten altijd onderworpen aan een journalistieke ‘reality check’, mede op basis van de vertrouwelijke achtergrondgesprekken. Als de uitkomst van de netwerkanalyse strijdig is met de actuele stand van zaken en de inschattingen van insiders, worden de resultaten zo nodig handmatig aangepast. De Volkskrant Top 200 is een journalistiek project. Mede op basis van een wetenschappelijk model, maar toch. Elk jaar worden verbeteringen aangebracht. Het blijft dus werk in uitvoering.
