Hoe beschermen we ouderen en kwetsbaren tegen de tweede golf? ‘Apart zetten is absoluut niet uitvoerbaar’

Er wordt volop gediscussieerd over de vraag hoe we ouderen en kwetsbaren moeten beschermen in een tweede coronagolf. Helemaal afschermen? ‘Een simplistisch idee, onuitvoerbaar.’

Arend Arends, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie en lid van het Outbreak Management Team: ‘Ik pleit niet voor het volledig afschermen van ouderen. We zouden moeten proberen om te denken in sociale bubbels. Dus: beperk het aantal mensen dat fysiek in contact komt met een oudere. Ook die mensen moeten hun contacten beperken. Zo creëer je bubbels die los van elkaar staan.

‘Ik zie het als een soort brandgangen: het ene stuk bos kan in brand staan, en als je dat heel goed afschermt, hoeft het andere stuk niet in brand te vliegen. We zijn nu met ouderenorganisaties en het ministerie van Volksgezondheid in gesprek over manieren om dit te doen.’

Cees Hertogh, hoogleraar Ouderengeneeskunde en Ethiek van de zorg (Amsterdam UMC) en OMT-lid: ‘Het apart zetten van ouderen in de maatschappij is geen idee van het OMT, laat ik dat vooropstellen. Het is absoluut niet uitvoerbaar. Als dat het plan zou zijn, dan zou een deel van mijn medewerkers niet eens meer op locatie mogen komen en kunnen ouderen geen vrijwilligerswerk meer doen. Ouderen zijn overal. Dit is een simplistisch idee, een schijnoplossing. We leven in een verouderende maatschappij, dan kun je ouderen toch niet gaan segregeren?

‘Er zijn wel groepen die we extra moeten beschermen omdat ze een groot risico lopen, zoals mensen met dementie of een verstandelijke beperking. Voor hen moet je naar maatwerk zoeken. Deze discussie leidt tot polarisatie en dat is niet goed voor het draagvlak dat we nodig hebben om corona de baas te worden. Mensen worden nu al boos als ze hun naam achter moeten laten of maskers moeten dragen. Dit maakt het alleen maar erger.’

Xander Koolman, gezondheidsecononoom en universitair docent VU: ‘Ik heb in mijn carrière nog nooit zulk pijnlijke discussies gevoerd als nu. Het scheiden van de hoogrisicogroep en de laagrisicogroep is een second-best oplossing. Als het echt kan, zou het werken. Maar ik denk dat dit niet uitvoerbaar is. Wereldwijd heb ik geen enkel bewijs gezien dat dit mogelijk is. Ik zie dit daarom niet als de beste optie.

‘Het indammen van het virus heeft verreweg de voorkeur. Dus: testen, traceren en isoleren. Het bedrijfsleven is bezig heel snelle testen te ontwikkelen die slechts 20 minuten duren. Als econoom zeg ik: als je de hele bevolking daarmee een aantal weken achter elkaar test en iedereen isoleert die positief is, dan weegt dat economisch gezien zeker op tegen de enorme financiële schade die we zullen lijden als we dat niet doen. Met deze testen kun je ook binnenkomende reizigers op Schiphol controleren. Het is een investering die je honderdvoudig zult terugverdienen.

‘Het beleid van nu is halfslachtig. Kijk naar het gymnasium in het noorden waar een 15-jarige scholier positief werd getest op corona. De rest van de klas wordt op last van de GGD gewoon weer naar school gestuurd. Zonder testen. Dat creëert grote onrust. Is het nu wel of niet menens? Dan laat je toch zien dat je het virus gewoon wil laten rondgaan? Zijn we dan toch weer op weg naar groepsimmuniteit?

‘En dan maar hopen dat de 62-jarige wiskundedocent met diabetes het zal overleven. Dat vind ik wrang. Ook moet je dan accepteren dat er veertigers en vijftigers zullen sterven. Als ik docenten op middelbare scholen in mijn omgeving aankijk, zie ik de angst in hun ogen.

‘Het wordt tijd dat we echte keuzes gaan maken. Want als je het virus laat rondgaan en wacht op groepsimmuniteit, dan zullen er heel veel meer doden vallen. Als ik daar een conservatieve berekening op loslaat, kom ik op 30 tot 40 duizend doden voor Nederland. Met 12 duizend in de eerste golf, hebben we er dus nog bijna 30 duizend te gaan. Zijn er mensen die dat willen? Dat geloof ik niet.’

Heleen Dupuis, VVD-senator en emeritus-hoogleraar medische ethiek: ‘Ik roep ouderen boven de 70 op om meer eigen verantwoordelijkheid te nemen in het afstand houden van jongeren. Blijf nadenken. Dus niet naar volle bioscopen, niet naar volle bars, niet naar restaurants. Dat geeft jongeren meer bewegingsruimte en het beschermt de ouderen zelf. Het is het proberen waard. Mijn partner en ik doen dit de hele tijd al.

‘Wij zijn door onze leeftijd kwetsbaar. Ik zal niet zeggen dat dit idee fijn is. Maar weet je, er is geen ideale oplossing. Ik bedoel ook niet dat je de deur niet meer uit mag, maar houd afstand. Ga niet knuffelen. Zorg dat je geen risicofactor wordt. Bijna al onze vrienden doen dit zo en tot nu toe heeft niemand corona gekregen. Je moet heel erg opletten. En ook niet schromen om je te laten testen.’

Liane den Haan, bestuurder ouderenbond Anbo: ‘Wij denken dat je ouderen nooit meer zo moet isoleren en segregeren als tijdens de eerste golf. Toen zijn wij geregeld gebeld door mensen die in de supermarkt werden toegeschreeuwd: u mag hier helemaal niet zijn, ga tijdens je eigen uurtje boodschappen doen. Dit polariseert. Ik heb met Jaap van Dissel van het RIVM besproken dat we dat nooit meer zo moeten doen. Dat beaamde hij.

‘We hadden best op bezoek gekund bij vitale ouderen, als we de maatregelen in acht hadden genomen. Het volledig afschermen van ouderen leidt tot eenzaamheid, gezondheidsklachten en depressiviteit. In die tijd kregen we telefoontjes van mensen die twee maanden thuiszitten suïcidaal waren.

‘Het is in Nederland zo zwart-wit. Of we schermen ons helemaal af, of we laten alles weer los, zoals nu. In de supermarkten zag je eerst bij de ingang nog medewerkers staan die opletten of het aantal bezoekers niet werd overschreden. Nu is dat helemaal weg.’

Dianda Veldman, bestuurder Patiëntenfederatie Nederland: ‘Wij zijn niet voor het ophokken van ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Want zo zet je mensen nog verder uit de samenleving dan ze al zijn. Laten we niet dezelfde fout maken als tijdens de eerste golf. We denken dat er heel andere oplossingen mogelijk zijn, bijvoorbeeld het uitdelen van goede medische mondkapjes, waardoor mensen bewegingsvrijheid hebben.’