Hij heeft me eruit gegooid!

Het is donderdagochtend 13 september als Rita Verdonk iets na zevenen De Telegraaf uit de bus haalt. Ze loopt terug naar de woonkamer, zich verheugend op het ontbijt met haar man Peter. Halverwege slaat ze de voorpagina alvast op en blijft perplex staan. ‘Verdonk uit weer kritiek’, spettert de openingskop haar tegemoet. Even denkt Verdonk dat dit de restanten zijn van een nachtmerrie, maar dan hoort ze haar man de trap afkomen.

Razendsnel schieten haar ogen over het bericht, het verslag van een etentje twee dagen eerder in Utrecht met een veertigtal VVD’ers, merendeels vastgoedjongens, in het luxueuze restaurant Wilhelminapark. ‘Opnieuw kritiek op VVD-koers’, ‘bal kwijt aan Wilders’, ‘onzichtbaar’. Jezus, nee hè, mompelt Verdonk. Met iedere zin groeit het besef dat dit een heel vervelende dag kan worden.

Moet je kijken wat er nu weer staat, houdt ze haar man de krant voor. Dit is gewoon flauwekul, het is de helft van wat er gezegd is! Peter luistert geduldig naar de uiteenzetting van zijn vrouw. Dat het een off the record- gesprek was in Wilhelminapark, hoogstens een stukje voor de societyrubriek. Dat ze inderdaad heeft verteld dat de VVD het integratievraagstuk verwaarloost, maar ook dat alles weer goed zal komen zodra Henk Kamp, gesterkt door zijn nieuwe knie, terugkeert in de fractie. Ze roert in haar calorieloze vruchtenyoghurt. Deze stress is niet goed voor de spijsvertering, denkt ze.

Als je het anders hebt gezegd, moet je daar toch over kunnen praten, probeert haar man. Tja, zegt Verdonk, dat heb ik al zo vaak gedacht.

Ze pakt haar mobiel en belt de VVD-voorlichtster die bij het etentje aanwezig was. Verdonk vraagt haar een schriftelijke verklaring af te leggen over hetgeen er echt in Utrecht is besproken. Rond half negen rijdt de chauffeur voor, de oud-minister wordt nog steeds beveiligd. Vandaag komt het aan op vertrouwen, weet Verdonk, terwijl ze haar jas aantrekt. Vertrouwt VVD-leider Mark Rutte me of niet. Met pijn in haar buik vertrekt ze naar de Tweede Kamer.

Voicemail

Voicemail
Ook voor Rutte begint de dag bijzonder onplezierig. Om acht uur ’s ochtends staat een voorlichter op zijn voicemail die het gewraakte Telegraaf-artikel voorleest. Rutte had al zo’n vermoeden. De avond ervoor was hem tijdens een diner in het Haagse Italiaanse restaurant Impero Romano ter ore gekomen dat de krant brisante uitspraken van Rita zou brengen. Een poging om de publicatie te verijdelen, in ruil voor een leuke primeur, is jammerlijk mislukt.

Voicemail
Shit, schiet het door Rutte’s hoofd als hij zijn voicemail afluistert. Pokkewijf. Opnieuw Verdonk, opnieuw gezeik. Tijdens een kop thee en een appel, Rutte is geen ontbijter, belt hij met de partijtop: Uri Rosenthal, de VVD-fractievoorzitter in de Eerste Kamer; partijvoorzitter Jan van Zanen; vice-fractievoorzitter in de Tweede Kamer Edith Schippers en de aan zijn stoel in Zutphen gekluisterde Henk Kamp. De conclusie: dit is een ernstige vertrouwensbreuk met serieuze gevolgen.

Voicemail
Rutte vermant zich. Jij wilde de partij leiden? Dit hoort erbij. Hij besluit dat het eerste gesprek met Rita die dag puur over de feiten en de impact van haar uitspraken moet gaan. Dan belt Kamerlid Paul de Krom, de verkeersspecialist van de fractie. Die spuwt zijn gal, omdat zijn anti-file plan, de dag ervoor met veel poeha gepresenteerd bij de A4, door alle Verdonk-heisa op de achterste vaak niet gelezen pagina’s is beland. De teleurstelling gutst uit Rutte’s mobiel.

Voicemail
Als Verdonk rond negen uur in de Kamer arriveert, is er nog bijna niemand. Ze loopt naar het kantoor van Rutte en treft diens secretaresse. Ook die zoekt haar baas. Rita belt zelf en krijgt z’n voicemail. Beste Mark, zegt ze na de pieptoon, dat krantenartikel deugt niet. Het komt er nu op aan. Wie vertrouw je: die riooljournalist of mij?

Voicemail
Verdonk gaat terug naar haar kamer, waar medewerker Gert Jan Weierink inmiddels is gearriveerd. Ook hij was bij het etentje en ook hij is verbaasd over de ophef. Weierink verwachtte enige publiciteit over Verdonks stekelige opmerkingen richting kandidaat PvdA-voorzitter Jan Pronk, maar dit.... Verdonk zet zich aan de voorbereiding van een debat, die ochtend over het toezicht op mbo-scholen.

Voicemail
Rond half elf steekt Rutte zijn hoofd om de hoek: of Rita effe kan meekomen. Twintig meter is het naar Rutte z’n kamer, dertig stappen die beiden in volstrekte stilte afleggen.

Voicemail
Rita zet zich aan de hoge gastentafel, Rutte schenkt de koffie in. Hij is gespannen. Het is een heel vervelend artikel, begint Verdonk, maar ik heb verklaringen van drie mensen die erbij waren dat het onzin is. Rutte onderwerpt haar aan een spervuur van vragen. Klopt dit, klopt dat, besef je de gevolgen? De partijleider is onthutst over wat hij ervaart als lege antwoorden. Hij twijfelt tussen naïviteit en kwaadaardigheid bij Verdonk, maar neigt – na anderhalf jaar gedoe – naar het laatste.

Voicemail
Rutte trekt nog geen conclusies. Hij kijkt haar aan. Er zijn mensen in de partij die jou niet vertrouwen, zegt hij, maar ik heb steeds vertrouwen in je gehad. Tot acht uur die ochtend bedoelt hij, een boodschap die Verdonk geheel ontgaat. Zij ziet de uitspraak van Rutte als een directe steunbetuiging en haalt opgelucht adem. Eindelijk, denkt ze, is de negatieve spiraal van wantrouwen doorbroken. Blij stemt ze in met een tweede gesprek over hoe deze verzoening aan de pers te verkopen. Vervolgens spoedt ze zich naar haar mbo-debat, want daar wegblijven voedt de geruchten dat het weer hommeles is bij de VVD.

Voicemail
Twintig minuten heeft het gesprek geduurd. Verdonk informeert snel haar medewerker Weierink. Hij wordt eropuit gestuurd om andere VVD-Kamerleden te verzekeren dat de soep van De Telegraaf die ochtend niet zo heet wordt gegeten. De meesten reageren verheugd, alleen oudgediende Johan Remkes zegt niet veel.

Voicemail
Rutte is achter zijn bureau gaan zitten en staart over het Binnenhof. Nogmaals laat hij alle ‘Rita’s’ de revue passeren: de populaire, die negen zetels binnensleepte; de machtsbeluste die vanuit het Haagse café Plein 19 het leiderschap opeiste; de stekelige die hem neersabelde als niet rechts; de opstandige die overweegt een eigen partij op te richten. En nu dit weer.

Voicemail
Langzaam buigt hij naar voren en trekt een dikke denkbeeldige streep. Hij zal haar wegsturen. Hij vreest de enorme onrust die zal ontstaan in de VVD. Er is een partijcongres in Veldhoven die zaterdag, en dinsdag zijn de Algemene Politieke Beschouwingen. Maar doormodderen is nog schadelijker, concludeert Rutte. Hij belt opnieuw met de partijtop.

Persconferentie

Persconferentie
Om twaalf uur klopt Verdonk voor de tweede keer die dag bij Rutte aan. In gedachten heeft ze de gezamenlijke persconferentie met Mark al gepland. Gaan we eindelijk die Telegraaf-journalist eens op z’n donder geven, hoopt Verdonk. Nog voor ze haar idee kan toelichten, staat de partijleider echter op. Ik heb er geen vertrouwen meer in, zegt Rutte zonder verdere inleiding. Ik ga de fractie zo dadelijk voorstellen je eruit te zetten.

Persconferentie
Verdonk is verbijsterd. Wat? roept ze. Je laat je inpakken door je adviseurs! Een uur geleden spreek je het vertrouwen in me uit en nu stuur je me weg? Zullen we dáár niet even over praten? Rutte weigert, maar biedt wel een stoel aan. Als we niet kunnen praten hoef ik ook niet te zitten, antwoordt Verdonk en stuift weg.

Persconferentie
Ze kan het niet geloven. Hij heeft me eruit gegooid, stamelt Verdonk tegen haar medewerker. Ze belt haar man: Mark heeft me uit de fractie gezet! O, nou, dat is dan zo, antwoordt deze in alle rust. Laten we er vanavond verder over praten. Vervolgens belt ze met haar adviseurs Ed Sinke, Kay van de Linde en Bartho Boer. Sinke is verrast, maar niet verbaasd. Hij heeft Verdonk al vaker gewaarschuwd dat ze er op een dag uit wordt gegooid. Niet Rutte is het probleem, meent Sinke, maar die veertig links-liberale bobo’s die de partij beheersen. Rutte is hun doorgeefluik.

Persconferentie
Ze spreken alvast af elkaar ’s avonds bij Verdonk thuis in Nootdorp te treffen. Verdonk maakt zich ondertussen weinig illusies over de opstelling van de fractie. Heel misschien, als niet Rutte maar eerst zij het woord krijgt...

Persconferentie
Rutte weet dat als de fractie zijn besluit afwijst, hij weg is. Het is hoog spel, hij laaft zich aan het credo van de Britse oud-premier Thatcher: never contemplate your defeat. Hij loopt bij Atzo Nicolaï binnen, een vertrouweling in de fractie, die bekend staat om zijn loepzuivere analyses. Oppassen waarschuwt deze: Verdonk mag geen ideeën hebben, ze weet wel hoe ze politiek moet bedrijven.

Persconferentie
Zeg niet dat je geen vertrouwen meer in Verdonk hebt, adviseert Nicolaï. Daarmee zouden ook alle Rita-fans geschoffeerd worden. De formule moet zijn: geen vertrouwen dat het nog goed komt. Het wordt de mantra van die dag.

Persconferentie
Iets over enen betreedt Verdonk de fractiekamer van de VVD, ze is de eerste. Als gewoonlijk zet ze zich aan de kop van de circa twaalf meter lange vergadertafel, fysiek het verst van Rutte verwijderd, die aan het andere hoofd aanschuift. Als hij begint weet Verdonk genoeg: dit wordt bijltjesdag.

Persconferentie
Het is doodstil als Rita als tweede het woord krijgt. Haar lage zachte stem vult vijftien minuten lang de fractiekamer, maar niet de leden. Slechts drie staan aan haar kant: Charlie Aptroot, die zat al in haar campagneteam; voormalig crime fighter Fred Teeven, die geen smoking gun kan vinden; en Hans van Baalen, die meent dat de partij overhaast handelt. Tof, denkt Verdonk. Want ze voelt zich verdomd eenzaam in deze leeuwenkooi.

Incidentenreeks

Incidentenreeks
De overige zeventien VVD’ers zijn onverbiddelijk. O ja, hulde voor Verdonk als minister, maar genoeg is genoeg. Komt er ooit een eind aan deze incidentenreeks, vraagt een fractielid. Senator Rosenthal spreekt over een uitputtingscrisis. Schippers vertolkt de frustratie over spelbreker Verdonk die voortdurend mooie VVD-plannen om zeep helpt. Niemand is groter dan de partij, houdt ze Verdonk voor.

Incidentenreeks
Die maakt aantekeningen en onderdrukt de neiging om een potje te grienen. Niet hier, slikt ze. Terwijl haar collega’s het vonnis vellen, analyseert Verdonk de situatie. Politiek is het maken van massa, stemmen binnenhalen. Ze kijkt de fractie rond: negen zetels zijn van mij, stelt ze vast. Denken ze daar niet over na?

Incidentenreeks
Het is jammer dat de vijand in de fractie wordt gezocht en niet erbuiten, brengt Verdonk nog in. Het mag niet baten. Rutte trekt de conclusie: ze ligt eruit. Verdonk stapt op en verlaat de fractiekamer via de deur achter haar. Rutte staat de toegestroomde pers te woord, Verdonk geeft eveneens een korte verklaring en vertrekt naar huis.

Incidentenreeks
Als de pers weg is, organiseert Rutte een conference call met alle gewestelijke voorzitters van de VVD. Samen met partijvoorzitter Van Zanen benadrukt hij het onvermijdelijke van de breuk en verzoekt de partijbaronnen dat aan hun afdelingen over te brengen.

Mediaverzoeken

Mediaverzoeken
Inmiddels zet Edith Schippers alles op alles om aan alle mediaverzoeken te voldoen. Rutte gaat naar NOVA. Ter voorbereiding trekt hij zich terug op zijn kamer. Papiertje voor zich, benen op de stoel en luisterend naar de Scarlatti-sonates van Horowitz, zijn favoriete pianist, schrijft de Rutte zijn kernpunten op. NOVA is niet alleen een actualiteitenrubriek, maar bovenal het venster om de 1.200 congresgangers van komende zaterdag te bereiken. Tegen zessen moet hij weg, er wacht een reeds lang gepland etentje met werkgeversvoorzitters, ter voorbereiding op de Politieke Beschouwingen.

Mediaverzoeken
Als Verdonk in Nootdorp arriveert, staat Kay van de Linde al te wachten. Iets later komen haar man en Bartho Boer, Ed Sinke is de laatste rond zevenen. Te midden van deze vertrouwelingen laat Verdonk zich gaan. Ze vloekt en tiert over die klote VVD, die klote Rutte, die lamzakken in de fractie. Het hele arsenaal aan scheldwoorden dat ze als bajesdirecteur heeft opgepikt, komt van pas. Ze dendert door de woonkamer, niet in staat rustig te zitten. Pas na een eerste glas witte wijn, ploft ze neer op een stoel.

Mediaverzoeken
Rita is geslachtofferd, concluderen Van de Linde en Sinke. Zij is te groot voor Rutte en moest daarom hangen. De bobo’s hebben gewonnen. Vooral Kamp krijgt ervan langs. Maandenlang zit die onbereikbaar thuis met z’n kapotte knie, verrijst hij nu spontaan om Rita te tackelen. Tss, sist Sinke.

Mediaverzoeken
Er wordt chinees besteld en geleidelijk slaat de stemming om. Er komt een plan voor de komende dagen. Geen betaalde bussen met Rita-fans naar het congres in Veldhoven, adviseert Sinke. Daar heeft ze niks te winnen. Ze zal er ook zelf niet zijn. Van de Linde vreest de close-ups van haar gezicht als steunbetuigingen door de bobo’s verworpen worden. Rita moet niet leuren met haar grootheid, zegt Sinke. Wij moeten niet bij de VVD bedelen, zij bij ons.

Mediaverzoeken
Met een half oog kijkt het gezelschap naar Rutte bij NOVA. Die maakt geen fouten. Na afloop van het programma drinkt hij een glas rode wijn met de redactie. Even denkt hij aan partijgenoot Loek Hermans, die steevast na het ledigen van zijn glas zei: daar gaat weer een rooie!

Mediaverzoeken
Onderweg naar huis hoort Rutte dat het hoofdbestuur, in spoed die avond bijeengekomen, hem steunt. Rond half een is hij thuis en gaat vrijwel direct naar bed. Rutte moet fit zijn voor de komende beslissende dagen.

Mediaverzoeken
Bij Verdonk is inmiddels besloten tot de oprichting van een nieuwe politieke beweging. Om middernacht knallen de champagnekurken, man Peter wordt 57 jaar. Als Verdonk om één uur naar bed gaat valt ze als een blok in slaap. Half vijf wordt ze wakker. Daar in bed, trekken de afgelopen 24 uur opnieuw aan haar voorbij.