Hij is oud en stram - niet zo cool - en jong Amerika valt voor hem

NEW YORK - Hij viel op, op het Zucotti-plein in New York: Chris Filipowski, oud-marinier, demonstreerde trots in zijn uniform op de plek waar het Occupy-protest begon. Teleurgesteld in de Democratische president Barack Obama streed de zelfbenoemde anarchist voor 'socialisme van de wieg tot het graf'.

Enkele maanden later staat hij achter de 76-jarige Ron Paul, Republikeins presidentskandidaat uit Texas. 'De enige met principes', zegt Filipowski (43). 'Onbevreesd en transparant, in tegenstelling tot de andere Republikeinen en Obama, die in de zak van het bedrijfsleven zitten. Paul staat voor vrijheid.'

De oorlogen in Afghanistan en Irak zijn 'immoreel', zegt Filipowski in navolging van Paul. De oorlog tegen drugs, dat is een schandaal. De 'criminelen' op Wall Street moeten boeten. Terreurgevangenis Guantánamo Bay moet dicht, zoals Obama beloofde. De ex-militair Bradley Manning, opgesloten als landverrader, is een held omdat hij 'oorlogsschandalen' aan het licht bracht via WikiLeaks.

De modern geklede New Yorker Filipowski staat verre van alleen met zijn politieke liefde. Dit soort geluiden past in de groeiende coalitie van linkse, rechtse en onafhankelijke kiezers in de VS die niets hebben met Obama of diens vermoedelijke tegenstrever, Mitt Romney. Dinsdag zal Ron Paul naar verwachting opnieuw goed scoren, bij de voorverkiezing in Michigan. Romney lijdt onder de klappen die Paul van rechts-libertaire zijde blijft uitdelen. Obama kan niet langer rekenen op de steun van linkse activisten als Filipowski.

Spandoek

Progressieve steun is voor Paul al jaren van belang. Deelnemers aan de marathon van New York werden in 2008 in de hippe wijk Williamsburg verrast door een spandoek met de woorden 'Ron Paul for President'. Paul was uit de presidentsrace gestapt, maar dat kon zijn jong-linkse aanhang niet deren.

Diezelfde passie is dit jaar voelbaar. Op verkiezingsbijeenkomsten zetten jongeren de toon. De onopvallende, wat saaie Paul is geen groots spreker of charismatisch leider. Toch wordt hij ontvangen als een popster, waarbij in universiteitssteden de sfeer het midden houdt tussen die van de Occupy-protesten en de rechts-populistische Tea Party-demonstraties.

Onder Republikeinse Amerikanen maakt Paul ook iets los, als ultra-liberaal geïnspireerd door vrije-marktfilosofen Friedrich Hayek en Milton Friedman. Dat de staat de economie met rust moet laten, vindt weerklank onder rechtse kiezers. Zij zijn minder enthousiast over andere opvattingen die uit zijn principiële vrijheidsdenken voortvloeien. De overheid moet zich verre houden van regels rond drugs, zegt Paul, iets waarop wijlen Friedman eveneens hamerde.

Obama wordt voorts gezien als een halve misdadiger omdat hij - in samenspraak met voorganger George W. Bush - de auto-industrie en het bankwezen heeft gered. De oorlogen in de islamitische wereld? Obama wijkt in zijn buitenlandbeleid weinig af van Bush. Om die reden zijn Democraten en Republikeinen één pot nat, in de ogen van Paul, Filipowski en de 10 tot 20 procent van de kiezers die Paul steunen.

Uit opiniepeilingen blijkt telkens dat zij geen tweede keus hebben. Paul-stemmers zijn geen traditionele Republikeinen; Romney zouden zij nooit overwegen. Obama evenmin: onder diens bewind zijn overheidsinvloed én staatsschuld gegroeid.

Chris Filipowski werkt bij een tv-productiebedrijf. Zijn collega's en vrienden zijn hoogopgeleid, cultureel ingesteld en politiek correct. Velen begrijpen niets meer van Chris. De oud-arts Paul is tegen abortus en het homohuwelijk, wat progressieven - ook Filipowski - als fundamentele rechten beschouwen. Bovendien is Paul bekritiseerd vanwege racistische en homofobe uitlatingen die met zijn instemming zijn gepubliceerd. De oud-militair ziet dat door de vingers. 'First things first. We moeten die oorlogen beëindigen. Dan zullen we de financiën op orde krijgen. Daarna kunnen we het hebben over abortus enzo, met open vizier.'

Als marinier gebruikte hij drugs, zoals bijna al zijn collega-militairen, vertelt Filipowski. Hij werd betrapt en kreeg oneervol ontslag. 'Een zegen', zegt hij; anders had hij in Irak en Afghanistan moeten vechten. Dat hij, tegen de regels in, zijn uniform blijft dragen, is een principewestie. 'De staat kan mij niet opdragen wat dan ook te doen of laten.'

New age

Deze opvattingen inspireren ook Andrejka Coklyat (42). Zij komt uit Portland, een progressieve stad aan de westkust. De new-age-achtige 'life coach' is eveneens een onverwachte supporter van Paul.

Andrejka was 'traditioneel links', tot ze op Paul ging letten. Zij vindt het belangrijk dat hij 'subsidiariteit' uitdraagt: zo veel mogelijk macht moet op een zo lokaal mogelijk niveau worden uitgoefend. Eerst de wijk, de gemeente en de staten; dan de federale overheid in Washington.

Coklyat staat nog dichter bij Paul dan Filipowski, die immers socialisme bepleit. Nee, zegt de vrouw uit Portland: 'We zijn gehersenspoeld. We vergeten dat we zelf verantwoordelijk zijn voor de verdediging van onze vrijheid. We vinden het normaal om verantwoordelijkheid af te staan.

'De overheid is nu op veel gebieden de baas - en faalt in bijna alles. Toch denkt links dat nog meer bureaucraten alles kunnen reguleren. Als je verantwoordelijkheid neemt, je privacy serieus neemt en over vrijheid praat, dan verklaren progressieven je ironisch genoeg voor gek.'

Filipowski: 'Paul wil af van alle overheidssteun, ook van die aan grote bedrijven en banken.' Hij is het oneens met Paul over bijstand voor armen, maar hij vindt het goed dat de kandidaat consequent is. De 'bijstand voor ondernemingen' beëindigen zou een zege zijn. 'Wat vind je belangrijk? Vrienden die blind achter Obama blijven staan, stellen die vraag niet. Ze denken niet meer na.'

Paul lijkt het tegendeel van Obama. Hij is blank, oud, stram en valt moeilijk als 'cool' te omschrijven. Maar in één opzicht doet hij wat Obama eerder lukte: hij brengt mensen samen die in een verdeeld Amerika zelden met elkaar praatten.

'Ik heb niks met cowboys uit Texas', zegt Filipowski, 'maar zij staan achter Paul, net als de punkers van Occupy. Een coalitie van hoop.'

undefined