Hij werd verguisd en bespot, maar socialist Corbyn is terug

Een dik jaar geleden gaf David Cameron tijdens het wekelijkse vragenuurtje een paar praktische adviezen aan oppositieleider Jeremy Corbyn: 'Doe een net pak aan, trek je stropdas recht en zing het volkslied', riep de toenmalige premier. Of hij dat laatste al heeft gedaan is onbekend, maar het kledingadvies heeft de Labour-leider overgenomen. Tijdens de verkiezingscampagne hebben de beige jasjes en de zilverkleurige nylon trainingspakken plaatsgemaakt voor donkerblauwe pakken, soms aangevuld met een felrode, socialistische das. Zijn spindoctors hadden Corbyn ervan overtuigd dat hij er premierwaardig uit moest zien.

Corbyn premierwaardig? Tot voor een paar weken zou er hartelijk zijn gelachen om deze combinatie van woorden. De traditioneel socialistische afgevaardigde die in de zomer van 2015 per ongeluk leider van Labour was geworden? De man die vorig jaar een couppoging heeft overleefd? De man die op voet van oorlog verkeert met het grootste deel van zijn fractie? De man die al twee jaar lang wordt afgebrand door de Britse media? De man die Labour een maand terug leidde naar een nederlaag in de regionale verkiezingen? De man die het onderwerp van spot is tijdens de vragenuurtjes? De man die de pensioengerechtigde leeftijd al ruim is gepasseerd?

Ja, die man.

Op de opiniepeilingen is geen peil te trekken. De ene belooft Theresa May een ruime overwinning, de andere voorspelt een uitslag die geen enkele partij de absolute meerderheid geeft. Wat ze gemeen hebben is dat het gat tussen de Conservatieven en Labour gaandeweg de campagne kleiner is geworden. Dat heeft te maken met een langzame implosie van de premier, die een minder sterke leider blijkt te zijn dan gedacht en de eigen aanhang iets te veel voor lief heeft genomen bij het jagen op sociaal-democratische kiezers die Corbyn (68) te links vinden en voor de Brexit zijn. Daar komt bij dat het onbeschaamd vragen om meer macht niet heel goed ligt bij Britse kiezers.

Principes

Maar dat is slechts een deel van de verklaring. Hoe kan het dat Corbyn überhaupt nog partijleider is? Het antwoord op die vraag is simpel: door zijn linkse koers heeft hij een zeer trouwe aanhang gekregen, te vergelijken met die van Bernie Sanders in de Verenigde Staten. Binnen Labour bepalen de leden wie de leider is en tot twee keer toe kreeg Corbyn de meeste stemmen. Het interessante is dat Corbyn en zijn devote volgelingen niet bereid zijn om principes opzij te zetten voor macht, zoals afgelopen decennia is gebeurd binnen Labour. Het idee is niet om naar de kiezers toe te gaan, maar te wachten, te hopen, dat de kiezers naar de partij toe komen.

Dat lijkt nu te gebeuren, mede gelokt door het manifest van Labour. Daarin staan veel populaire voorstellen: gratis studeren, gratis kinderopvang, meer geld voor bejaarden, veel meer geld voor sociale voorzieningen en nationaliseringen, dit alles betaald door de belastingen te verhogen voor grote bedrijven en de rijkste Britten. Het klinkt, zo beweerde een criticus, als een verlanglijstje voor de Kerstman, maar het sluit aan bij de groeiende afkeer van het neoliberalisme en een verlangen naar een sterkere overheid. Veel Labour-kamerleden hebben geen verwijzingen naar Corbyn in hun verkiezingspamfletten en hameren op de Tory-bezuinigingen, bijvoorbeeld op plaatselijke scholen.

^{Lees verder onder de afbeelding.}

Corbyn zelf heeft evenwel een onverwacht goede campagne achter de rug. Hij toont zich beter op zijn gemak met gewone kiezers dan May, maakt grapjes en overleefde de interviews met de drie grote interviewers van Engeland: Andrew Neil, Jeremy Paxman en David Dimbleby. Hij heeft bovendien geprofiteerd van de aanvallen op zijn persoon door de Conservatieven en de overwegend rechtse pers. Hiermee geraakte hij nog meer dan tevoren in de underdogpositie. Het raakte een gevoelige snaar bij Britse kiezers en hun diepgewortelde gevoel voor fair play. Met al zijn evidente gebreken komt hij authentieker over dan de 'professionele' May.

Daar komt bij dat hij veel van zijn standpunten heeft gematigd. Als kamerlid heeft Corbyn jarenlang tegen verschillende anti-terreurwetten gestemd, maar de laatste maanden is hij op dit vlak bijgedraaid. Hetzelfde geldt voor zijn euroscepsis. De rabiate euroscepticus van weleer heeft sinds het Brexit-referendum een pragmatische houding aangenomen. Nog steeds is hij tegen de monarchie, voor nationalisering van de banken en tegen vernieuwing van het nucleaire arsenaal, maar daarvan is niets terug te vinden in het manifest. Op deze vlakken heeft hij geluisterd naar het partijcongres. 'Ik ben geen dictator', legde hij uit tijdens de campagne.

Zijn populariteit onder zijn achterban heeft niet geleden onder dit pragmatisme. Nog steeds brengt hij bij manifestaties vele duizenden mensen op de been. Na zo'n recente bijeenkomst in Gateshead merkte partijcoryfee John Prescott op dat zelfs de jonge Tony Blair destijds niet zoveel mensen aan zich wist te binden. Net als Blair geniet hij steun van diverse bekendheden, van Danny DeVito en Stephen Fry tot Stephen Hawking. Een kanttekening is hier wel op zijn plaats. Tijdens de campagne bezoekt hij vrijwel uitsluitend districten waar Labour vrijwel onverslaanbaar is. Daarmee geeft hij de indruk dat er massa's mensen achter hem staan.

Nerveus

Het is in ieder geval genoeg om May nerveus te maken. 'Zijn oppassers kunnen een deftig pak aanmeten voor een interview met Jeremy Paxman', spotte de premier kort geleden, 'maar met zijn visie op de Brexit zal hij zichzelf alleen en naakt in Brussel terugvinden.' Zulke aanvallen werken eerder averechts en de rottweilers van de Conservatieve Partij richten de pijlen nu op Diane Abbott, de beoogde minister van Binnenlandse Zaken, die opvalt door tenenkrommende tv-interviews waaruit een zekere mate van incompetentie blijkt. Haar baas, echter, lijkt net als de profeet met wie hij zijn initialen deelt over water te lopen.

Zijn positie als Labour-leider is in ieder geval sterker dan ooit, ongeacht het verkiezingsresultaat.

De vertrouwelingen van Corbyn

John McDonnell

Corbyns drie jaar jongere geestverwant en beoogd minister van Financiën. Deze geestige zoon van een buschauffeur speelde een prominente rol in de Londense politiek onder Ken Livingstone in de jaren tachtig. In 1997 betrad hij het Lagerhuis. McDonnell streed onder meer tegen uitbreiding van de luchthaven Heathrow, voor meer vakbondsmacht en voor Ierse hereniging. Pas sinds de opkomst van Corbyn speelt hij een rol van betekenis. Twee jaar geleden wierp hij tijdens een begrotingsdebat een exemplaar van Mao's Rode Boekje naar de minister van Financiën. Tijdens de onderhavige verkiezingscampagne verklaarde hij dat er veel te leren is van Karl Marx' Kapitaal.

undefined

Diane Abbott

De 63-jarige afgevaardigde voor de hipsterwijken Hackney en Stoke Newington was de eerste zwarte vrouw in het parlement. Abbott, ex-geliefde van Corbyn, heeft een verdienstelijke staat van dienst maar is ook een politieke brekebeen. Kwam in opspraak door haar zoon naar een van de duurste scholen van Londen te sturen, dit nadat ze collega's had aangevallen die hun kinderen naar selecterende staatsgymnasia brachten. Later zei ze dat moeders van Caribische komaf alles voor hun kinderen overhebben. Onlangs zorgde ze voor ophef door, gevraagd naar haar steun voor de IRA in de jaren tachtig, te beweren dat ze 'niet dezelfde haarstijl als toen heeft en niet dezelfde ideeën'.

Seumas Milne

Waar Tony Blair werd beschermd door Alastair Campbell, heeft Corbyn de beschikking over Milne, een voormalig Guardian-commentator. Deze zoon van een oud-BBC-baas is geschoold op Winchester College, een bekende kostschool, en studeerde op Balliol College, Oxford. Een collega heeft de 59-jarige spindoctor getypeerd als 'een ouderwetse Morning Star-communist'. Bij terreuraanslagen op westerse doelen pleegt Milne, een koele analyticus, van oudsher de schuld te leggen bij Brits en Amerikaans 'imperialisme'. In 2013 weigerde hij het afslachten van de soldaat Lee Rigby in Londen te omschrijven als een terreurdaad omdat het slachtoffer jaren eerder in Afghanistan had gediend.